لایه داخلی رحم آندومتریوم یا بافت آندومتر نام دارد. آندومتریوز زمانی روی می دهد که دیواره داخلی رحم در فضایی بیرون از رحم شروع به رشد کند که در نتیجه چنین رشد نا به جایی احتمال بروز ضایعات یا نودول هایی وجود خواهد داشت. متاسفانه علائم دقیقی برای آندومتریوز تعریف نشده است زیرا بسیاری از علائم آندومتریوز مشابه با سایر اختلالات می باشد. توجه داشته باشید که در صورت وقوع علائم زیر حتما با متخصص زنان خود مشورت کنید:
- خونریزی های سنگین قاعدگی
- وجود کرامپ یا درد شدید قبل و در حین پریودها
- درد حین ادرار و در طول پریود
- درد حین نزدیکی
- درد در شکم، کمر یا رکتوم
- مشکلات مرتبط با ناباروری
- وقوع علائم و مشکلات گوارشی
لازم به ذکر است موقعیت و اندازه پچ های حاصل از آندومتریوز ارتباطی با مقدار درد ناشی از بیماری ندارد. و اما علت آندومتریوز چیست؟ علت آندومتریوز به درستی مشخص نیست. فاکتورهای ژنتیکی به نظر می رسد در ایجاد آندومتریوز نقش دارد. جریان عقب گرد خونریزی قاعدگی نیز به عنوان عامل دیگری در دلیل آندومتریوز مطرح می باشد. به این ترتیب بافت حاصل از فروریزی آندومتر که طی خونریزی باید از بدن خارج شود به جای خروج از بدن در لوله های فالوپ یا سایر بخش های ناحیه لگن وارد می شود. نحوه پاسخ بدن به استروژن و پروژسترون نیز می تواند از دلایل آندومتریوز محسوب شود. به نظر می رسد نقص در سیستم ایمنی نیز می تواند منجر به بروز آندومتریوز گردد. معاینه فیزیکی و معاینه لگن اولین گام در تشخیص آندومتریوز می باشد. در نظر داشتن سابقه خانوادگی فرد نیز ما را در تشخیص آندومتریوز یاری می کند. تنها راه برای تایید تشخیص آندومتریوز انجام جراحی به نام لاپاراسکوپی می باشد. در این روش متخصص زنان می تواند داخل رحم را تنها با ایجاد شکافی بسیار کوچک معاینه کند. در لاپاراسکوپی ابتدا شکاف کوچکی ایجاد شده سپس دوربین مجهز به نور برای مشاهده پچ های حاصل از آندومتریوز وارد بدن می شود. دراین روش امکان نمونه برداری نیز وجود دارد. پیش از انجام این روش دارویی به بیمار داده می شود تا دردی احساس نکند. عواملی که احتمال ابتلا به آندومتریوز را افزایش می دهد عبارت است از:
- سابقه خانوادگی در ابتلا به این بیماری
- شروع زودهنگام خونریزی های قاعدگی (قبل از 11 سالگی)
- چرخه های کوتاه قاعدگی (27 روز یا کمتر)
- وجود پریودهای سنگین و طولانی
عواملی که احتمال ابتلا به آندومتریوز را کاهش می دهد عبارت است از:
- کاهش چربی بدن
- ورزش منظم
- بارداری
- شروع دیرهنگام پریودهای قاعدگی
درمان آندومتریوز: نقش داروها در درمان آندومتریوز
چندین گزینه دارویی در درمان آندومتریوز نقش دارد. داروهای مسکن که در کاهش التهاب نقش دارند اولین گزینه در درمان آندومتریوز محسوب می شود. استفاده از قرص های ضد بارداری در درمان آندومتریوز کمک می کند تا هورمون ها تنظیم شده و خونریزی حاصل از چرخه قاعدگی کاهش یابد. پروژستین هورمونی است که در درمان آندومتریوز به کنترل علائم در طول زمان کمک خواهد کرد. پروژستین اغلب به فرم قرص یا شات تزریقی در بازار وجود دارد. دانازول و آنالوگ های GnRH از جمله ترکیبات هورمونی تزریقی می باشد که منجر به توقف پریودها می شود. این داروها نیز در درمان آندومتریوز مورد کاربرد قرار دارند. عوارض جانبی ناشی از این دارو شبیه به یائسگی می باشد، علائمی مانند گرگرفتگی یا خشکی واژن. داروی دانازول که در درمان آندومتریوز استفاده می شود منجر به بروز آکنه و رشد موهای زائد می گردد. مصرف قرص استروژن همزمان با آنالوگ های GnRH احتمال وقوع عوارض جانبی را کاهش می دهد. مهارکننده های آروماتاز مانند لتروزول فرم جدیدی در درمان آندومتریوز محسوب می شود. این دسته از داروها می تواند همزمان با سایر داروها در درمان آندومتریوز استفاده شود. قرص های ضد بارداری، دانازول و آنالوگ های GnRH در درمان آندومتریوز در بازه 6 تا 9 ماهه باید استفاده شود. در طول مدت درمان آندومتریوز با استفاده از داروها احتمالا درد باید بهتر شود اما متاسفانه قطع درمان آندومتریوز با استفاده از داروها احتمال عود درد را در پی دارد. گزینه دیگری که در درمان آندومتریوز نقش دارد انجام لاپاراسکوپی است. همانطور که عنوان شد لاپاراسکوپی ما را در تشخیص آندومتریوز یاری می سازد. در حین انجام لاپاراسکوپی می توان بافت نابه جای آندومتر را از بین برد و به این ترتیب در درمان آندومتریوز موثر واقع گردید. هیسترکتومی روش دیگری است که درمان آندومتریوز مورد توجه می باشد. در موارد شدید درمان آندومتریوز با استفاده از هیسترکتومی انجام می شود. در این روش درمان آندومتریوز رحم و در برخی موارد تخمدان ها نیز خارج می گردد.
