منوپوز یا یائسگی نشان دهنده پایان تولید مثل در خانم ها است. با این که این مرحله از زندگی به خوبی شناخته شده است، در واقع تفاوت هایی بین مراحل منوپوز وجود دارند که تشخیص آن ها حائز اهمیت است. یائسگی به خودی خود زمانی رخ می دهد که قاعدگی متوقف شود. پری منوپوز در واقع فاز گذار منوپوز نامیده می شود؛ زیرا این وضعیت قبل از یائسگی رخ می دهد. با این که هر دو وضعیت مشابه و موقتی در طول عمر محسوب می شوند، پری منوپوز و منوپوز تفاوت هایی در علائم و گزینه های موجود برای درمان دارند.
پره منوپوز در مقابل پری منوپوز
پره منوپوز زمانی است که علائمی که نشان دهنده ورود به مرحله پری منوپوز یا منوپوز هستند، ظاهر نشده اند. فرد هنوز چرخه های قاعدگی را به صورت منظم یا نامنظم تجربه می کند و در واقع در دوره باروری خود قرار دارد. برخی تغییرات هورمونی ممکن است رخ دهند اما تغییرات قابل توجهی در زندگی فرد ایجاد نمی شود. از طرف دیگر، در دوره پری منوپوز فرد تجربه علائم یائسگی را آغاز می کند (برای مثال، تغییراتی در چرخه قاعدگی، گرگرفتگی، اختلالات خواب و نوسانات خلقی). برخی مواقع اصطلاح پره منوپوز و پری منوپوز به جای یکدیگر به کار می روند اما در عمل معنی متفاوتی دارند.
زمان بندی پری منوپوز و منوپوز
پری منوپوز درست قبل از زمانی که فرد کاملا وارد دوره یائسگی شود، رخ می دهد (climacteric period). در واقع، خانم ها 8 تا 10 سال قبل از یائسگی وارد این مرحله می شوند. پری منوپوز در دهه سوم تا چهارم زندگی ایجاد می گردد. مهم ترین علامت این مرحله افت سطح استروژن است؛ هورمون اصلی زنانه که توسط تخمدان ها تولید می شود. سطح استروژن همچنین در طول چرخه قاعدگی به صورت پراکنده دچار افت و خیز می شود که می تواند منجر به قاعدگی های نامنظم و سایر علائم گردد. در طول آخرین مراحل پری منوپوز، بدن خانم استروژن کمتر و کمتری تولید می کند. علی رغم افت شدید سطح استروژن، هنوز احتمال بارداری وجود دارد. این فاز از یائسگی ممکن است برای چند ماه تا چهار سال به طول انجامد. زمان دقیق ورود به یائسگی زمانی است که کاهش سطح استروژن تا حدی است که تخمدان ها تخمک آزاد نکرده و قاعدگی متوقف گردد. فرد ممکن است در شرایط زیر سریع تر از حالت نرمال وارد دوره یائسگی شود:
- سابقه خانوادگی یائسگی زودرس
- سیگار کشیدن
- انجام هیسترکتومی یا اوفورکتومی
- انجام روش های درمانی سرطان
درمان پری منوپوز و منوپوز
پزشک داروهای نسخه ای را برای رفع علائم یائسگی تجویز می کند. استروژن درمانی می تواند در درمان پری منوپوز و منوپوز کمک کننده باشد. این روش درمانی با نرمال کردن سطح استروژن اعمال اثر می کند بنابراین افت و خیز های ناگهانی هورمونی موجب بروز علائم آزار دهنده نمی شوند. برخی از این داروها همچنین خطر پوکی استخوان را کاهش می دهند. هورمون درمانی در فرم های قرص، کرم، ژل و پچ های پوستی وجود دارد. سایر داروهای منوپوز اختصاصی تر عمل می کنند. برای مثال، کرم های واژینال نسخه ای می توانند خشکی و درد حین مقاربت را برطرف سازند. داروهای ضد افسردگی در کنترل نوسانات خلقی کمک کننده هستند. برای میگرن، گاباپنتین (داروی ضد صرع) گزینه مناسبی خواهد بود. همچنین روش هایی برای کنترل خانگی علائم وجود دارند. ورزش منظم می تواند وضعیت خلقی فرد، اضافه وزن و حتی گرگرفتگی های او را بهبود بخشد. فرد باید برنامه ای برای فعالیت فیزیکی به صورت روزانه داشته باشد. داشتن فعالیت قبل از خوابیدن احتمال بی خوابی را افزایش می دهد. در مواردی که یائسگی موجب بی خوابی شده است، فرد استراحت کافی ندارد. انجام فعالیت های ریلکس کننده قبل از خواب همانند حرکات یوگا یا حمام آب گرم می تواند در رفع بی خوابی کمک کننده باشد. برخی روش های دیگر نیز در رفع علائم یائسگی موثر هستند:
- پرهیز از خوردن غذای سنگین
- ترک سیگار
- ترک مصرف الکل
- مصرف کافئین در مقدار کم و تنها در صبح
