تشخیص سندرم روده تحریک پذیر

راهی برای تشخیص قطعی بیماری سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد. پزشک متخصص بیماری های گوارشی ابتدا شرح پزشکی بیمار را بررسی خواهد کرد و سپس معاینه فیزیکی انجام می شود و در نهایت برای کنار گذاشتن سایر علل احتمالی آزمایشاتی انجام خواهد شد. اگر شما به سندرم روده تحریک پذیر همراه با اسهال دچار باشید تست هایی برای بررسی عدم تحمل نسبت به گلوتن در شما انجام خواهد شد (بیماری سلیاک). پزشک برای تشخیص بیماری سندرم روده تحریک پذیر موارد زیر را در نظر خواهد داشت:

• معیار رومی ( Rome criteria): این معیارها شامل درد و ناراحتی های شکمی است که به طور متوسط حداقل یک روز در هفته در بازه سه ماه گذشته تکرار شده است و و حداقل با دو مورد از این فاکتورها همراه بوده: درد و ناراحتی مرتبط با خروج مدفوع، تغییر در فراوانی مدفوع کردن یا تغیّر در یکنواختی و قوام مدفوع.

معیار مانینگ ( Manning criteria): این معیار شامل دردی است که با خروج مدفوع کاهش یافته و یا حرکات روده ناقص بوده، مخاطی در مدفوع وجود داشته باشد و یا تغییری در یکنواختی مدفوع ایجاد شود. بیشتر بودن علائم در بیمار احتمال ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر را افزایش می دهد.

• در نظر داشتن انواع سندرم روده تحریک پذیر: به منظور تعیین روند درمان سندرم روده تحریک پذیر بر اساس علائم می توان این طبقه بندی را در نظر داشت: یبوست دائمی، اسهال دائمی یا ترکیبی از اسهال و یبوست.

پزشک همچنین موارد زیر را در تشخیص بیماری سندرم روده تحریک پذیر در نظر خواهد گرفت:

• شروع علائم بعد از 50 سالگی
• کاهش وزن
• خونریزی رکتال
• تب
• تهوع یا استفراغ مکرر
• درد شکمی مخصوصا دردهایی که با حرکات روده تخفیف نیابد و یا دردهای شکمی که شب هنگام آغاز می شود
• اسهالی که به طور مکرر ادامه داشته یا سبب بیدار شدن فرد به هنگام خواب می شود
• آنمی ناشی از فقر آهن
• سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان کولون

در صورت داشتن علائم و شرایط مذکور و یا در صورتی که درمان اولیه برای سندرم روده تحریک پذیر به درستی عمل نکند شما نیاز به انجام تست های بیشتری خواهید داشت.

سایر تست های اضافی که ممکن است در تشخیص بیماری سندرم روده تحریک پذیر مورد توجه قرار گیرد عبارت است از:

• بررسی مدفوع به منظور ارزیابی احتمال عفونت
• بررسی توانایی روده در جذب مواد مغذی
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر: پزشک با استفاده از لوله ای سبک و منعط بخش پایینی کولون به نام سیگموئید را مورد معاینه قرار خواهد داد.
• کولونسکوپی: پزشک با استفاده از لوله ای کوچک و منعطف کل بخش های کولون را مورد معاینه قرار خواهد داد.
• عکس برداری با استفاده از اشعه ایکس و یا سی تی اسکن: این عکسبرداری ها از ناحیه شکمی و لگن به متخصص گوارش امکان تشخیص بیماری را خواهد داد مخصوصا اگر فرد دچار دردهای شکمی باشد. پزشک با استفاده از مایعی روده بزرگ را پر می کند تا هر گونه مشکل احتمالی با وضوح در تصاویر اشعه ایکس مشخص گردد.
• تست عدم تحمل لاکتوز: لاکتوز آنزیمی است که برای هضم قند موجود در لبنیات ضروری است. اگر بدن شما لاکتوز تولید نکند در این صورت ممکن است علائمی مشابه با علائم سندرم روده تحریک پذیر ایجاد گردد.
• تست تنفسی برای تشخیص رشد بیش از حد باکتری: تست تنفس می تواند نشان دهد آیا در روده کوچک رشد بیش از حد باکتری روی داده است یا خیر. رشد بیش از حد باکتری در بین افرادی که جراحی روده انجام داده و یا افراد مبتلا به دیابت شایع است.
• اندوسکوپی بخش بالایی مسیر گوارشی: در این روش لوله ای منعطف از طریق گلو به سمت مری قرار داده می شود. دوربین موجود در انتهای لوله به متخصص بیماری های گوارش امکان می دهد تا بخش بالایی مسیر گوارش را مورد مشاهده قرار دهد و در برخی موارد نمونه برداری از بخش بالایی روده کوچک انجام می شود تا رشد بیش از حد باکتری مورد بررسی قرار گیرد. پزشک در صورت مشکوک بودن به بیماری سلیاک انجام اندوسکوپی را توصیه خواهد کرد.
• آزمایش مدفوع: آزمایش مدفوع به منظور بررسی احتمال انگل و باکتری و یا بررسی اسید صفراوی انجام می شود.

تشخیص های افتراقی در بیماری سندرم روده تحریک پذیر عبارت است از:

• سندرم روده تحریک پذیر با اسهال غالب
• رشد بیش از حد باکتری
• ژیاردیا
• بیماری سلیاک
• آثار دارو
• پرکاری تیروئید
• کولیت عفونی
• بیماری التهابی روده
• عدم تحمل لاکتوز
• سندرم روده تحریک پذیر با یبوست غالب
• سرطان کولون
• دیورتیکولیت
• آثار داروها
• هیپرکلسمی
• کم کاری تیروئید

پیش آگهی سندرم روده تحریک پذیر

بیماران مبتلا به سندرم روده تحریکذیر باید بدانند در خطر ابتلا به بیماری مانند سرطان قرار ندارند. همچنین باید آگاه باشند علائم سندرم روده تحریک پذیر مزمن بوده و با عود و فروکش همراه خواهد بود. امید به زندگی در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر مشابه با سایر افراد جامعه می باشد. همچنین علائم بیماری سندرم روده تحریک پذیر تمایل به ثبات دارند. اگر علائم جدی ایجاد شود نیاز به ارزیابی احتمال سایر بیماری ها وجود خواهد داشت. بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر باید به لحاظ افسردگی و سوء مصرف مواد مخدر مورد غربالگری قرار گیرند.