تب تیفوئید علائم، علل، تشخیص و درمان
تب تیفوئید چیست؟
بیماری تب تیفوئید بیماری است که در اثر باکتری سالمونلا تیفی ایجاد می شود. تب تیفوئید در کشورهای صنعتی بسیار نادر است. در هر حال، تب تیوفئید در کودکان در کشورهای در حال توسعه به عنوان یک تهدید جدی باقی مانده است.
بیماری تب تیفوئید از طریق آب و غذای آلوده یا از طریق تماس نزدیک با فرد مبتلا منتقل می شود. نشانه ها و علائم تب تیفوئید شامل تب بالا، سردرد، درد شکمی و اسهال یا یبوست می شود.
بیشتر افراد مبتلا به تب تیفوئید بعد از چند روز آغاز درمان آنتی بیوتیک احساس بهتری خواهد داشت؛ با این حال تعداد کمی بیماران ممکن است دچار عوارض تب تیفوئید شوند. واکسن تب تیفوئید در دسترس است اما این واکسن تا حدی اثر گذار خواهد بود. واکسن ها معمولا برای افرادی استفاده می شوند که در معرض بیماری تب تیفوئید قرار گرفته اند و یا به نواحی سفر می کنند که شیوع تب تیفوئید در آن ها بالاست.
علائم تب تیفوئید
زمانی که نشانه ها و علائم تب تیفوئید ظاهر می شوند شما ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- تب که با درجه پایین آغاز می شود و هر روز افزایش می یابد و ممکن است به 40.5 درجه سانتی گراد برسد.
- سردرد
- ضعف و خستگی
- درد ماهیچه ای
- تعریق
- سرفه خشک
- بی اشتهایی و کاهش وزن
- درد شکمی
- اسهال یا یبوست
- راش پوستی
- تورم شدید شکم
تشدید بیماری
اگر شما تب تیفوئید را درمان نکنید ممکن است:
- دچار هذیان گویی شوید.
- در حالت بی حرکت و خسته با چشم های نیمه بسته قرار بگیرید؛ حالتی که وضعیت تیفوئید نامیده می شود.
- علاوه بر این، عوارض مهلک تب تیفوئید نیز ممکن است در این حالت توسعه یابند.
- در برخی افراد، نشانه ها و علائم تب تیفوئید ممکن است دو هفته بعد از فروکش کردن تب بازگردند.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مشکوک به بیماری تب تیفوئید هستید فورا به پزشک مراجعه کنید. بهتر است اطلاعاتی مانند مراکز مراقبت درمانی، نام آدرس و شماره تماس های پزشکان از مناطقی که به آن ها سفر می کنید، داشت باشید.
اگر بعد از بازگشت به خانه مجددا دچار علائم شدید، با پزشکی که بر روی داروها یا بیماری های عفونی بین المللی متمرکز است مشورت کنید. پزشک متخصص در مقایسه با پزشکی که با بیماری های عفونی منطقه آشنایی ندارد، سریع تر می تواند بیماری شما را شناسایی و درمان کند.
علت تب تیفوئید
بیماری تب تیفوئید در اثر یک باکتری سمی به نام سالمونلا تیفی ایجاد می شود. باکتری سالمونلا تیفی با باکتری عامل سالمونلوزیس (یک عفونت روده ای خطرناک دیگر) متفاوت است در عین حال شباهت هایی نیز به یکدیگر دارند.
انتقال دهانی- مدفوعی
باکتری های عامل تب تیفوئید از طریق آب و غذا آلوده و در مواردی از طریق تماس مستقیم با فردی که به بیماری تب تیفوئید مبتلا است، منتقل می شوند. در کشور های در حال توسعه، جایی که شیوع تب تیفوئید بالا است؛ در بیشتر موارد بیماری در اثر نوشیدن آب آلوده و بهداشت ضعیف ایجاد می شود. بیشتر افراد در کشورهای صنعتی در سفرهای خود به بیماری تب تیفوئید مبتلا شده و آن را از طریق دهانی- مدفوعی به دیگران منتقل می کنند.
این بدین معنی است که عامل بیماری تب تیفوئید به مدفوع و در برخی موارد به ادرار فرد آلوده راه پیدا می کند. شما ممکن است در اثر خوردن غذایی که در تماس با فرد مبتلا به تب تیفوئید قرار گرفته که بعد از دستشویی دست های خود را به خوبی نشسته است، به بیماری دچار شوید. شما همچین ممکن است با نوشیدن آب آلوده به باکتری های عامل، به بیماری تب تیفوئید مبتلا گردید.
حامل های تب تیفوئید
تعداد کمی از بیماران ممکن است بعد از درمان آنتی بیوتیکی و بهبودی تب تیفوئید، همچنان باکتری ها را در مجاری گوارشی و مثانه خود برای سال ها داشته باشند. این افراد حامل های مزمن تب تیفوئید نامیده می شوند که باکتری ها را در مدفوع خود منتشر کرده و می توانند دیگران را آلوده کنند؛ در حالی که خود نشانه ها و علائم تب تیفوئید را ندارند.
فاکتورهای خطر تب تیفوئید
تب تیفوئید خصوصا در کشورهای در حال توسعه یه عنوان یک تهدید جدی جهانی باقی مانده است و هر ساله 26 میلیون نفر و بیشتر را درگیر می کند. بیماری تب تیفوئید شیوع بالایی در کشور هند، جنوب شرق آسیا، آفریقا، آمریکای جنوبی و بسیاری از نواحی دیگر دارد.
کودکان در سراسر جهان در معرض بیشترین خطر برای ابتلا به بیماری تب تیفوئید قرار دارند؛ در حالی که کودکان علائم خفیف تری از تب تیفونید را در مقایسه با بزرگسالان ظاهر می کنند.
اگر شما در کشوری زندگی می کنید که شیوع تب تیفوئید پایین است، شما در معرض خطر بالای ابتلا قرار دارید اگر:
- در نواحی کار یا زندگی می کنید که شیوع بیماری تب تیفوئید بالا است.
- یک میکروبیولوژیست بالینی هستید که با باکتری های سالمونلا تیفی سر و کار دارید.
- تماس نزدیک با فرد مبتلا به تب تیفوئید یا فردی که اخیرا مبتلا شده است، داشته اید.
- نوشیدن آب آلوده به فاضلات دارای باکتری سالمونلا تیفی
عوارض تب تیفوئید
حفره ها یا خونریزی روده ای
جدیترین عارضه ناشی از تب تیفوئید خونریزی روده ای یا سوراخ شدن روده است که در هفته سوم بیماری ایجاد می شود. سوراخ شدن روده ممکن است در روده کوچک یا روده بزرگ ایجاد یک حفره کند و موجب نشت محتویات روده به داخل حفره شکمی شده و نشانه ها و علائمی مانند درد شکمی شدید، تهوع، استفراغ و عفونت خونی (سپسیس) بروز کنند. این عارضه مهلک بیماری تب تیفوئید به مراجعه فوری به مراکز درمانی نیاز دارد.
عوارض دیگر با شیوع کمتر
سایر عوارض احتمالی بیماری تب تیفوئید عبارتند از:
- التهاب ماهیچه قلب (میوکاردیت)
- التهاب پوشش قلب و دریچه ها (اندوکاردیت)
- نمونیا
- التهاب پانکراس (پانکراتیت)
- عفونت کلیه یا مثانه
- عفونت و التهاب در غشاها و مایع احاطه کننده مغز و نخاع (مننژیت)
- مشکلات روانی مانند توهم، هذیان گویی و پریشانی پارانوئید
تقریبا تمام افراد در کشورهای توسعه یافته با درمان به موقع از بیماری تب تیفونید نجات یافته اند. بدون درمان تب تیفوئید، برخی افراد از عواقب ناشی از این عفونت نجات نمی یابند.
تشخیص تب تیفوئید
پزشک بر اساس علائم و سابقه پزشکی و سفرهای شما می تواند به بیماری تب تیفوئید مشکوک شود. اما تشخیص تب تیفوئید با شناسایی باکتری سالمونلا تیفی در کشت خون یا سایر مایعات و بافت های شما تایید می شود.
کشت بافت یا مایعات بدن
برای کشت، نمونه کمی از خون، مدفوع، ادرار یا مغز استخوان بر روی یک محیط مخصوص قرار می گیرد و رشد باکتریایی تقویت می شود. سپس کشت برای وجود باکتری تب تیفوئید زیر میکروسکوپ بررسی می شود. کشت مغز استخوان اغلب حساس ترین تست سالمونلا تیفی است.
در حالی که انجام کشت بافتی یک تست مهم در تشخیص تب تیفوئید است، در برخی موارد تست های دیگر نیز برای تایید تشخیص بیماری تب تیفونید مانند تست برای شناسایی آنتی بادی های مقابله کننده با باکتری تیفوئید یا تست برای بررسی وجود دی ان ای تیفوئید در خون شما انجام می شوند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورتی که اخیرا از سفر خارج از کشور بازگشته اید و علائم خفیفی مشابه علائم تب تیفوئید دارید با پزشک خود تماس بگیرید. اگر علائم شما شدید هستند، به مراقبت های اورژانس مراجعه کنید.
در زیر اطلاعاتی وجود دارند که شما را برای مدیریت زمان حین ملاقات با پزشک یاری می کنند.
- پرهیزات قبل از ملاقات: زمانی با پزشک قرار ملاقات تنظیم می کنید، در مورد پرهیزاتی که برای این ملاقات باید رعایت کنید سوال نمایید. پزشک بدون آزمایش خون نمی تواند تشخیص تب تیفوئید را در شما تایید کند و ممکن است توصیه هایی را برای کاهش خطر انتقال عفونت احتمالی به دیگران داشته باشد.
- سابقه علائم: هر نوع علامتی که تجربه کرده اید و مدت زمان بروز آن ها را یادداست کنید.
- قرارگیری اخیر در معرض منابع عفونت: از جزئیات سفرهای بین المللی خود شامل کشورهایی که سفر کرده اید و زمان سفر خود صحبت کنید.
- سابقه پزشکی: لیستی از اطلاعات پزشکی مهم خود مانند سایر شرایطی که درحال درمان آن ها هستید و هر نوع دارو، ویتامین یا مکمل که مصرف می کنید، تهیه کنید. پزشک باید در مورد سابقه واکسیناسیون در شما نیز بداند.
- سوالات از پزشک: برای مدیریدت زمان ملاقات، سوالات خود از پزشک را یادداشت کنید.
شما ممکن است برخی سوالات پایه ای در مورد بیماری تب تیفوئید از پزشک داشته باشد:
- علل احتمالی علائم من چه هستند؟
- چه تست هایی را باید برای تشخیص تب تیفوئید انجام دهم؟
- آیا راه هایی برای درمان تب تیفوئید وجود دارد؟
- چگونه می توانم تب تیفوئید را در کنار بیماری دیگری که به آن مبتلا هستم کنترل کنم؟
- بهبودی کامل چه مدت طول می کشد؟
- چه زمان می توانم به سرکار یا مدرسه بازگردم؟
- آیا من در معرض خطر عوارض طولانی مدت بیماری تب تیفوئید قرار دارم؟
انتظاراتی که از پزشک می رود:
پزشک نیز سوالاتی را در مورد بیماری از شما می پرسد:
- علائم شما چه هستند و از چه زمان آغاز شده اند؟
- آیا علائم شما بهتر یا بدتر می شوند؟
- آیا علائم شما اندکی بهتر شده و مجددا بازمی گردند؟
- آیا شما اخیرا سفر خارج از کشور داشته اید؟ به کجا سفر کردید؟
- آیا قبل از سفر برنامه زمانبندی واکسیناسیون خود را بررسی کردید؟
- آیا برای سایر شرایط بالینی تحت درمان هستید؟
- آیا تاکنون دارویی مصرف کرده اید؟
درمان تب تیفوئید
آنتی بیوتیک درمانی تنها راه موثر در درمان تب تیفوئید است.
آنتی بیوتیک های رایج برای تب تیفوئید
- سیپروفلوکساسین: در آمریکا، پزشکان اغلب این دارو را برای درمان تب تیفوئید در بزرگسالانی که باردار نیستند تجویز می کنند.
- سفتریاکسون: این دارو یک آنتی بیوتیک تزریقی است که عنوان جایگزین در درمان تب تیفوئید در افرادی به کار می روند که نمی توانند سیپروفلوکساسین دریافت کنند مانند کودکان.
آنتی بیوتیک ها در درمان تب تیفوئید عوارض جانبی به دنبال دارند، استفاده طولانی مدت از آن ها موجب شکل گیری گونه های مقاوم به آنتی بیوتیک باکتری ها می شود.
مشکلات مقاومت آنتی بیوتیکی
در گذشته داروی انتخابی برای درمان تب تیفوئید داروی کلروامفنیکل بود. پزشکان به دلیل عوارض جانبی، بازگشت بیماری برای یک دوره بهبودی و پیدایش مقاومت آنتی بیوتکی مدت طولانی از این دارو برای درمان تب تیفوئید استفاده نکردند.
در واقع، وجود باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک یک مشکل در حال پیشروی در درمان تب تیفوئید خصوصا در کشورهای در حال توسعه است. در سال های اخیر، سالمونلا تیفی به تری متوپریم- سولفامتوکسازول و آمپی سیلین نیز مقاوم شده است.
سایر راه های درمان
سایر راه های درمان تب تیفوئید شامل:
- نوشیدن مایعات: این عمل از بروز دهیدراتاسیون ناشی از تب و اسهال در تب تیفوئید جلوگیری می کند. اگر دهیدراتاسیون در شما شدید باشد، شما ممکن است به دریافت وریدی مایعات نیاز داشته باشید.
- جراحی: اگر روده های شما در اثر بیماری تب تیفوئید سوراخ شده باشند، شما برای ترمیم حفره به جراحی نیاز دارید.
پیشگیری از تب تیفوئید
در کشورهای در حال توسعه، هدف مرکز سلامت عمومی کمک به پیشگیری و کنترل تب تیفوئید –نوشیدن آب سالم، بهبود بهداشت و مراکز درمانی کافی- است که دستیابی به آن مشکل است. به همین دلیل، برخی از متخصصین معتقدند واکسینه کردن افراد پرخطر، بهترین راه برای پیشگیری از تب تیفوئید است.
در صورتی که شما قصد سفر به نواحی که شیوع بیماری تب تیفوئید در آن ها بالا است را دارید، تزریق واکسن تب تیفوئید توصیه می کند.
واکسن ها
دو نوع واکسن تب تیفوئید در دسترس است:
- یک واکسن به صورت تک دوز حداقل یک هفته قبل از سفر تزریق می شود.
- یک واکسن به صورت خوراکی در چهار کپسول داده می شود یک کپسول هر روز مصرف می شود.
هیچ یک از واکسن های تب تیفوئید اثرگذاری کامل ندارند و با کاهش اثرگذاری واکسن در طول زمان، به ایمنی سازی مجدد نیاز است.
از آن جایی که واکسن تب تیفوئید مصونیت کامل ایجاد نمی کند، هنگام سفر به مناطق پرخطر نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- دست های خود را بشویید: شستشوی مرتب دست ها با آب گرم و صابون بهترین راه برای کنترل ابتلا به عفونت از جمله تب تیفوئید است. دست های خود را قبل از خوردن یا آماده کردن غذا و بعد از دستشویی بشویید. در صورت عدم دسترسی به آب، یک ضدعفونی کننده الکلی همراه داشته باشید.
- از مصرف میوه ها و سبزیجات خام بپرهیزید: از آن جایی که ممکن است مواد غذایی خام با آب ناسالم شسته شده باشند، از خوردن میوه ها و سبزیجات خام بپرهیزید. برای ایمنی بیشتر بهتر است به طور کلی از مواد غذایی خام استفاده نکنید.
- غذاها را گرم کنید: از خوردن غذاهایی که در دمای اتاق بوده اند بپرهیزید. غذاها را قبل از مصرف گرم کنید. در حالی که تضمینی برای سالم بودن غذای بهترین رستوران ها وجود ندارد، بهتر است از فروشنده های خیابانی خرید نکنید.
پیشگیری از آلوده کردن دیگران
اگر بیماری تب تیفوئید در شما بهبود یافته است، اقدامات زیر در پیشگیری از ابتلا دیگران به این عفونت موثر هستند:
- مصرف آنتی بیوتیک ها: آنتی بیوتیک ها را طبق دستور پزشک مصرف کنید و دوره درمان را کامل کنید.
- شستن دست ها: این تنهای عملکرد مهمی است که می توانید برای پیشگیری از انتشار باکتری تب تیفوئید انجام دهید. دست های خود را با آب گرم و صابون بشویید و به مدت 30 ثانیه دست ها را به خوبی به هم بمالید؛ خصوصا قبل از خوردن و بعد از دستشویی.
- خودداری از تماس با غذا: تا زمانی که پزشک تایید کند که بیماری تب تیفوئید در شما دیگر مسری نیست، از آماده کردن غذا برای دیگران بپرهیزید. اگر در بخش تهیه غذا و یا سایر بخش های مراکز درمانی کار می کند، تا زمانی که تست ها نشان دهند که شما باکتری تب تیفوئید را منتشر نمی کنید، به سرکار بازنگردید.
منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org