نام ژنریک:

• سفتریاکسون

نام لاتین:

• Ceftriaxone /as Sodium

نام تجاری:

• ®Ceftrax
• ®Loraxone
• ®Rocephin

گروه دارویی- درمانی:

• نسل سوم سفالوسپورین ها
• آنتی بیوتیک

طبقه بندی در بارداری:

• گروه B

اشکال دارویی:

• پودر جهت تهیه محلول استریل تزریقی سفتریاکسون: ویال های 250 میلی گرم، 500 میلی گرم و 1 گرم

موارد مصرف:

• سفتریاکسون تزریقی در عفونت های خطرناک تنفسی، دستگاه ادراری، استخوان و مفاصل، داخل شکمی، سیستم عصبی مرکزی و پوستی ناشی از ارگانسیم های حساس کاربرد دارد.

روش و مقدار مصرف:

• سفتریاکسون در بالغین: 1 تا 2 گرم از دارو از راه تزریق عضلانی یا وریدی، یکبار در روز و یا در دوزهای جداگانه و مساوی دو بار در روز استفاده می شود. حداکثر دوزاژ روزانه سفتریاکسون 4 گرم است.
• سفتریاکسون در کودکان: دوز کلی روزانه 50 تا 75 میلی گرم بر هر کیلوگرم وزن بدن کودک محاسبه می شود و در دو دوز منقسم هر 12 ساعت مصرف می گردد.

مکانیسم اثر:

• اثر آنتی بیوتیکی: سفتریاکسون یک باکتریوسید است. مانع ساخت دیواره سلولی باکتری می شود و از این طریق موجب مرگ باکتری های در حال رشد و تقسیم می گردد.

فارماکوکینتیک:

• نیمه عمر دارو 5 تا 11 ساعت است.
• سفتریاکسون عمدتا از راه کلیه ها دفع می شود اما مقداری هم دفع کبدی دارد و از طریق صفرا دفع می شود.

نکات با اهمیت:

• سفتریاکسون تزریقی داروی موثری است روی باکتری های گرم مثبت و همچنین روی استرپتوکوک هایی که نسبت به پنی سیلین ها مقاوم شده اند.
• از سفتریاکسون برای جلوگیری از ایجاد عفونت، قبل از عمل های جراحی نیز استفاده می شود. مقدار مصرف آن: در بالغین 1 گرم از سفتریاکسون از راه تزریق عضلانی یا وریدی، 30 دقیقه تا 2 ساعت قبل از عمل جراحی تجویز می شود.
• در بیمارانی که دچار نارسایی کلیه و کبد هستند، حداکثر دوزاژ روزانه سفتریاکسون نباید از 2 گرم در روز بیشتر شود.
• به دلیل این که سفتریاکسون از طریق صفرا دفع می شود و می تواند صفرا را غلیظ کند، بهتر است در افرادی که سنگ صفرا دارند، استفاده نشود. ممکن است هنگام مصرف درد در صفرا ایجاد کند.
• تزریق سفتریاکسون در کودکان زیر 2 ماه منع مصرف دارد.

موارد منع مصرف:

• افرادی که حساسیت شدید به هر یک از انواع پنی سیلین ها یا سفالوسپورین ها دارند.

موارد احتیاط:

• افرادی که اختلال عملکرد کلیه دارد.

تداخلات دارویی:

از جمله تداخلات دارویی سفتریاکسون می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف همزمان سفتریاکسون با آمینوگلیکوزید ها باعث افزایش فعالیت سینرژیک دارو می گردد(فعالیت ضد باکتری هم را تقویت می کنند).
• مصرف پروبنسید(یکی از داروهای درمان نقرس) به طور همزمان باعث کاهش دفع کلیوی این دارو و افزایش سطح خونی آن می گردد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

از جمله عوارض جانبی سفتریاکسون می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• CNS: سرگیجه، سردرد
• Derm: خارش، درد و تورم
• GI: اسهال، تهوع، استفراغ، کولیت پسودومامبرانو
• GU: خارش ژنیتال، سنگ دستگاه ادراری
• Hema: ائوزینوفیلی، لوکوپنی، ترومبوسیتوز
• Other: واکنش افزایش حساسیت (راش، کهیر، لرز، تب، ادم، آنافیلاکسی)

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بهتر است سفتریاکسون در بارداری استفاده نشود.
• این دارو در شیر ترشح می شود و بنابراین مصرف سفتریاکسون در دوران شیردهی باید همراه با احتیاط باشد.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• قبل از شروع درمان با سفتریاکسون باید از عدم حساسیت به سفالوسپورین ها و پنی سیلین ها مطمئن شد.
• احتمال ایجاد کولیت پسودومامبرانو ناشی از عوارض جانبی سفتریاکسون نسبت به سایر سفالوسپورین ها بیشتر است.
• نحوه تزریق سفتریاکسون: برای تهیه محلول تزریقی سفتریاکسون، باید به ازای هر 250 میلی گرم از پودر دارو، 2.4 میلی لیتر از حلال مثل آب مقطر، سالین و یا دکستروز 5 درصد به ویال اضافه کرد. سفتریاکسون معمولا به صورت عضلانی یا وریدی تزریق می گردد.
• ممکن است در محل تزریق سفتریاکسون تورم و التهاب ایجاد شود که برای تزریق بعدی باید محل تزریق عوض شود.

توجهات بیمار- خانواده:

• در افرادی که دچار نارسایی کلیه و کبد هستند، تزریق سفتریاکسون باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود.
• در صورت بروز اسهال در طی مصرف دارو باید به پزشک اطلاع داده شود.
• بعد از تزریق سفتریاکسون هر گونه علامتی که نشان دهنده خونریزی باشد مانند کبودی بدن، خونریزی از بینی، لکه لکه شدن بدن را به پزشک اطلاع دهید. زیرا تزریق سفتریاکسون باعث تغییر در فلور طبیعی روده شده و باکتری های مفیدی را که تولید کننده ویتامین K هستند، کاهش می دهد.
• در صورت بروز علائم عفونت ثانویه (رویش زوائد خزه مانند و سیاه رنگ بر روی زبان، خارش و ترشح واژینال، مدفوع شل و آلرژی) به پزشک خود اطلاع دهید.

شرایط نگهداری دارو:

• ویال های سفتریاکسون حاوی پودر، باید در حرارت 15 تا 25 درجه سانتیگراد نگهداری شود.