آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی یا In vitro fertilization نوعی روش درمان ناباروری می باشد که سبب تلقیح اسپرم و تخمک در شرایط آزمایشگاهی می شود. وقتی یک یا چند تخمک طی فرایند آی وی اف تلقیح شده و رویان ایجاد گردد، رویان به داخل رحم مادر فرستاده می شود. در این شرایط با لانه گزینی مناسب امکان ایجاد بارداری وجود خواهد داشت. در ادامه به دلایل انجام آی وی اف می پردازیم.
برخی دلایل انجام آی وی اف عبارت است از:
- نشانه ای از انسداد لوله های فالوپ وجود نداشته باشد.
- تعداد اسپرم یا تحریک اسپرم اندک بوده و یا نیاز به خارج کردن اسپرم از بیضه ها با استفاده از جراحی وجود داشته باشد.
- افزایش سن مادر
- در مواردی مانند آندومتریوز و اختلالات تخمک گذاری انجام سایر درمان ها موثر نباشد.
- اگر احتمال انتقال بیماری وراثتی به فرزند وجود داشته باشد، در این مورد آی وی اف توام با تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی انجام می شود. به این ترتیب احتمال وجود برخی بیماری ها در جنین بررسی می شود و در صورتی که نشانه ای از ناهنجاری های ژنتیکی وجود نداشته باشد رویان به رحم منتقل می شود
- نارسایی تخمدان، در این شرایط ممکن است استفاده از تخمک اهدایی نیز مورد توجه قرار گیرد.
اگر چه نرخ موفقیت آی وی اف زیاد می باشد اما در این میان محدودیت هایی وجود دارد. برای مثال هزینه آی وی اف زیاد است و احتمال عوارض ناشی از مصرف داروهای ناباروری وجود دارد. از دیگر عوارض آی وی اف می توان به احتمال چند قلو شدن و تهاجمی بودن روش همچنین احتمال بروز زایمان زودرس اشاره کرد. احتمال بروز بارداری خارج از رحم نیز یکی دیگر از عوارض آی وی اف می باشد اما احتمال بروز چنین رویدادی در مقایسه با سایر روش های کمک باروری اندک می باشد.
قبل از آغاز به انجام آی وی اف باید در مورد خطرات، مزایا و گزینه های جایگزین با متخصص زنان و نازایی خود مشورت کنید. در برخی موارد قبل از انجام آی وی اف از رویکردهای کم تهاجمی و ارزان تر استفاده می شود.
تعداد رویان منتقل شده در طول این روش بستگی به اولویت زوجین، سابقه بارداری قبلی، سقط، سن مادر و کیفیت رویان ها دارد. خانم های جوان (زیر 35 سال) در اولین چرخه اغلب به انتقال یک یا دو رویان تشویق می شوند. اگر چندین بار تلاش منجر به آی وی اف موفق نشده باشد در آن صورت برای رسیدن به بارداری ممکن است متخصص زنان بیش از یک یا دو رویان را منتقل کند تا به این ترتیب احتمال بارداری افزایش یابد. اما در این شرایط نیز احتمال چند قلو شدن وجود دارد.
نرخ لانه گزینی در خانم های بالای 40 سال کمتر می باشد، در نتیجه در این شرایط انتقال نهایت 5 رویان نیز توصیه می شود. نرخ آی وی اف موفق در خانم های میان سالی که از تخمک های اهدایی خانم های جوان تر استفاده می کنند مشابه با خانم های جوان می باشد و در این شرایط معمولا توصیه می شود بیش از یک یا دو رویان منتقل نشود.
آمادگی قبل از آی وی اف و مراحل آی وی اف
آی وی اف فرایندی است که انجام آن چند هفته به طول می انجامد. آمادگی قبل از آی وی اف و مراحل آی وی اف عبارت است از:
- آموزش زوجین در مورد مراحل ، عوارض آی وی اف، مزایای انجام آی وی اف و تکنیک مربوط به انجام برخی تزریقات
- تحریک تخمدان ها به تخمک گذاری
- بازیابی تخمک ها از تخمدان ها یا در اصطلاح تخمک کشی همچنین نمونه برداری از مایع منی
- تلقیح تخمک با اسپرم و ایجاد رویان در شرایط آزمایشگاهی
- انتقال رویان به داخل رحم
در بیشتر موراد برای داشتن آی وی اف موفق و وقوع بارداری باید مراحل را چندین بار تکرار کرد. متاسفانه با این وجود نیز در برخی خانم ها احتمال وقوع آی وی اف موفق و بارداری چندان جالب نیست.
