ای وی اف چیست و چگونه انجام میشود؟ ای وی اف یا لقاح مصنوعی فرایند پیچیده ای است که در درمان ناباروری مورد توجه قرار دارد. در طول انجام ای وی اف تخمک های بالغ از تخمدان ها بازیابی شده و در شرایط آزمایشگاهی با اسپرم ترکیب می شوند. سپس رویان های ایجاد شده در رحم قرار داده می شوند. یک چرخه ای وی اف حدود دو هفته زمان خواهد برد.
ای وی اف موثرترین فرم تکنولوژی های کمک باروری می باشد. ای وی اف می تواند با استفاده از تخمک های خود فرد یا با استفاده از تخمک و اسپرم اهدایی انجام شود. در برخی موارد در ای وی اف ممکن است از رحم اجاره ای نیز استفاده شود. شانس ای وی اف موفق و تولد فرزندانی سالم بستگی به فاکتورهای متعددی مانند سن و علت ناباروری دارد. علاوه بر این ای وی اف فرایندی زمان بر، پر هزینه و تهاجمی خواهد بود. اگر در طول فرایند ای وی اف بیش از یک رویان در رحم قرار داده شود احتمال داشتن چند جنین و بارداری دو قلو افزایش می یابد. پزشک متخصص نازایی شما را در درک چگونگی انجام ای وی اف و خطرات ای وی اف یاری خواهد داد. در مقاله پیش رو به مراحل ای وی اف و چگونگی انجام ای وی اف می پردازیم.
مراحل ای وی اف چیست؟
مراحل ای وی اف عبارت است از القای تخمک گذاری، بازیابی تخمک یا تخمک کشی، بازیابی اسپرم، لقاح مصنوعی و انتقال رویان. یک چرخه ای وی اف حدود دو هفته به طول می انجامد. معمولا برای رسیدن به ای وی اف موفق به بیش از یک چرخه ای وی اف نیاز خواهیم داشت.
مراحل ای وی اف: القای تخمک گذاری
اگر در طول ای وی اف از تخمک های خود فرد استفاده شود در آن صورت با استفاده از برخی هورمون ها تخمک گذاری تحریک می گردد. برای ای وی اف به چندین تخمک نیاز داریم زیرا برخی تخمک ها بارور نمی شوند یا بعد از بارور شدن به درستی رشد نمی کنند. داروهایی که برای القای تخمک گذاری در مرحله اول ای وی اف استفاده می شود عبارت است از (داروهای ای وی اف):
- داروهایی برای تحریک تخمدان ها: هورمون محرک فولیکول و هورمون جسم زرد یا ترکیبی از هر دو برای تحریک تخمدان ها در ای وی اف استفاده می شود.
- داروهایی برای بلوغ تخمک: در این مرحله از ای وی اف وقتی فولیکول ها برای تخمک کشی آماده شدند از هورمون گنادوتروپین جفتی انسان یا هورمون های دیگر استفاده می شود تا به بلوغ تخمک ها کمک شود.
- داروهایی برای پیشگیری از تخمک گذاری زودرس: این داروها مانع از آن می شود تا تخمک گذاری زودتر از موعد انجام شود.
- داروهایی برای آماده کردن دیواه رحم: در روز تخمک کشی یا در زمان انتقال رویان پزشک متخصص استفاده از مکمل های پروژسترون را توصیه خواهد کرد تا دیواره رحم برای لانه گزینی آماده شود.
برای تعیین اینکه چه زمان تخمک ها آماده جمع آوری می باشند پزشک آزمایشات زیر را انجام خواهد داد:
- سونوگرافی واژن: با استفاده از این روش تصویر برداری روند رشد فولیکول ها مانیتور می شود.
- آزمایش خون: برای اندازه گیری پاسخ به داروهای محرک تخمدان میزان استروژن معمولا افزایش می یابد و مقدار پروژسترون نیز تا زمان بعد از تخمک گذاری اندک خواهد بود.
در برخی موارد چرخه های ای وی اف قبل از تخمک کشی به دلایل زیر لغو می گردد:
- تعداد ناکافی فولیکول های در حال رشد
- تخمک گذاری زودرس
- افزایش تعداد فولیکول های در حال رشد و ریسک ایجاد سندرم هایپراستیمولاسیون تخمدان
- سایر مشکلات
اگر چرخه ای وی اف لغو شود در آن صورت برای دریافت پاسخ درمانی بهتر در چرخه های آینده از داروهای دیگری استفاده می شود. در این مرحله از ای وی اف ممکن است استفاده از تخمک اهدایی پیشنهاد گردد.
مراحل ای وی اف: تخمک کشی
تخمک کشی به عنوان یکی از مراحل ای وی اف در کلینیک ناباروری انجام می گردد. در طول انجام این مرحله ممکن است از داروی ضد درد یا خواب آور استفاده شود. روش معمول تخمک کشی آسپیراسیون سونوگرافی ترانس واژینال می باشد. در این روش پروب سونوگرافی از طریق واژن وارد بدن می شود تا فولیکول ها شناسایی شوند. سپس با راهنمایی سونوگرافی سوزنی از طریق واژن به سمت تخمدان هدایت می شود تا فولیکول ها برای تخمک کشی شناسایی شوند. اگر دسترسی به تخمدان از طریق سونوگرافی ترانس واژینال مقدور نباشد در آن صورت ممکن است از لاپاراسکوپی استفاده شود. در نهایت تخمک ها از طریق سوزنی که متصل به کیسه می باشد جمع آوری می گردند. چندین تخمک می تواند در طول 20 دقیقه جمع آوری شود. بعد از تخمک کشی ممکن است احساس کرامپ یا فشار داشته باشید. تخمک های بالغ در محیط کشت مایعی قرار گرفته و انکوبه می شوند. تخمک های سالم با اسپرم لقاح داده شده تا جنین ایجاد شود. اما بارور سازی همه تخمک ها معمولا به طور موفقیت آمیزی پیش نمی رود.
مراحل ای وی اف: بازیابی اسپرم
مایع منی در کلینیک نمونه برداری می شود.در روش دیگری می توان با استفاده از سوزن و به شیوه جراحی اسپرم را مستقیما از بیضه ها خارج ساخت. در برخی موارد لازم است از اسپرم اهدایی استفاده شود. اسپرم ها در آزمایشگاه از مایع منی جدا می گردد.
مراحل ای وی اف: لقاح مصنوعی
لقاح مصنوعی در ای وی اف به دو صورت انجام می شود:
- اسپرم و تخمک سالم به مدت یک شب با هم میکس و انکوبه می شوند.
- اسپرم سالم به طور مستقیم به داخل تخمک بالغ تزریق می شود. این روش در ای وی اف زمانی استفاده می شود که شکل، تحرک یا تعداد اسپرم نامناسب است و یا تلاش برای لقاح به روش اول در چرخه های قبلی ای وی اف ناموفق بوده است و یا تعداد تخمک های بالغ به دست آمده کم می باشد.
مراحل ای وی اف: انتقال رویان
این مرحله از ای وی اف در کلینیک انجام خواهد شد و معمولا سه تا پنج روز بعد از تخمک کشی روی می دهد. به طور کلی فرایند انتقال رویان بی درد است اما ممکن است کرامپ های خفیفی احساس شود. ابتدا پزشک یا پرستار لوله ای دراز و منعطف را از طریق واژن و دهانه رحم به داخل رحم منتقل می سازد. سرنگ حاوی یک یا چند رویان به انتهای این لوله متصل می گردد. با استفاده از سرنگ رویان به داخل رحم هدایت می شود. در صورتی که فرایند انتقال رویان موفقیت آمیز باشد رویان ظرف ده روز بعد از تخمک کشی، لانه گزینی در دیواره رحم را انجام خواهد داد.در این دوران استراحت مطلق به هیچ وجه توصیه نمی شود؛ زیرا احتمال لخته شدن خون در عروق بالا است و احتمال مرگ مادر و سقط جنین نیز افزایش می یابد.
بعد از انجام انتقال رویان شما می توانید فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرید. اما در برخی موارد ممکن است تخمدان ها همچنان متورم باقی بماند. در نظر داشته باشید که باید از انجام فعالیت های فیزیکی شدید اجتناب نمود. آیا عمل ای وی اف درد دارد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت در بعضی موارد عمل ای وی اف با کرامپ های خفیفی همراه است. عوارض ای وی اف عبارت است از:
- دفع مایع خونی یا شفاف مدت کوتاهی پس از اتمام فرایند ای وی اف
- دردناک شدن سینه ها به دلیل افزایش مقدار پروژسترون
- نفخ خفیف
- کرامپ خفیف
- یبوست
اگر بعداز انجام این مرحله از ای وی اف دچار درد شدیدی شدید فورا با پزشک متخصص خود تماس حاصل فرمایید. پزشک شما را به لحاظ بروز عوارضی مانند عفونت، پیچ خوردگی تخمدان و یا بروز سندرم هایپراستیمولاسیون تخمدان مورد ارزیابی و معاینه قرار خواهد داد.
