نام ژنریک:

• آلپرازولام

نام لاتین:

• Alprazolam

نام تجاری:

• ®Xanax

گروه دارویی- درمانی:

• بنزودیازپین
• آرامبخش، خواب آور، ضد اضطراب

طبقه بندی در بارداری:

• گروه D

اشکال دارویی:

• قرص: 0.5 و 1 میلی گرم

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

• آلپرازولام برای کنترل اضطراب

بالغین:

روزانه 0.25 تا 0.5 میلی گرم آلپرازولام تا سه بار تجویز می شود. در صورت نیاز به افزایش دوز آلپرازولام این کار باید 3 تا 4 روز یک بار انجام گیرد. حداکثر دوز روزانه آلپرازولام 4 میلی گرم است.

کودکان:

0.005 تا 0.02 میلی گرم بر کیلوگرم آلپرازولام سه بار در روز تجویز می شود.

• آلپرازولام برای کنترل پانیک (اضطراب شدید)

بالغین:

با دوز ضد اضطراب شروع می شود اما حداکثر دوز روزانه به 8 میلی گرم می رسد.

کودکان:

0.005 تا 0.02 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه سه بار تا حداکثر 4 میلی گرم در روز تجویز می گردد.

مکانیسم اثر:

• اثرات آلپرازولام از طریق تقویت اثر گابا بر گیرنده آن در شبکه ARAS اعمال می شود.
• آلپرازولام اثر دپرسیو بر سیستم عصبی مرکزی دارد.

فارماکوکینتیک:

• آلپرازولام از دستگاه گوارش به خوبی جذب می شود.
• آلپرازولام در کبد متابولیزه شده و دفع کلیوی دارد.

نکات با اهمیت:

• تاثیرات خواب آوری آلپرازولام در افراد بالغ به مدت بیشتری ادامه دارد.
• یکی از نام های تجاری بسیار معروف آلپرازولام زاناکس Xanax می باشد.

موارد منع مصرف:

• حساسیت شدید به دارو یا بنزودیازپین ها
• اختلالات شدید ریوی
• گلوکوم حاد با زاویه بسته
• پورفیری حاد

موارد احتیاط:

• اختلالات عملکرد کبدی و کلیوی
• اطفال
• سالمندان

تداخلات دارویی:

مصرف داروهای زیر همراه با آلپرازولام سبب تشدید دپرسیون سیستم عصبی مرکزی می شود:

• آنتی هیستامین ها
• ترکیبات ضد افسردگی
• آرام بخش ها
• خواب آورها
• مسکن های مخدر
• کاربامازپین، دی سولفیرام و سایمتیدین اثرات آلپرازولام را کاهش می دهد.
• کنتراسپتیوهای خوارکی یا قرص های ضد بارداری با اثرات آلپرازولام تداخل دارد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض جانبی آلپرازولام عبارت است از:

• GI: بی اشتهایی، اسهال یا یبوست، شکم درد، سوء هاضمه، خشکی دهان
• CNS: سردرد، سرگیجه، خواب آلودگی، بی قراری، عدم تعادل، ضعف، لرزش بدن
• CV: تاکیکاردی، هایپوتانسیون، گرگرفتگی، تغییرات الکتروکاردیوگرام
• Respiratory: تنگی نفس، هایپرونتیلاسیون، عفونت بخش فوقانی دستگاه گوارش

مصرف در بارداری و شیردهی:

• آلپرازولام در بارداری: جز گروه D قرار دارد. عوارض آلپرازولام روی جنین معنی دار و قابل توجه می باشد. آلپرازولام می تواند سبب بروز نقص در جنین شود. نوزادی که در طول بارداری در معرض آلپرازولام قرار داشته است علائمی از وابستگی را نشان می دهد. علائم انزوا در نوزادان بعد از تولد می تواند مرگ بار باشد. نوزادان در این شرایط باید به مدت چند هفته تحت درمان دارویی قرار داشته باشند. باید در طول درمان با آلپرازولام از روش های مطمئن بارداری استفاده کنید.
• آلپرازولام در شیردهی: مصرف آلپرازولام در شیردهی توصیه نمی شود زیرا آلپرازولام می تواند در شیر مادر ترشح شود.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• بیش از شروع درمان سالمندان را از نظر اضطراب، خلق و خو، عاطفه، الگوهای خواب و گیجی بررسی کنید.
• در سالمندان و مبتلایان به اختلال کلیوی و کبدی دوز کمتر و در بیماران مبتلا به اضطراب و افسردگی دوز بیشتر آلپرازولام تجویز می شود.
• در صورت افت فشار شدید مصرف آلپرازولام را قطع و به پزشک اطلاع دهید.
• در مدت درمان با آلپرازولام آنزیم های کبدی، بیلی روبین، عملکرد کلیوی و سی بی سی را چک کنید.
• علائم وابستگی جسمی به آلپرازولام عبارت است از: بی قراری، تشدید اضطراب، پانیک، سردرد، تهوع و استفراغ، ضعف، درد عضلانی. این نشانه ها پس از کاهش دوز سریع یا قطع  آلپرازولام  رخ می دهد. قطع ناگهانی آلپرازولام ممکن است باعث تشنج شود.
• برای کاهش نشانه های گوارشی آلپرازولام را با غذا تجویز کنید.
• دوز روزانه آلپرازولام را به نحوی تقسیم کنید که نشانه های اضطراب بیمار کاهش یابد.

توجهات بیمار - خانواده:

• در صورت فراموش کردن یک دوز آلپرازولام سعی نکنید دوز بعدی را افزایش دهید. هر زمان که به یاد آوردید، اگر دو ساعت به دوز بعدی باقی مانده بود، آلپرازولام را استفاده کنید.
• آب میوه گریپ فورت می تواند با آلپرازولام تداخل داشته و تاثیرات ناخواسته ای را به دنبال داشته باشد.
• برای استرس های معمولی روزانه نمی توان از آلپرازولام استفاده کرد. برای مصرف بیش از چهار ماه آلپرازولام با پزشک متخصص مشورت کنید.
• احتمال افت فشار وضعیتی بالاست، بنابراین از تغییر وضعیت ناگهانی اجتناب کنید.
• از قطع ناگهانی آلپرازولام اجتناب کنید. زیرا ممکن است سبب تشنج شود.
• در صورتی که قصد بارداری دارید و آلپرازولام استفاده می کنید، قبل از باردار شدن پزشک متخصص را مطلع سازید.

شرایط نگهداری دارو:

• آلپرازولام باید در دمای اتاق به دور از حرارت و رطوبت نگاهداری شود.