نام ژنریک:

• متادون
• متادون هیدروکلراید

نام لاتین:

• Methadone HCl

نام تجاری:

• ®Dolophine
• ®Methadose
• ®Physeptane

گروه دارویی- درمانی:

• آگونیست مخدر، مشتقات دی فنیل هپتان
• ضد درد، برطرف کننده محرومیت از مخدرها

طبقه بندی در بارداری:

• گروه B (در دوزهای بالا و در زمان ترم D)

اشکال دارویی:

• قرص: 5، 20 ، 40 میلی گرم
• محلول خوراکی یا شربت: 25 میلی گرم بر 5 میلی لیتر، 5 میلی گرم بر 5 میلی لیتر
• پودر: 1 گرم
• آمپول: 10 میلی گرم بر میلی لیتر

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

• قرص متادون و آمپول متادون برای تسکین درد شدید و حاد استفاده می شود.

متادون در بالغین:

مقدار مصرف متادون 2.5 تا 10 میلی گرم خوراکی (قرص متادون) به صورت تزریق عضلانی یا زیرجلدی هر 4 تا 12 ساعت می باشد.

متادون در کودکان:

تجویز متادون در کودکان باید با احتیاط باشد. مقدار مصرف متادون در کودکان بر اساس وزن کودک محاسبه می شود. 0.1 میلی گرم بر کیلوگرم هر 4 ساعت تا 2 تا 3 بار به صورت خوراکی، وریدی یا عروقی. سپس هر 6 تا 12 ساعت بر حسب نیاز.

• متادون در سندرم قطع مصرف مواد مخدر (ترک اعتیاد) کاربرد دارد.

بالغین:

مقدار مصرف متادون برای ترک اعتیاد 15 تا 40 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی (قرص متادون یا شربت متادون) می باشد و دوز نگهدارنده 20 تا 120 میلی گرم روزانه است.

• متادون در سندرم محرومیت از مواد مخدر (ترک اعتیاد) در نوزادان متولد شده از مادران معتاد کاربرد دارد.

کودکان:

0.05 تا 0.1 میلی گرم بر کیلوگرم هر شش ساعت شروع شده و قطع تدریجی بر اساس میزان علائم محرومیت از مواد مخدر.

نوزادان:

0.05 تا 0.2 میلی گرم هر 12 ساعت با قطع تدریجی

• شربت متادون در سرفه مقاوم به درمان در سرطان های پیشرفته ریه استفاده می شود.

مکانیسم اثر:

• متادون کلراید آگونیست مخدر است که اثر آن از طریق تمایل به گیرنده های مخدر (شبه مورفین) اعمال می شود.

فارماکوکینتیک:

• جذب گوارشی متادون بالا است.
• متادون در بیشتر بافت های بدن توزیع گسترده ای دارد.
• متادون در کبد متابولیزه شده و دفع ادراری دارد.
• نیمه عمر متادون 25 ساعت می باشد.

نکات با اهمیت:

• متادون چیست؟ متادون از تریاک گرفته می شود و بیشتر برای اثرات ضد درد تجویز می شود. در افراد معتاد که در مرحله ترک اعتیاد هستند نیز از متادون استفاده می شود.
• تفاوت متادون با مورفین: اثر ضد درد متادون به اندازه مورفین قوی نیست اما طول اثر متادون از مورفین بیشتر است. اثر ضد درد مورفین تا 4 ساعت است اما متادون تا 12 ساعت اثربخشی دارد. به علت اثر بخشی طولانی متادون برای ترک اعتیاد مناسب است. ولی بدلیل طولانی اثر بودن متادون نسبت به مورفین احتمال تجمع متادون در بدن بیشتر است (عوارض متادون بر کبد، در اختلالات کبد و کلیه دوز متادون باید اطلاح شود). اثر دپرسیون تنفسی متادون از مورفین بیشتر است. مدت زمان ترک متادون بیشتر از مورفین است.
• متادون درمانی برای ترک اعتیاد: از فرم خوراکی متادون (شربت متادون و قرص متادون) در درمان اعتیاد استفاده می شود و چون به صورت خوراکی است مشکلات و عوارض تزریق مانند ایجاد عفونت های مختلف (ایدز، هپاتیت و غیره) را ندارد. بیمار می تواند به تدریج به زندگی بازگردد و دچار عوارض کمتری شود.
• ترک متادون چگونه است؟ ترک متادون نیز به تدریج انجام می شود، معمولا شروع علائم محرومیت در ترک متادون 24 تا 48 ساعت بعد از آخرین دوز دارو است و علائم محرومیت از متادون و ترک متادون 10 تا 14 روز طول می کشد و طولانی تر از مورفین است.

موارد منع مصرف:

• حساسیت شدید به دارو

موارد احتیاط:

• آسم
• بارداری
• کودکان
• سالمندان
• جراحی سیتسم صفراوی
• سابقه اعتیاد
• تشنج
• ترومای سر
• دیس ریتمی های فوق بطنی
• اختلال شدید عملکرد کبدی یا کلیوی
• افزایش فشار داخل جمجمه ای

تداخلات دارویی:

• مصرف همزمان متادون با سایمتیدین ممکن است اختلال تنفسی و تضعیف سیستم عصبی مرکزی را به دنبال داشته باشد.
• مصرف همزمان متادون با سایر تضعیف کننده های سیستم عصبی مرکزی اثرات سمیت عصبی را تشدید می کند.
• مصرف همزمان متادون با فورازولیدون ممکن است باعث کولاپس قلبی عروقی شود.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

از جمله عوارض جانبی متادون می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• CNS: ضعف، گیجی، بیخوابی، سرخوشی، خواب آلودگی، وابستگی روانی، آژیتاسیون، آرامش زیاد
• GI: تهوع و استفراغ، یبوست، بی اشتهایی، خشکی دهان، ایلئوس، اسپاسم مجاری صفراوی
• Other: راش، خارش، تعریق، تضعیف تنفسی، ادم، سنکوپ، اختلال ادراری، کاهش لیبیدو یا میل جنسی، درد و ایندوراسیون محل تزریق

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف متادون در دوران بارداری جز گروه B (در دوزهای بالا و در زمان ترم D) می باشد. متادون در بارداری نباید مصرف شود.
• مصرف متادون در شیردهی توصیه نمی شود.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• در حین درمان با متادون علائم حیاتی به خصوص تنفس و نبض و فشار خون را مکررا چک کنید.
• بیمار را از نظر شدت درد، میزان، نوع، موضع، عوامل تسکین دهنده و عوامل تشدید کننده، قبل و بعد از تجویز متادون کنترل نمایید.
• بیمار را از نظر تغییرات سیستم عصبی مرکزی (گیجی، خواب آلودگی، توهم، سرخوشی، کاهش سطح هوشیاری و واکنش های مردمک)، وضعیت تنفسی (تعداد، عمق، ریتم، مشخصات و الگوی تنفسی) و علایم آلرژیک (راش، کهیر، بثورات جلدی، خارش، ادم) مورد بررسی قرار دهید.
• در مسموست زدایی معتادان قبل از تجویز هر گونه مسکن ابتدا به نشانه های قطع مصرف مواد مخدر توجه کنید.
• در صورت بروز یبوست مصرف مایعات بیشتر و فیبر غذایی را توصیه کنید.
• در صورت بروز تهوع و استفراغ از داروی ضد استفراغ استفاده کنید.
• محل تزریق متادون را به صورت چرخشی عوض کنید و تزریق عضلانی را به طور عمیق انجام دهید.
• وسایل احیا اورژانسی و نالوکسان (در صورت اوردوز و مسمومیت با متادون) را همیشه در دسترس قرار دهید.

توجهات بیمار - خانواده:

• نشانه های مربوط به تضعیف سیستم عصبی، تنفسی و واکنش های آلرژیک را بشناسید و گزارش کنید.
• نشانه های قطع مصرف متادون در صورت ایجاد وابستگی جسمی عبارت است از: تهوع و استفراغ، کرامپ شکمی، تب، غش، تشنج.
• از مصرف دراز مدت متادون به عنوان مسکن روتین اجتناب کنید.

شرایط نگهداری دارو:

• متادون در دمای اتاق و دور از نور باید نگاهداری شود.