نام ژنریک:

• کدئین
• کدئین فسفات

نام لاتین:

• Codeine phosphate 

نام تجاری:

• ®Evacode

گروه دارویی- درمانی:

• مخدر
• ضد درد، ضد سرفه

طبقه بندی در بارداری:

• گروه C

اشکال دارویی:

• قرص روکش دار: 30 میلی گرم
• کپسول با روکش ژلاتین: 300/10 میلی گرم

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

• قرص کدئین در درد خفیف تا متوسط استفاده می شود.

مصرف کدئین در بالغین:

15 تا 60 میلی گرم هر 4 تا 6 ساعت یا در صورت نیاز.

مصرف کدئین در کودکان:

0.5 تا 1 میلی گرم بر کیلوگرم هر 4 تا 6 ساعت.

• کدئین برای درمان سرفه های خشک یا تحریکی کاربرد دارد.

بالغین:

15 تا 30 میلی گرم روزانه، 3 تا 4 بار و حداکثر 120 میلی گرم در روز.

اطفال بالای دو سال:

1 تا 1.5 میلی گرم بر کیلوگرم هر 4 تا 6 ساعت و حداکثر 60 میلی گرم در روز.

مکانیسم اثر:

• اثر ضد درد کدئین فسفات حاصل فعالیت آگونیستی در سطح گیرنده های مخدر می باشد. همچنین کدئین فسفات روی مرکز رفلکس سرفه اثر مهارکنندگی دارد.

فارماکوکینتیک:

• کدئین فسفات جذب گوارشی خوبی دارد و در کبد متابولیزه می شود.
• نیمه عمر کدئین فسفات 3 تا 4 ساعت است.
• نیمه عمر کدئین فسفات 3 تا 4 ساعت است.
• اوج اثر کدئین فسفات 1 تا 2 ساعت است و اثر آن 4 ساعت طول می کشد.
• دفع کدئین فسفات عمدتا کلیوی می باشد.

نکات با اهمیت:

• کدئین چیست؟ داروی کدئین یک مشتق طبیعی تریاک است. از اثر ضد درد و ضد سرفه آن برای مصرف دارویی استفاده می شود و معمولا به صورت استامینوفن کدئین یا همراه با شربت ضد سرفه مصرف می شود.
• تفاوت کدئین و مورفین: اثر ضد درد کدئین از مورفین بسیار ضعیف تر است اما اثرات ضدسرفه کدئین بیشتر از مورفین می باشند.
• به دلیل اثرات ضد سرفه کدئین، از کدئین در داروهای ضد سرفه مثل شربت اکسپکتورانت استفاده می شود. همچنین کدئین برای داشتن اثر ضد درد به صورت ترکیبی با استامینوفن وجود دارد و قرص استامینوفن کدئین در بازار دارویی موجود است.
• کدئین به صورت خالص به صورت قرص تولید می شود اما به دلیل عدم سوء مصرف در داروخانه ها موجود نیست و به بیماران سرطانی تجویز می شود.

موارد منع مصرف:

• حساسیت شدید به کدئین فسفات

موارد احتیاط:

• دیس ریتمی های قلبی
• آسم
• بیماری انسداد مزمن ریوی
• افزایش فشار داخل جمجمه ای
• ضایعات فضاگیر جمجمه
• دپرسیون CNS
• شوک
• بارداری
• آدیسون
• هایپوتیروئیدی
• تشنج
• سالمندان

تداخلات دارویی:

• کدئین فسفات همراه با تضعیف کننده های سیستم عصبی مرکزی (آرام بخش ها، خواب آورها، مخدرها، الکل، آنتی هیستامین ها و غیره) سمیت عصبی را تشدید می کند.
• در صورت مصرف همزمان کدئین فسفات با داروهای ضد افسردگی MAOI باید احتیاط کرد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

از جمله عوارض جانبی کدئین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• CNS: سردرد، گیجی، احساس سبکی سر، خواب آلودگی، سرگیجه، لرزش، تشنج، سرخوشی
• GI: تهوع و استفراغ، یبوست، خشکی دهان، ایلئوس فلجی، بی اشتهایی
• CV: هایپوتانسیون (افت فشار خون)، برادیکاردی، تاکیکاردی، برافروختگی پوست، شوک
• Other: آپنه، تعریق زیاد، خارش، کاهش لیبیدو یا میل جنسی، احتباس ادراری

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف کدئین فسفات در دوران بارداری جز گروه C می باشد. نباید از کدئین در بارداری استفاده کرد.
• مصرف دراز مدت یا با دوزاژ بالا کدئین در بارداری، کدئین فسفات را در گروه D بارداری قرار خواهد داد.
• بی خطر بودن مصرف کدئین فسفات در دوران شیردهی به اثبات نرسیده است.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• برای تعیین دوز مورد نیاز کدئین فسفات از مقیاس های مختلف تعین شدت درد استفاده کنید.
• به هنگام مصرف کدئین فسفات عملکرد سیستم تنفسی را بررسی کنید. در صورتی که   R<10/min باشد به پزشک اطلاع دهید.
• در طول درمان با کدئین عملکرد سیستم عصبی مرکزی را بررسی کنید: گیجی، خواب آلودگی، سرخوشی، توهم، واکنش مردمک و سطح هوشیاری
• در طول درمان با کدئین میزان مصرف و دفع مایعات را به خصوص در سالمندان در نظر داشته باشید زیرا می تواند نشانه احتباس ادراری باشد.
• عملکرد دستگاه گوارش (تهوع، استفراغ و یبوست) را در طول درمان با کدئین بررسی کنید.
• در طول درمان با کدئین نوع سرفه، طول مدت و توانایی دفع ترشحات را بررسی کنید و اثربخشی دارو را مورد ارزیابی قرار دهید.
• در طول درمان با کدئین بیمار را از نظر بروز علائم آلرژی و واکنش های حساسیتی مورد توجه قرار دهید.
• کدئین فسفات می تواند وابستگی ایجاد کند. بنابراین در تجویز آن دقت و احتیاط کنید.
• در صورت شدید بودن تهوع و استفراغ می توانید از داروی ضد تهوع استفاده کنید.
• برای سالمندان و بیماران در معرض خطر تدابیر حفاظتی (زنگ خطر، نرده کنار تخت و نور کافی اتاق) را به کار گیرید.

توجهات بیمار - خانواده:

• به یاد داشته باشید که مصرف طولانی مدت یا دوزاژ بالای کدئین فسفات می تواند وابستگی فیزیکی ایجاد کند.
• در طول مدت مصرف کدئین فسفات هر گونه علائم تضعیف سیستم عصبی مرکزی و سیستم تنفسی را گزارش کنید.
• به هنگام درمان با کدئین فسفات از انجام فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارد پرهیز کنید.
• از مصرف همزمان الکل و هر نوع داروی غیر نسخه ای یا داروی تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی همزمان با کدئین فسفات بپرهیزید.

شرایط نگهداری دارو:

• کدئین فسفات را در ظرف در بسته و به دور از نور نگهداری کنید.