دیابت نوع یک علائم، علل، تشخیص و درمان

دیابت نوع یک چیست؟ دیابت نوع یک که به عنوان دیابت نوجوانان و یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می شود نوعی شرایط مزمن است که در آن پانکراس مقدار اندکی انسولین تولید کرده و یا اصلا انسولینی تولید نمی کند. انسولین هورمونی است که سبب ورود قند به سلول ها می شود تا انرژی مورد نیاز سلول ها تامین گردد.

فاکتورهای متفاوت از جمله ژنتیک و برخی ویروس ها می تواند در ایجاد دیابت نوع یک دخالت داشته باشد. بنابراین در پاسخ به این سوال که آیا دیابت نوع یک ارثی است، باید گفت دیابت نوع یک می تواند موروثی باشد. دیابت نوع یک در کودکان و نوجوانان شایع است اما ممکن است در افراد بالغ نیز ایجاد شود.

آیا دیابت نوع یک درمان دارد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت با وجود تحقیقات زیادی که در مورد دیابت نوع یک انجام شده است اما باید گفت دیابت نوع یک درمان ندارد. راه درمان دیابت نوع یک مبتنی بر کنترل قند خون با استفاده از انسولین می باشد. رژیم غذایی دیابت نوع یک بسیار اهمیت دارد، هم چنین تغییراتی در شیوه زندگی نیز می تواند بسیار کمک کننده باشد و از بروز عوارض دیابت نوع 1 جلوگیری کند.

علائم دیابت نوع یک

از علائم دیابت نوع یک که ممکن است ناگهانی ظاهر شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش احساس تشنگی
افزایش ادرار
خیس کردن تختخواب در کودکانی که قبلا سابقه آن را نداشته اند
گرسنگی شدید
کاهش وزن ناخواسته
تحریک پذیری و سایر تغییرات خلقی
خستگی و ضعف
تاری دید

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد

اگر متوجه علائم ذکر شده در فرزند خود شدید با پزشک مشورت کنید.

علت دیابت نوع یک در کودکان

علت دیابت نوع یک مشخص نیست. معمولا سیستم ایمنی بدن (که به طور معمول با باکتری ها و ویروس ها مبارزه می کند) اشتباها سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس را از بین می برد (پانکراس با نام لوزالمعده نیز شناخته می شود). سایر دلایل ابتلا به دیابت نوع یک می تواند موارد زیر را شامل شود:

ژنتیک
قرار گرفتن در معرض ویروس ها یا سایر فاکتورهای محیطی

نقش انسولین در دیابت نوع یک

وقتی تعداد قابل توجهی از سلول های تولید کننده پانکراس از بین رود در آن صورت بدن قادر به تولید انسولین نخواهد بود و یا انسولین کمی تولید خواهد کرد. انسولین هورمونی است که از پانکراس (لوزالمعده) ترشح می شود. لوزالعمده یا پانکراس در پشت و زیر معده قرار دارد.

پانکراس انسولین را به جریان خون ترشح می کند.
انسولین در خون می چرخد و به قند اجازه می دهد تا وارد سلول ها شود.
انسولین مقدار قند در خون را کاهش می دهد.
ترشح انسولین از پانکراس در کاهش مقدار قند خون دخالت دارد.

نقش قند در دیابت نوع یک

قند یا گلوکز منبع اصلی انرژی سلولی ماهیچه ها و سایر بافت ها می باشد.

قند از دو منبع عمده یعنی غذا و کبد در بدن تامین می شود.
قند به جریان خون جذب شده و به کمک انسولین وارد سلول ها می شود.
کبد در بدن گلوکز اضافه را به صورت گلیکوژن ذخیره می کند.
وقتی میزان قند خون کاهش یابد مانند زمانی که شما چیزی نخورده اید کبد گلیکوژن ذخیره شده را به گلوکز تجزیه می کند و مقدار قند را در محدوده نرمال نگاه می دارد.

در دیابت نوع یک انسولینی وجود ندارد تا به گلوکز اجازه ورود به سلول ها را بدهد بنابراین میزان قند در جریان خون افزایش می یابد و افزایش قند خون در دیابت نوع یک می تواند عوارض کشنده ای را در پی داشته باشد.

فاکتورهای خطر در دیابت نوع یک

برخی فاکتورهای خطر شناخته شده که احتمال بروز دیابت نوع یک در کودکان را افزایش می دهد عبارت است از:

سابقه خانوادگی: وجود پدر، مادر یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت نوع یک ریسک ابتلا به دیابت نوع یک را کمی افزایش می دهد. بنابراین تا حدی دیابت نوع یک ارثی است.
ژنتیک: وجود برخی ژن ها با افزایش احتمال بروز دیابت نوع یک ارتباط دارند.
جغرافیا: شیوع دیابت نوع یک در نواحی استوایی بیشتر است.
سن: سن دیابت نوع یک چندان مشخص نیست به عبارتی دیابت نوع یک می تواند در هر سنی رخ دهد. اما شیوع دیابت نوع یک در کودکان 4 تا 7 سال و 10 تا 14 سال بیشتر است.

عوارض دیابت نوع یک

در طول زمان عوارض دیابت نوع 1 می تواند بر ارگان های مهمی در بدن تاثیر بگذارد، از جمله این ارگان ها می توان به قلب، عروق خونی، اعصاب، چشم ها و کلیه اشاره کرد. حفظ قند خون در بازه نرمال می تواند به طور فزاینده ای از بروز خطرات دیابت نوع یک جلوگیری کند.

در نهایت عوارض دیابت نوع یک می تواند زندگی را تهدید کند.

بیماری های قلبی عروقی. دیابت نوع یک می تواند ریسک ابتلا به مشکلات قلبی از جمله ابتلا به بیماری شریان قلبی همراه با درد قفسه سینه، حمله قلبی، سکته، تنگ شدن شریان ها و فشار خون بالا را همراه داشته باشد.
آسیب عصبی. آسیب عصبی یا نوروپاتی زمانی ایجاد می شود که دیواره عروق خونی نازک که اعصاب را تغذیه می کنند دچار آسیب می شوند و این عارضه در پا بسیار شایع است. نوروپاتی سبب بی حسی، مور مور شدن و درد می شود که اغلب در نوک انگشتان آغاز می شود و تدریجا به سمت بالا پیش می رود. کنترل ضعیف قند خون در دیابت نوع 1 می تواند سبب از دست رفتن احساس در اندام آسیب دیده شود. آسیب اعصاب مسیر گوارشی می تواند مشکلاتی مانند تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست را همراه داشته باشد. در مردان اختلال در نعوظ نیز ممکن است در اثر این عارضه از دیابت نوع یک ایجاد شود.

آسیب کلیوی. کلیه ها حاوی میلیون ها شبکه عروقی کوچک می باشد که آب را از خون جدا می سازد. در افراد مبتلا به دیابت این سیستم آسیب می بیند. آسیب شدید می تواند به نارسایی کلیه منجر شود که در بعضی موارد ممکن است به انجام دیالیز و یا پیوند کلیه در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک وجود نیاز باشد.
آسیب چشمی. دیابت می تواند عروق خونی شبکیه را مختل کند که به آن رتینوپاتی دیابتیک گفته می شود و در نهایت ممکن است به نابینایی بیانجامد. دیابت نوع یک هم چنین می تواند ریسک ابتلا به سایر مشکلات مانند آب مروارید و گلوکوم را افزایش دهد.
آسیب به پا. آسیب عصبی در پا یا گردش خون ضعیف در پا می تواند مشکلات و عوارضی را به همراه داشته باشد. در صورت عدم درمان، زخم ها و تاول های ایجاد شده ناشی از دیابت نوع یک روی پا می تواند عفونی شده و در نهایت ممکن است منجر به قطع پا یا انگشتان شود.
مشکلات دهانی و پوستی. دیابت می تواند پوست و دهان را مستعد ابتلا به عفونت کند. از جمله این عفونت ها می توان به عفونت های باکتریایی یا قارچی اشاره کرد. بیماری لثه و خشکی دهان نیز ممکن است در اثر دیابت نوع یک ایجاد شود.
عوارض بارداری. مقدار بالای قند خون می تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. ریسک سقط، مرده زایی و نقص در جنین در صورت وجود دیابت کنترل نشده مادر افزایش می یابد. در مورد مادران مبتلا به دیابت ریسک ایجاد کتواسیدوز دیابتیک، مشکلات چشمی ناشی از دیابت (رتینوپاتی)، فشار خون بالای ناشی از بارداری و پره اکلامپسی افزایش می یابد.

تشخیص دیابت نوع یک

تست های تشخیصی برای دیابت نوع یک در کودکان و بزرگسالان عبارت است از:

تست هموگلوبین گلیکاته یا A1c: این تست خونی مقدار متوسط قند خون در دو تا سه ماهه گذشته را نشان می دهد. این تست درصد قند خون متصل شده با هموگلوبین را نشان می دهد. هموگلوبین پروتئین ناقل اکسیژن در سلول های قرمز خون می باشد. افزایش مقدار قند خون با افزایش مقدار هموگلوبین متصل به قند ارتباط دارد. مقدار 6.5 درصد یا بیش از آن برای A1c در دو تست مجزا نشان دهنده دیابت است.

اگر امکان ارزیابی A1c به دلایل مختلف اعم از بارداری ممکن نباشد پزشک دستور انجام آزمایش های دیگری خواهد داد که در ادامه بدان پرداخته می شود.

آزمایش قند خون تصادفی: نمونه گیری خون در یک زمان به طور تصادفی انجام می شود و سپس برای تایید تشخیص، آزمایش دوباره تکرار می شود. مقدار قند خون به صورت میلی گرم در دسی لیتر یا میلی مول در لیتر بیان می شود. صرف نظر از آخرین وعده غذایی شما مقدار قند خون تصادفی 200 میلی گرم بر دسی لیتر یا 11.1 میلی مول در لیتر یا بیشتر نشان دهنده دیابت نوع یک می باشد، مخصوصا اگر سایر علائم مانند ادرار زیاد و تشنگی شدید نیز در فرد وجود داشته باشد.
آزمایش قند خون ناشتا: نمونه خون بعد از یک شب ناشتا بودن جمع آوری می شود. اگر مقدار قند خون ناشتا کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد نتیجه نرمال است. اگر مقدار قند خون ناشتا 100 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر باشد فرد پیش دیابتی در نظر گرفته می شود و اگر مقدار قند خون ناشتا 126 میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد و این نتیجه در دو تست مجزا به دست آید، فرد مبتلا به دیابت در نظر گرفته می شود.
اگر دیابت در مورد شما تشخیص داده شد پزشک انجام آزمایش های خونی را به منظور بررسی آنتی بادی های خاص دیابت نوع یک انجام می دهد به این ترتیب فرق دیابت نوع یک با دو مشخص می گردد. فرق دیابت نوع یک با دو بر اساس حضور کتون معلوم می شود. کتون محصول فرعی ناشی از تجزیه چربی ها می باشد که در ادرار یافت می شود. وجود کتون نشان دهنده دیابت نوع یک می باشد.

بعد از تشخیص دیابت نوع یک

پس از تشخیص دیابت نوع یک، باید به طور مرتب با پزشک در ارتباط باشید. در طول این ملاقات ها پزشک مقدار A1c را در شما چک می کند. مقدار مطلوب A1c در فرد بسته به سن و سایر فاکتورها مشخص می شود اما انجمن دیابت آمریکا به طور کلی عنوان می کند مقدار 7 درصد A1c معادل مقدار متوسط گلوکز 154 میلی گرم در دسی لیتر می باشد.

مقایسه مقدار قند خونی که روزانه کنترل می شود با مقدار A1c نشان می دهد که دیابت فرد چقدر خوب کنترل شده و برنامه درمانی او تا چه حد مناسب می باشد. افزایش مقدار A1c نشان می دهد باید در رژیم انسولین بیمار مبتلا به دیابت نوع یک، وعده های غذایی یا هر دو تغییراتی انجام شود.

علاوه بر تست A1c پزشک می تواند به طور دوره ای نمونه ادرار و خون را به منظور میزان کلسترول، عملکرد تیروئید، کبد و کلیه ها در بیمار مبتلا به دیابت نوع یک چک کند. پزشک هم چنین مقدار فشار خون و محل انجام تست قند خون و تزریق انسولین را بررسی خواهد کرد.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر شما یا فرزندتان مشکوک به دیابت نوع یک هستید فورا باید ارزیابی های لازم را انجام دهید. انجام یک آزمایش خون ساده می تواند به پزشک کمک کند که آیا به ارزیابی های دیگری نیاز است یا خیر.

بعد از تشخیص دیابت نوع یک، شما باید پیگیری لازم را انجام دهید تا میزان قند خون پایدار شود. متخصص غدد می تواند به شما در کنترل دیابت کمک کند. هم چنین مراجعه به سایر متخصص ها نیز ضروری خواهد بود:

تغذیه
مددکار اجتماعی یا متخصص سلامت روانی
داروساز
دندانپزشک
متخصص چشم

وقتی شما اساس کنترل دیابت نوع یک را آموختید پزشک به شما انجام چکاپ هایی را در بازه های زمانی مختلف توصیه خواهد کرد. پاهای خود را به طور منظم بازبینی کنید. چکاپ سالانه چشم را نیز فراموش نکنید.

نکات زیر شما را برای ملاقات با پزشک آماده می کند:

سوالات احتمالی که از پزشک دارید را یادداشت بفرمایید. زمانی که استفاده از انسولین را آغاز می کنید علائم دیابت نوع یک باید از بین برود. اما ممکن است دچار مشکل جدیدی شود که باید به آن بپردازید، برای مثال ممکن است اپیزودهای افت قند خون را تجربه کنید یا باید بدانید قند خون بالا که بعد از خوردن بعضی غذاها ایجاد می شود را چطور باید کنترل کرد.
اطلاعات شخصی مانند استرس ها و تغییرات اخیر زندگی خود را در نظر داشته باشید. فاکتورهای زیادی از جمله استرس می تواند بر کنترل دیابت نوع یک تاثیر داشته باشد.
لیستی از تمام داروهای مصرفی و حتی مکمل ها و ویتامین هایی که استفاده می کنید تهیه بفرمایید.
به هنگام اندازه گیری قند خون با استفاده از دستگاه مقدار آن را یادداشت کنید و نزد پزشک همراه داشته باشید.

آماده کردن لیستی از پرسش ها می تواند زمان ملاقات با پزشک را بهینه کند. در مورد دیابت نوع یک عناوینی که شما باید به طور شفاف از پزشک خود بپرسید عبارت است از:

دفعات و زمان کنترل قند خون
نوع انسولین مورد مصرف، زمان و مقدار مصرف برای درمان دیابت نوع یک
نحوه استفاده از انسولین
علائم هایپوگلایسمی و درمان آن
علائم هایپرگلایسمی و درمان آن
وجود کتون چطور تست می شود و کتواسیدوز دیابتی چطور درمان می شود.
نحوه محاسبه کربوهیدرات مصرفی
نحوه انجام ورزش متناسب با مقدار انسولین مصرفی
چطور باید در روزهای مریضی دیابت را کنترل کرد.
چند وقت یک بار باید برای کنترل دیابت نوع یک نزد پزشک مراجعه کرد.

پزشک نیز احتمالا سوالاتی از شما در مورد دیابت نوع یک خواهد پرسید. برخی سوالات احتمالی پزشک عبارت است از:

چند بار دچار افت قند خون شدید؟
آیا زمانی که قند خون پایین می رود متوجه آن می شوید؟
رژیم غذایی معمول شما چیست؟
آیا ورزش می کنید؟ چند وقت یک بار ورزش می کنید؟
به طور میانگین چه مقدار انسولین به طور روزانه برای درمان دیابت نوع یک مصرف می کنید؟

اگر در کنترل قند خون مشکل دارید و یا در این مورد سوالی دارید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.

درمان دیابت نوع یک

راههای درمان دیابت نوع یک

راههای درمان دیابت نوع یک عبارت است از:

مصرف انسولین
شمارش پروتئین، چربی و کربوهیدرات
مانیتور مرتب قند خون
استفاده از غذاهای سالم
انجام فعالیت منظم و حفظ وزن مناسب

هدف از حفظ قند خون در محدوده نرمال پیشگیری یا به تاخیر انداختن عوارض دیابت نوع یک می باشد. به طور کلی هدف آن است که مقدار قند خون در یک بیمار مبتلا به دیابت نوع یک در طول روز قبل از وعده های غذایی بین 80 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر و بعد از وعده های غذایی کمتر از 180 میلی گرم در دسی لیتر باشد.

انسولین و سایر داروها در درمان دیابت نوع یک

افراد مبتلا به دیابت نوع یک به درمان با انسولین در طولانی مدت نیاز دارند. انواع انسولین عبارت است از:

انسولین های کوتاه اثر یا رگولار
انسولین هایی سریع الاثر
انسولین های متوسط الاثر
انسولین های طولانی اثر

مصرف انسولین

انسولین برای درمان دیابت نوع یک نمی تواند به طور خوراکی استفاده شود؛ زیرا آنزیم های معده آن را تجزیه می کنند و مانع از اثر انسولین می گردند. در دیابت نوع یک شما باید انسولین را به صورت تزریقی یا با استفاده از پمپ انسولین دریافت کنید.

تزریقی: در این روش با استفاده از سوزنی نازک و یک سرنگ، انسولین زیر پوست تزریق می شود. اگر فرم تزریقی انسولین را انتخاب کنید احتمالا ترکیبی از انسولین ها را در طول شبانه روز دریافت خواهید کرد. تزریق های متعدد روزانه شامل انسولین های طولانی اثر و سریع الاثر می باشد تا الگوی آزاد شدن انسولین در بیمار مبتلا به دیابت نوع یک مشابه با الگوی طبیعی بدن گردد. به این ترتیب شما چند بار در روز تزریق انجام خواهید داد و به این ترتیب مقدار قند خون به نحو بهتری کنترل می شود.
پمپ انسولین: در این راه درمان دیابت نوع یک، شما از دستگاهی استفاده می کنید که به اندازه یک گوشی موبایل می باشد و آن را بیرون از بدن خود قرار می دهید. لوله ای وجود دارد که مخزن انسولین را به کاتتر متصل می کند که زیر پوست شکم قرار دارد. این نوع پمپ می تواند به طرق مختلف برای مثال با استفاده از کمربند، جیب و یا کمربندهای مخصوصی که برای این پمپ ها طراحی می شود پوشانده شود. هم چنین پمپ های بی سیم نیز وجود دارند. پمپ ها به نحوی برنامه ریزی شده اند که مقدار مشخصی انسولین سریع الاثر را به صورت خودکار وارد بدن می کنند. دوز پایدار انسولین به صورت پایه آزاد می شود و هر زمان که به انسولین طولانی اثر نیاز باشد جایگزین می شود. زمانی که شما غذا می خورید این پمپ با توجه به مقدار کربوهیدرات مصرف شده و مقدار قند خون عمل می کند و دوزی از انسولین به نام دوز بولوس را آزاد می کند تا وعده غذایی استفاده شده را پوشش دهد و مقدار قند خون را در صورت بالا رفتن اصلاح کند. برخی محققین دریافته اند در بعضی افراد این پمپ می تواند در کنترل مقدار قند خون موثر تر از فرم تزریقی باشد. اما خیلی از افراد مبتلا به دیابت نوع یک با استفاده از انسولین تزریقی نیز قادر به کنترل مناسب قند خون می باشند. پمپ انسولین به دستگاهی مجهز است که مقدار قند خون را به طور مرتب کنترل می کند و به این ترتیب می تواند کنترل شدیدتری بر قند خون داشته باشد.

پانکراس مصنوعی

در سپتامبر 2016 سازمان غذا و داروی آمریکا پانکراس مصنوعی را برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک که در سن 14 سال یا بالای 14 سال قرار دارند، تایید کرد. این دستگاه ایمپلنت مانیتور مستمر قند را به پمپ انسولین مربوط می کند. مقدار قند خون هر پنج دقیقه چک می شود. زمانی که مانیتور وجود انسولین را نشان دهد این دستگاه به طور خودکار مقدار مناسبی از انسولین را آزاد می کند. سیستم های مصنوعی پانکراس برای درمان دیابت نوع یک در حال حاضر در کارآزمایی های بالینی مورد بررسی می باشند.

سایر داروها

داروهایی وجود دارند که برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک تجویر می شوند:

داروهای فشار خون بالا: پزشک ممکن است از مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین یا بلاکرهای رسپتور آنژیوتانسین II استفاده کند تا به این ترتیب سلامت کلیه ها حفظ شود. این داروها عموما به افراد مبتلا به دیابت نوع یک یا دو توصیه می شود که فشار خون آن ها بالای 140 بر 90 میلی لیتر جیوه می باشد.
آسپرین: پزشک ممکن است برای محافظت قلبی در بیمار مبتلا به دیابت نوع یک مصرف روزانه آسپرین را توصیه کند.
داروهای کاهنده کلسترول: افزایش کلسترول در افراد مبتلا به دیابت نوع یک یا دو ریسک ابتلا به بیماری های قلبی را در پی دارد. انجمن دیابت آمریکا مقدار کلسترول بد یا LDL را زیر 100 میلی گرم در دسی لیتر توصیه می کند. مقدار کلسترول خوب یا HDL بالای 50 میکروگرم در دسی لیتر در خانم ها و در مردان بالای 40 میلی گرم در دسی لیتر توصیه می شود. مقدار تری گلیسیرید نیز کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر توصیه می گردد.

بررسی مستمر قند خون

بسته به این که چه نوع انسولین برای درمان دیابت نوع یک در شما یا کودک تان مناسب است، مقدار قند خون باید حداقل چهار بار در روز چک شود. توصیه می شود مقدار قند خون قبل از غذا و میان وعده ها و قبل از خواب، قبل از ورزش و یا رانندگی چک شود. در صورتی که مشکوک به افت مقدار قند خون هستید باید فورا قند خون را چک کنید. مانیتور دقیق به شما اطمینان می دهد مقدار قند خون در محدوده نرمال باقی مانده است.

حتی اگر انسولین استفاده می کنید و مراقب تغذیه خویش می باشید باز هم ممکن است قند خون به طور غیر قابل پیش بینی تغییر کند. شما خواهید آموخت چطور مقدار قند خون در پاسخ به غذا، فعالیت، بیماری، داروها، استرس، تغییرات هورمونی و الکل پاسخ می دهد. کنترل مستمر قند خون می تواند مانع از افت مقدار قند خون یا هایپوگلایسمی در دیابت نوع یک شود.

رژیم غذایی دیابت نوع یک

رژیم غذایی مخصوصی برای دیابت نوع یک وجود ندارد. اما باید از غذاهایی با فیبر بالا و سرشار از مواد مغذی استفاده شود:

میوه ها
سبزیجات
غلات و حبوبات

متخصصین تغذیه به شما توصیه خواهند کرد کمتر از غذاهای حیوانی، کربوهیدرات های غنی شده مانند نان سفید و شکلات استفاده کنید. این برنامه غذایی سالم حتی برای افراد غیر دیابتی نیز توصیه می شود.

شما باید مقدار کربوهیدارت در غذای مصرفی را محاسبه کنید تا بتوانید انسولین مناسبی برای متابولیز آن مصرف کنید. متخصص تغذیه می تواند برنامه غذایی مناسبی را متناسب با نیازهای شما تدوین کند.

فعالیت فیزیکی در دیابت نوع یک

همه افراد به فعالیت های آیروبیک منظم نیاز دارند و افراد مبتلا به دیابت نوع یک نیز از این قاعده مستثنی نیستند. قبل از ورزش باید با پزشک مشورت کنید. سپس باید فعالیت هایی را انتخاب کنید که از انجام آن لذت می برید، فعالیت هایی مانند پیاده روی و یا شنا. انجام این فعالیت ها را تبدیل به فعالیت روزمره کنید. حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی در طول هفته می تواند مطلوب باشد. در مورد کودکان مبتلا به دیابت نوع یک حداقل یک ساعت فعالیت در هفته مفید خواهد بود.

به خاطر داشته باشید فعالیت فیزیکی در دیابت نوع یک مقدار قند خون را کاهش می دهد. اگر فعالیت جدیدی را آغاز می کنید مقدار قند خون خود را بیش از حد معمول چک کنید تا بدانید این فعالیت چطور بر مقدار قند خون شما تاثیر داشته است. باید برنامه غذایی یا دوز انسولین را به نحوی تنظیم کنید که میزان افزایش فعالیت را جبران کند.

جدیدترین راه درمان دیابت نوع یک

رویکردهای درمانی آینده

پیوند پانکراس: با انجام پیوند موفقیت آمیز پانکراس دیگر نیازی به انسولین نخواهد بود. اما پیوند پانکراس همیشه موفقیت آمیز نیست و خطراتی را در پی دارد. از آن جایی که این خطرات بسیار جدی تر از دیابت می باشد عموما گزینه پیوند پانکراس برای افرادی در نظر گرفته می شود که دیابت شان به سختی کنترل می شود یا برای افرادی مناسب خواهد بود که به پیوند کلیه نیاز دارند.
پیوند سلول های ترشح کننده انسولین: محققین در حال بررسی این گزینه می باشند تا شاید به این ترتیب سلول های جدید تولید کننده انسولین فراهم شود. اگر چه این روش آزمایشی در گذشته با مشکلاتی همراه بوده است اما با تکنیک ها و داروهای جدیدتر می توان از رد پیوند جلوگیری کرد و شاید به این ترتیب شانس موفقیت آمیز بودن پیوند افزایش یابد. این گزینه در صورت موفقیت به پیشرفت در درمان دیابت نوع یک کمک بسزایی خواهد کرد.

هایپوگلایسمی و هایپرگلایسمی

با وجود انجام دقیق ترین تلاش ها، باز هم احتمال بروز برخی مشکلات در دیابت نوع یک وجود دارد. برخی عوارض کوتاه مدت دیابت نوع یک مانند هایپوگلایسمی (افت قند) به درمان اورژانسی نیاز دارد.

هایپوگلایسمی و افت قند خون در دیابت نوع یک زمانی اتفاق می افتد که مقدار قند خون به زیر مقدار هدف افت کند. با مشورت با پزشک خواهید دانست محدوده نرمال قند خون برای شما چیست. افت قند خون به دلایل مختلفی می تواند اتفاق بیفتد از جمله این دلایل عبارت است از دست دادن یک وعده غذایی، خوردن کربوهیدارت کمتر از حدی که در رژیم غذایی دیابت نوع یک وجود دارد، انجام فعالیت فیزیکی بیش از حد و یا تزریق بیش از حد انسولین.

علائم هایپوگلایسمی

باید علائم هایپوگلایسمی یا افت قند خون را بشناسید. وقتی احساس می کنید مقدار قند خون افت کرده است باید فورا مقدار آن را چک کنید. علائم اولیه افت قند خون عبارت است از:

تعریق
لرزش
گرسنگی
گیجی و احساس سبکی در سر
افزایش ضربان قلب و یا ضربان نامنظم قلب
خستگی و ضعف
سردرد
تاری دید
تحریک پذیری

هایپوگلایسمی شبانه می تواند به بیداری شما منجر شود. به هنگام بیدار شدن ممکن است احساس سردرد و تعریق داشته باشید.

به هنگام افت مقدار قند خون در دیابت نوع یک باید چه کرد:

15 تا 20 گرم کربوهیدارت سریع الاثر مانند نوشابه یا آب میوه شیرین باید استفاده شود. مصرف غذاهای چرب نمی تواند قند خون را به سرعت بالا برد بنابراین در شرایط افت قند گزینه مناسبی نمی باشد.
قند خون را 15 دقیقه بعد اندازه گیری کنید تا اطمینان حاصل کنید در محدوده نرمال قرار دارد.
اگر قند خون هم چنان پایین باشد دوباره باید 15 تا 20 گرم کربوهیدرات مصرف کرد و سپس 15 دقیقه بعد دوباره قند خون را اندازه گیری کرد.
این کار را تا جایی ادامه دهید که قند خون به محدوده نرمال بازگردد.

اگر دستگاه کنترل قد خون در دسترس نبود، در صورتی که علائم هایپوگلایسمی را تجربه کردید فورا از کربوهیدارت استفاده کنید و سپس هر چه سریع تر قند خون را کنترل کنید.

اگر افت قند خون درمان نشود فرد هوشیاری خود را از دست می دهد و به تزریق اورژانسی گلوکاگون نیاز خواهد داشت. گلوکاگون هورمونی است که به آزاد شدن قند در خون کمک می کند.

در برخی موارد ممکن است فرد به صورت ناآگاهانه دچار هایپوگلایسمی شود. ممکن است برخی افراد نتوانند افت میزان قند خون را درک کنند. بدن دیگر به افت قند خون با علائمی مانند سردرد یا سبکی سر پاسخ نمی دهد. هر چه شما بیشتر افت قند خون را تجربه کنید بیشتر در خطر ابتلا به این نوع هایپوگلایسمی قرار خواهید داشت.

علائم هایپرگلایسمی و علل هایپرگلایسمی

علل هایپرگلایسمی یا افزایش قند خون نیز مختلف است. از جمله این دلایل می توان به خوردن بیش از حد غذاهای نا مناسب، عدم استفاده از انسولین کافی یا مبارزه با بیماری اشاره کرد. باید مراقب علائم زیر باشید:

ادرار زیاد
افزایش احساس تشنگی
تاری دید
خستگی
تحریک پذیری
گرسنگی
دشواری در تمرکز

اگر شما مشکوک به هایپرگلایسمی هستید باید قند خون خود را فورا چک کنید. اگر مقدار قند خون بیش از حد نرمال تعیین شده برای شما باشد، باید از دوز بیشتری انسولین در کنترل دیابت نوع یک استفاده کرد تا قند خون به حالت نرمال بازگردد. به خاطر داشته باشید قند خون بالا به سرعت پایین نمی آید.

اگر قند خون شما بالای 240 میلی گرم در دسی لیتر باشد با استفاده از نواری که در ادرار فرو می رود می توانید وجود کتون را تست کنید. اگر در ادرار شما کتون وجود داشت و یا اگر مقدار قند خون در شما بالای 240 میلی گرم در دسی لیتر بود ورزش نکنید و مایعات بیشتری استفاده کنید.

اگر مقدار قند خون بالای 300 میلی گرم در دسی لیتر باشد و یا اگر مقدار کتون در ادرار با وجود دریافت انسولین باز هم بالا باشد در آن صورت به دریافت اقدامات اورژانسی نیاز خواهید داشت.

در دیابت نوع یک، افزایش مقدار کتون در ادرار کتواسیدوز دیابتی نامیده می شود. اگر بدن شما شروع به تجزیه چربی ها برای تولید انرژی کند مواد سمی به نام کتون آزاد می شود. کتواسیدوز دیابتی شرایطی کشنده است.

علایم کتواسیدوز دیابتیک شامل موارد زیر می باشد:

تهوع
استفراغ
درد در ناحیه شکم
کاهش وزن
وجود بویی شیرین در نفس

درمان های خانگی

مراقبت دقیق از بیماران مبتلا به دیابت نوع یک می تواند احتمال بروز عوارض را کاهش دهد. برخی نکات زیر می تواند کمک کننده باشد:

داروها و انسولین تجویز شده را بر اساس دستور پزشک استفاده کنید. عادات غذایی سالم در خود ایجاد کنید و انجام فعالیت فیزیکی را فراموش نکنید. با پزشک خود ارتباط نزدیکی داشته باشید و از او راهنمایی بخواهید.
به خاطر داشته باشید که به دیابت مبتلا هستید. مراقبت های اورژانسی به هنگام افت قند خون و افزایش قند خون را بدانید.
معاینه فیزیکی سالانه را انجام دهید. باید به طور مرتب معاینه چشم را انجام دهید. باید مراقب عوارض احتمالی ناشی از دیابت نوع یک باشید. در معاینه چشم احتمال بروز برخی آسیب ها مانند آب مروارید و گلوکوم در شما بررسی می شود.
واکسیناسیون را به موقع انجام دهید. قند خون بالا در دیابت نوع یک سبب تضعیف سیستم ایمنی می شود. واکسن های آنفلوآنزا را سالانه تزریق کنید. پزشک احتمالا واکسن پنومونی را برای شما توصیه خواهد کرد. به افراد 19 تا 59 ساله که به دیابت نوع یک مبتلا هستند توصیه می شود تا واکسیناسیون علیه هپاتیت بی را انجام دهند.
به پاهای خود توجه کنید. پاهای خود را در آب ولرم شستشو دهید. آن ها را به آرامی خشک کنید و مراقب فضای بین انگشتان باشید. پاهای خود را با استفاده از لوسیون مرطوب کنید. احتمال وجود زخم، بریدگی تاول، قرمزی و تورم را روزانه چک کنید. اگر به زخمی مبتلا شدید که بهبود نیافت فورا با پزشک مشورت کنید.
فشار خون و چربی خون را تحت کنترل درآورید. غذاهای سالم استفاده کنید و مرتبا ورزش کنید. ممکن است در مواردی به مصرف دارو برای کنترل فشار و چربی خون ناشی از دیابت نوع یک نیاز باشد.
سیگار را کنار بگذارید. استفاده از سیگار می تواند ریسک بروز عوارض دیابت نوع یک را افزایش دهد، عوارضی مانند حمله قلبی، سکته مغزی، آسیب عصبی و بیماری های کلیوی. پزشک در ترک مصرف سیگار به شما کمک خواهد کرد.
استرس را کاهش دهید. هورمون هایی که بدن در پاسخ به استرس های طولانی مدت ترشح می کند ممکن است مانع از عملکرد صحیح انسولین شود. بنابراین محدودیت هایی برای خود بگذارید و وظایف را اولویت بندی کنید. تکنیک های ریلکسیشن را بیاموزید. سعی کنید به مقدار کافی بخوابید.

پیشگیری از دیابت نوع یک

چگونه از دیابت نوع یک جلوگیری کنیم؟

راه شناخته شده ای برای پیشگیری از دیابت نوع یک وجود ندارد. اما محققین هم چنان به دنبال راهی برای پیشگیری از دیابت نوع یک می باشند.

مقابله و پشتیبانی

دیابت نوع یک می تواند بر احساسات و عواطف شما تاثیر مستقیم و غیر مستقیم داشته باشد. قند خونی که به طور ضعیف کنترل می شود می تواند با تغییرات رفتاری بر احساسات شما تاثیر بگذارد. افراد مبتلا به دیابت نوع یک در خطر ابتلا به افسردگی و پریشانی های مرتبط با دیابت قرار دارند بنابراین می توان به عنوان بخشی از برنامه درمانی از متخصص روانشناس یا مددکار اجتماعی بهره برد. صحبت کردن با سایر افرادی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند می تواند کمک کننده باشد.

منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org