آندومتریوز چیست؟

بافت آندومتریال داخل رحم را می پوشاند اما در بیماری آندومتریوز، همان بافتها خارج از فضای رحم نیز رشد می کنند. قسمت هایی از بافت آندومتر در آندومتریوز، ممکن است در اندام های دیگر رشد کنند، مانند:

• تخمدان ها
• سطح خارجی رحم
• لگن و ناحیه ی پایین شکم
• لوله های فالوپ
• فضای بین مثانه، رحم و رکتوم
• دیواره رکتوم، مثانه، روده یا آپاندیس (بسیار کمتر متداول است)
• ریه، بازو، ران و پوست (شیوع آن نادر است)
  رشد بافت آندومتریال در سایر ارگان ها، مانند رحم است در نتیجه به افزایش و کاهش هورمون های زنانه که ماهانه اتفاق می افتد پاسخ می دهد و منجر به خونریزی می گردد، در نتیجه دردهای شکمی و لگنی ایجاد می شود.

بافت آندومتریال در تخمدان منجر به تشکیل کیست های بزرگی می شود که پر از مایع است که به آن Endometriomas می گویند.

• احتمال بروز آندومتریوز در یک خانم افزایش می یابد، اگر:
  به هنگام قاعدگی، خونریزی سنگینی داشته باشد.
• سیکل ماهانه کوتاهی داشته باشد (27 روز یا کمتر).
• در اقوام و نزدیکان خود ، بیماری آندومتریوز وجود داشته باشد.

احتمال بروز آندومتریوز در یک خانم کمتر از متوسط است، اگر:

• وزنی کمتر از حد نرمال داشته باشد.
• به طور منظم ورزش کند.
• سابقه چند بار بارداری داشته باشد.
• از داروهای ضدبارداری خوراکی استفاده کند.

علائم آندومتریوز:

خیلی از خانم های مبتلا به آندومتریوز، علامت خاصی ندارند. این افراد ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• معمولا فرد به دلیل خونریزی سنگین در طول قاعدگی، اذیت می شود.
• دردهای ناحیه لگن و شکم قبل و در دوران قاعدگی و حتی در طول ماه وجود داشته باشد.
• لکه بینی واژینال قبل از شروع قاعدگی.
• علائم روده ای مانند:
  • حرکات دردناک روده ای
  • اسهال
  • یبوست
  • و به ندرت وجود خون در مدفوع
  • دفع ادرار دردناک و به ندرت وجود خون در ادرار
  • ناباروری یا سقط جنین مکرر

تشخیص آندومتریوز:

معمولا پزشک موارد زیر را بررسی می کند:

• علائم
• سابقه پزشکی و بیماری های زنان
• سابقه خانوادگی به لحاظ داشتن آندومتریوز

هم چنین پزشک آزمون لگن و برخی تست های فیزیکی را انجام می دهد.

در طول آزمون لگنی، در موارد زیر پزشک می تواند علائم آندومتریوز را احساس کند:

• وجود بافت آندومتریال در لیگامنت لگن
• جا به جا شدن ارگان های لگن
• میزان حرکات آزادانه ارگان ها در لگن
• وجود کیست های آندومتریوما در تخمدان یا وجود بافت آندومتر در تخمدان ها

پزشک برای اطمینان در تشخیص آندومتریوز، لاپراسکوپی لگن را انجام می دهد. در این جراحی، پزشک دو تا سه شکاف کوچک ایجاد می کند. طی این روند بافت های اندومتریال داخل لگن و ناحیه شکم مشخص می شود. بافت های غیر طبیعی ممکن است نمونه برداری شود تا بررسی های بیشتری روی آن انجام شود.

دوره مورد انتظار:

بدون درمان، این مشکل تا مدت ها وجود دارد. آندومتریوز معمولا تا زمان منوپوز یا یائسگی ادامه دارد، بعد از دوره منوپوز، این بافت های غیر نرمال ایجاده شده در خارج از رحم کم کم شروع به کوچک شدن و از بین رفتن می کند و علائم از بین می رود. این حالت وقتی بارز است که علائم تنها در دوره قاعدگی بروز کرده باشد.

پیشگیری آندومتریوز:

هیچ راهی برای پیشگیری از آندومتریوز وجود ندارد. شرایط ممکن است به طور موقتی از بین بروند، اگر:

• قرص های ضد بارداری خورکی مصرف شود.
• بارداری اتفاق بیفتد.

درمان آندومتریوز:

چندین راه درمانی وجود دارد:
درمان های ضد درد
برای تخفیف دردهای لگنی و شکمی، شما می توانید از برخی داروهای مسکن که بدون نسخه تهیه می شوند استفاده نماید. مانند: ایبو پروفن و ناپروکسن. اگر این داروهای مسکن پاسخگو نبود، پزشک ممکن است برخی داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی قوی را نسخه نماید.

داروهای ضد درد قوی تر ممکن است حاوی مواد مخدری مانند،کدئین باشند. اما استفاده از این گونه داروها خطر وابستگی دارویی را به همراه دارد. این داروها تنها وقتی نسخه می شوند که سایر داروهای ضد درد، به دلایلی مانند آلرژی و عوارض جانبی نمی تواند خوب عمل کند.

درمان های که سطح هورمونی را کنترل می کند
برخی درمان ها از طریق کنترل سطح هورمون زنانه، نقش درمانی ایفا می کنند. مخصوصا اگر بروز علائم در دوران قاعدگی فرد باشد. این داروها شامل:

• قرص های ضد بارداری خوراکی
• داروهای حاوی پروژسترون
• دانازول (دانوکراین)
• آگونیست هورمون های آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH)، این آگونیست ها به طور موقتی عمل می کنند و سطح هورمون های زنانه را در حد قابل توجهی کاهش می دهند. این هورمون ها التهاب را در بافت های آندومتریوز که علائم بیماری را ایجاد کرده است، تحریک می کند.
• مهار کننده های آروماتاز: این داروها در درمان سرطان سینه استفاده می شود و به نظر می رسد مقدار استروژن را در بافت های آندومتریوز، کاهش می دهد (اگرچه استفاده از این داروها برای چنین کاربردی مجاز نمی باشد).

انجام برخی جراحی ها
در طول لاپراسکوپی، پزشک ناحیه کوچکی از بافتهای اندومتریال را که خارج از رحم رشد کرده است، از بین می برد و این بافت ها را می سوزاند و یا با استفاده از لیزر آن ها را از بین می برد. پزشک ممکن است بافت هایی که اشتباها در لگن جای گرفته است را تا حد مطلوبی از بین ببرد و این روش ها طی یک دوره لاپراسکوپی انجام می شود.

برای حذف بیشتر این بافت ها باید جراحی های قدیمی شکمی را انجام داد، طی این جراحی شکافی بزرگتر ایجاد می شود. شکاف بزرگتر، فضای بیشتری را در داخل لگن و حفره شکم به وجود می آورد و می توان بافت بیشتری را برداشت.

هیسترکتومی
پزشک می تواند از طریق برداشتن رحم، تخمدان ها و لوله فالوپ به درمان آندومتریوز کمک کند. زمانی که درمانهای دیگر جواب ندهد. هیسترکتومی، آخرین راه چاره است. این راهکار برای خانم هایی است که از درد شدیدی رنج می برند و دیگر نمی خواهند باردار شوند بکار می رود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد:

اگر علائم زیر را تجربه کردید با پزشک تماس بگیرید:

دردهای غیر معمول و شدیدی که فقط قبل و یا در دوران قاعدگی آن را تجربه می کنید.

• دردهای شکمی و لگنی
• قاعدگی های سنگین و غیرطبیعی
• لکه بینی واژینال
• سایر علائم مربوط به آندومتریوز
  همچنین اگر بعد از یک سال داشتن نزدیکی (محافظت نشده) نتوانسته اید باردار شوید به پزشک مراجعه کنید.

پیش آگهی:

اگر بیماری آندومتریوز زود شناخته و درمان شود، نتیجه خوب خواهد بود. در اغلب زنان، درمان های دارویی و جراحی می تواند درد را تخفیف دهد.

حتی بدون درمان نیز بیشتر خانم های مبتلا به آندومتریوز خفیف می توانند باردار شوند. مشکل ناباروری در خیلی از خانمهایی که تحت جراحی لاپراسکوپیک قرار می گیرند بهبود می یابد و این افراد می توانند باردار شوند. بعد از منوپوز خیلی از علائم آندومتریوز از بین می رود تا جایی که دیگر به درمان با استروژن نیازی نخواهد بود.