دارو در شیر
اکثر داروها کم و بیش در شیر مادر ترشح می شوند و به ندرت ممکن است سطح دارو در شیر مادر بالاتر از مقدار آن در سرم باشد. به طور کلی در تجویز دارو برای مادر شیرده، باید توجه داشت که اولویت با کودک شیرخوار است و مادر باید داروهای ضروری و غیر قابل اجتناب و از میان آنها کم ضرر ترین را مصرف کند.
میزان ورود یک دارو به شیر مادر به ویژگی های آن دارو بستگی دارد؛ هر چه وزن مولکولی کمتر باشد دارو بیشتر در شیر ترشح می شود. میزان یونیزه شدن دارو نیز در میزان ترشح آن در شیر دخیل است؛ غیر یونیزه بودن دارو موجب ترشح بیشتر آن در شیر می گردد.
لذا داروهایی که اسید ضعیف هستند در محیط قلیایی مانند خون یونیزه می شوند و کمتر وارد شیر می گردند مانند سولفانامید ها.
اما داروهایی که قلیایی ضعیف هستند در محیط اسیدی یونیزه می شوند و بیشتر وارد شیر می گردند مانند سولفاستامید.
عامل بعدی میزان اتصال دارو به پروتئین های پلاسما است. هر چه دارو آزاد تر باشد و کمتر به پروتئین های پلاسما متصل شود، بیشتر وارد شیر می گردد.
هر چه حلالیت دارو در چربی بیشتر باشد میزان ترشح آن در شیر نیز بالاتر می رود.
عامل دیگر میزان جذب دارو توسط بافت پستان است. هر چه جذب دارو توسط بافت پستان بیشتر صورت گیرد غلظت آن در شیر نیز بیشتر می شود.
میزان جذب دارو توسط بافت پستان در پستان می تواند بر میزان غلظت دارو در شیر تاثیر بگذارد.
داروهای قلبی و ضد فشار خون
- دیگوکسین با دوز 25 میکروگرم در روز بی خطر است.
- دیورتیک ها اغلب اسید ضعیف هستند اما اگر با دوز بالا تجویز شوند موجب دهیدراتاسیون مادر و کاهش تولید شیر خواهند شد.
- تیازید ها حجم شیر را کاهش می دهند؛ مصرف هیدروکلروتیازید توسط مادری که نوزاد مبتلا به زردی یا نوزاد نارس دارد توصیه نمی شود.
- فوروزماید در شیر مادر ترشح نمی شود و جذب خوراکی آن کم است؛ بنابراین در دوران شیردهی داروی ایمنی است.
- در میان داروهای ضد فشار خون، متوپرولول بی خطر است و اکتونول باید با احتیاط مصرف شود.
آنتی بیوتیک ها
تجویز کلیه آنتی بیوتیک ها در دوران شیردهی مجاز است.
- کلرامفنیکل در نوزادان کم سن و سال ممنوع است.
- تتراسایکلین موجب تیرکی اولین و دومین دندان مولار در کودک می شود.
- آمینوگلیکوزید ها جذب گوارشی ندارند.
- مترونیدازول موجب کاهش اشتها، استفراغ و دیسکرازی خونی می شود، البته شکل ژل و کرم آن بی خطر است. مصرف میترونیدازول در دوران شیردهی اگر با دوز 2 گرم باشد باید تا 24 ساعت شیردهی را قطع کرد.
داروهای ضد انعقاد
هپارین و وارفارین هر دو در دوران شیردهی بی خطر هستند.
داروهای ضد تشنج
تمام این داروها و همچنین داروهای ضد سایکوز و ضد اضطراب در شیر مادر ترشح و در نتیجه در پلاسمای نوزاد یافت می شوند. اما اگر این داروها بعد از آخرین شیردهی در شب مصرف شوند و نوزاد تا صبح از شیر مادر استفاده نکند، مقدار کمی از این داروها به شیرخوار می رسد که بی ضرر خواهد بود.
- دیازپام تک دوز مشکلی ندارد.
- لورازپام در دوز چند گانه بی خطر است.
- کلرودیازپوکساید موجب افسردگی در نوزاد می شود.
- باربیتورات ها با دوز متداول به عنوان ضد تشنج، کاملا بی ضرر خواهد بود.
- فنوباربیتال ممکن است بی حالی و عدم اضافه وزن در نوزاد ایجاد کند.
- فنی توئین موجب دیسکرازی خونی، استفراغ، ترمور و بثورات جلدی می شود.
- مصرف لیتیوم در بارداری ممنوع است و در شیردهی نیز باید با احتیاط مصرف شود.
داروهای بیهوشی و مسکن
12 تا 24 ساعت بعد از دفع داروهای بیهوشی به راحتی می توان به نوزاد شیر داد. در عمل سزارین با بیهوشی عمومی، 6 ساعت بعد از عمل می توان شیردهی را آغاز کرد. مسکن های قوی مانند کدئین و مورفین تداخلی با شیردهی ندارند.
استامینوفن در دوران شیردهی و آسپیرین در دوز های معمولی ممنوع نمی باشند.
داروهای ضد التهاب
مصرف NSAID ها برای مدت کوتاه تا 10 روز مانعی ندارد و کورتیکواستروئید ها نیز در دوران شیردهی منع مصرف ندارند.
داروهای تیروئیدی
این داروها را به راحتی می توان در شیردهی تجویز کرد. اما برای احتیاط بهتر است گاهی تست های تیروئیدی را برای شیرخوار درخواست کرد.
قرص های ضد بارداری
مصرف قرص های ضد بارداری بهتر است تا 4 هفته اول بعد از زایمان استفاده نشوند تا شیردهی جریان یابد. بهترین نوع قرص ضد بارداری در دوران شیردهی مینی پیل است.
داروهایی که در دوران شیردهی منع مصرف دارند:
- داروهای ضد سرطان مانند سیکلوفسفامید
- برموکریپتین
- ید رادیواکتیو
- متی مازول که به جای آن باید پروپیل تیو اوراسیل استفاده شود.
- ترکیبات طلا
