رفلاکس معده به مری علائم، علل، تشخیص و درمان

بیماری رفلاکس معده به مری زمانی اتفاق می افتد که اسید معده مرتبا به لوله ای که دهان را به معده وصل می کند (مری) بازمی گردد (رفلاکس اسید معده). این بازگشت یا رفلاکس اسید معده به پوشش مری آسیب می رساند.

بسیاری از افراد در زمان های مختلف رفلاکس اسید معده را تجربه می کنند. بیماری رفلاکس معده به مری یک بازگشت اسید خفیف است در حالتی که حداقل دو بار در هفته اتفاق می افتد و متوسط تا شدید است زمانی که رفلاکس اسید حداقل یکبار در هفته رخ دهد.

بسیاری از افراد با تغییراتی در شیوه زندگی و مصرف داروهای غیر نسخه ای می توانند ناراحتی ناشی از بیماری رفلاکس معده به مری کنترل کنند. اما برخی از افراد مبتلا به رفلاکس اسید معده به مری ممکن است به داروهای قوی تر یا جراحی برای بهبود علائم این بیماری نیاز داشته باشند.

علائم رفلاکس معده به مری

نشانه ها و علائم رفلاکس معده به مری که شایع هستند شامل موارد زیر می شوند:

احساس سوزش در قفسه سینه (سوزش سر دل) که معمولا بعد از خوردن اتفاق می افتد و ممکن است شب ها تشدید شود.
درد قفسه سینه
مشکل در بلع
بازگشت غذا یا مایع ترش
احساس وجود یک توده در گلو

اگر شما رفلاکس اسید معده را شب هنگام دارید ممکن است علائم زیر را نیز در بیماری رفلاکس معده به مری تجربه کنید:

سرفه مزمن
التهاب حنجره
ابتلا به آسم یا تشدید آن
اختلال در خواب

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر شما دچار درد قفسه سینه هستید خصوصا اگر تنگی نفس و درد فک یا بازو را نیز احساس می کنید فورا به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشانه هایی از حمله قلبی باشند.

اگر علائم زیر را دارید فورا با پزشک خود ملاقات کنید:

تجربه شدید یا پی در پی علائم بیماری رفلاکس معده به مری
مصرف داروهای غیر نسخه ای برای سوزش سر دل بیش از دوبار در هفته

علت رفلاکس معده به مری

بیماری رفلاکس معده به مری در اثر رفلاکس اسید معده به طور مکرر ایجاد می شود.

زمانی که بلع انجام می شود، یک رشته حلقوی از ماهیچه که انتهای مری را احاطه کرده است (اسفنکتر انتهای مری)، برای ورود غذا و مایعات به داخل معده منبسط می شود. سپس اسفنکتر انتهای مری مجددا منقبض و بسته می گردد.

اگر اسفنکتر به طور غیر عادی منبسط شده یا ضعیف شود، اسید معده می تواند به داخل مری باز گردد. این بازگشت اسید معده به طور متناوب مانند حالتی که در بیماری رفلاکس معده به مری اتفاق می افتد به پوشش مری آسیب می رساند و در اغلب موارد موجب ملتهب شدن آن می گردد.

فاکتور های خطر بیماری رفلاکس معده به مری

شرایطی که می توانند خطر ابتلا به بیماری رفلاکس معده به مری را افزایش دهند در زیر آورده شده اند:

چاقی
برآمده شدن بالای معده به داخل دیافراگم (هیاتال هرنیا)
بارداری
اختلالات بافت پیوندی مانند اسکلرودرمی
تاخیر در تخلیه معده

فاکتورهایی که می توانند رفلاکس اسید معده را تشدید کنند:

سیگار کشیدن
خوردن حجم زیادی از غذا یا خوردن دیر هنگام در شب
خوردن غذاهای خاصی که عامل محرک بازگشت اسید معده هستند مانند غذاهای چرب یا سرخ شده
نوشیدن برخی نوشیدنی ها مانند الکل یا قهوه و چای
مصرف داروهای خاصی چون آسپیرین

عوارض ریفلاکس معده به مری

در طول زمان، التهاب مزمنی که در اثر بیماری رفلاکس معده به مری در مری ایجاد شده است می تواند مشکلاتی را به دنبال داشته باشد:

باریک شدن مری (تنگی مری): آسیب وارد به انتهای مری در بیماری رفلاکس معده به مری در اثر بازگشت اسید معده مجر به تشکیل بافت اسکار می شود. بافت اسکار مسیر عبور غذا را باریک می کند و موجب بروز مشکلاتی در بلع می شود.
ایجاد زخم باز در مری (زخم مری): اسید معده که در بیماری رفلاکس معده به مری به مری بازمی گردد می تواند بافت مری را دچار فرسایش کند و بدین ترتیب یک زخم باز تشکیل می شود. زخم در مری ممکن است دچار خونریزی شده و موجب درد و مشکل در بلع گردد.
تغییرات پیش سرطانی در مری (بیماری بارت مری): آسیب ناشی از بازگشت اسید معده در بیماری رفلاکس معده به مری موجب تغییراتی در بافت پوششی انتهای مری می شود. این تغییرات ممکن است خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد.

تشخیص بیماری رفلاکس معده به مری

پزشک متخصص گوارش می تواند از طریق معاینات فیزیکی و بررسی سابقه علائم و نشانه ها در شما، بیماری رفلاکس معده به مری را تشخیص دهد.

برای تایید تشخیص بیماری رفلاکس معده به مری و یا بررسی عوارض ناشی از بیماری رفلاکس معده به مری، پزشک ممکن است موارد زیر را به شما توصیه کند:

آندوسکوپی فوقانی: در آندوسکوپی فوقانی برای تشخیص بیماری رفلاکس معده به مری و عوارض ناشی از آن، پزشک متخصص گوارش یک لوله نازک و منعطف که دارای نور و یک دوربین است (آندوسکوپ) را از طریق گلوی شما به سمت پایین هدایت می کند تا بتواند درون مری و معده شما را مورد بررسی قرار دهد. نتایج تست آندوسکوپی زمانی که رفلاکس اسید معده در بیماری رفلاکس معده به مری وجود دارد اغلب نرمال است اما آندوسکوپی ممکن است وجود التهاب در مری (ازوفاژیت) یا سایر عوارض بیماری رفلاکس معده به مری را مشخص کند. آندوسکوپی همچنین برای نمونه برداری بافتی (بیوپسی) مورد استفاده قرار می گیرد که نمونه های به دست آمده برای بررسی عوارض ناشی از بیماری رفلاکس معده به مری مانند بیماری بارت مری مورد آزمایش قرار می گیرند.
تست اسید متحرک (PH): در این تست برای تشخیص بیماری رفلاکس معده به مری، یک مانیتور برای تشخیص زمان و مدت بازگشت اسید معده در مری شما قرار می گیرد. مانیتور به یک کامپیوتر کوچک که شما آن را دور کمر یا به کمک یک بند دور شانه های خود بسته اید متصل است. مانیتور یک لوله باریک و منعطف است که از طریق بینی شما وارد مری می شود یا یک گیره که از طریق آندوسکوپی در مری شما قرار می گیرد و بعد از دو روز از طریق مدفوع دفع می گردد. با قرار گرفتن این ابزار در مری، امکان تشخیص بیماری رفلاکس معده به مری و عوارض ناشی از آن فراهم می شود.
مانومتری مری: تست مانومتری مری برای تشخیص بیماری رفلاکس معده به مری، انقباضات ریتمیک ماهیچه مری در موقع بلع را اندازه گیری می کند. مانومتری مری همچنین هماهنگی و نیروی حاصل از ماهیچه موجود در مری را نیز اندازه می گیرد.
تصویر برداری اشعه ایکس از سیستم گوارشی فوقانی: برای استفاده از تصویر برداری اشعه ایکس برای تشخیص بیماری رفلاکس معده به مری، شما یک مایع گچی می نوشید تا داخل مجاری گوارشی را پوشانده و پر کند. پر شدن مجاری گوارشی امکان مشاهده مری، معده و روده فوقانی شما را به پزشک می دهد. شما همچنین ممکن است برای کمک به تشخیص باریک شدن مری که در اثر بیماری رفلاکس معده به مری ایجاد شده و موجب اختلال در بلع می شود، یک قرص باریم مصرف کنید.

آمادگی ملاقات با پزشک

شما ممکن است به یک پزشک متخصص گوارش (گاستروانترولوژیست) ارجاع داده شوید.

چیزی که شما می توانید انجام دهید:

از پرهیزات قبل از ملاقات با پزشک آگاه باشد این پرهیزات می تواند پرهیزهای غذایی باشد.
علائم خود را یادداشت کنید. این علائم می تواند شامل علائمی نامرتبط به بیماری رفلاکس معده مری باشد.
هر عاملی که موجب تحریک علائم شما می شود مانند خوردن برخی غذاها را یادداشت کنید.
لیستی از داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.
برخی شرایط خاص پزشکی خود را یادداشت کنید.
یادداشتی از اطلاعات شخصی خود مانند تغییرات یا استرس هایی که اخیرا در زندگی شما اتفاق افتاده اند تهیه کنید.
سوالاتی که در مورد بیماری رفلاکس معده به مری از پزشک متخصص گوارش دارید یادداشت کنید.
از دوستان یا اقوام خود بخواهید شما را در به خاطر سپردن مواردی که پزشک بیان می کند یاری دهد.

سوالاتی که ممکن است در مورد بیماری رفلاکس معده به مری از پزشک بپرسید:

علت احتمالی علائم من چیست؟
چه تست هایی را باید انجام دهد؟ آیا به آمادگی خاصی برای انجام آن ها نیاز است؟
آیا وضعیت من موقتی است یا مزمن؟
چه درمان هایی برای بیماری رفلاکس معده به مری وجود دارد؟
آیا پرهیزی برای بیماری رفلاکس معده به مری وجود دارد؟
چگونه می توانیم بیماری رفلاکس معده به مری را در کنار شرایط بالینی دیگر کنترل کنم؟

علاوه بر سوالاتی که آماده می کنید، شما می تواند هر زمان که موردی را در زمان ملاقات متوجه نمی شوید از پزشک خود سوال کنید.

چیزی که از پزشک انتظار می رود:

پزشک نیز ممکن است سوالاتی از شما بپرسد. بهتر است برای پاسخ دادن به سوالات آماده باشید تا زمان بیشتری برای مشورت در مورد موضوعاتی که در ذهن دارید، در اختیار داشته باشد. پزشک ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:

علائم شما از چه زمان آغاز شده است؟ شدت آن ها تا چه حد است؟
آیا علائم شما پیوسته هستند یا گاها بروز می کنند؟
آیا چیزی آن ها بهبود بخشیده یا تشدید می کند؟
آیا علائم شما را از خواب بیدار می کند؟
آیا علائم شما بعد از خوردن یا دراز کشیدن تشدید می شود؟
آیا مواد غذایی و یا مواد ترش را در پشت گلو خود احساس می کنید؟
آیا در بلعیدن غذاها دچار مشکل می شوید؟ آیا برای پیشگیری از مشکل در بلع رژیم غذایی خود را تغییر داده اید؟
آیا دچار افزایش یا کاهش وزن شده اید؟

درمان رفلاکس معده به مری

پزشک در ابتدا تغییر در شیوه زندگی و مصرف داروهای غیر نسخه ای را برای درمان رفلاکس معده به مری به شما توصیه می کند. اگر علائم رفلاکس معده به مری در طول چند هفته بهبود نیابد، پزشک شما ممکن است داروهای نسخه ای و جراحی را برای درمان رفلاکس معده به مری تجویز کند.

داروهای غیر نسخه ای برای بیماری رفلاکس معده به مری

گزینه های داروهای غیر نسخه ای شامل:

آنتی اسید ها که اسید معده را خنثی می کنند. آنتی اسید ها موجب بهبودی سریع علائم رفلاکس معده به مری می شوند. اما آنتی اسید به تنهایی نمی توانند موجب بهبودی التهاب مری که در اثر بازگشت اسید معده ایجاد شده است، بشوند. استفاده بیش از حد از برخی آنتی اسید ها موجب اثرات جانبی چون اسهال یا در برخی موارد مشکلات کلیوی می شود.
داروهایی برای کاهش تولید اسید معده. این داروهای که تحت عنوان مهار کننده های گیرنده نوع 2 هیستامینی شناخته می شوند شامل سایمتیدین، فاموتیدین، نیزاتیدین و رانیتیدین هستند. مهار کننده های گیرنده نوع 2 هیستامینی اثرگذاری سریعی به اندازه آنتی اسید ها ندارند، اما طولانی اثر بوده و ممکن است تولید اسید از معده را برای بیش از 12 ساعت کاهش دهد. داروهای قوی تر در این دسته با نسخه تجویز می شوند.
داروهایی که تولید اسید معده را مهار کرده و موجب بهبودی مری می شوند. این داروها –مهار کننده های پمپ پروتونی- مهار کننده های تولید اسید قوی تری در مقایسه با مهار کننده های گیرنده نوع 2 هیستامین هستند و زمانی را برای بهبودی بافت آسیب دیده مری فراهم می کنند. مهار کننده های پمپ پروتونی غیر نسخه ای شامل لانزوپرازول و امپرازول هستند.

داروهای نسخه ای برای درمان رفلاکس معده به مری

درمان های قوی نسخه ای برای بیماری رفلاکس معده به مری شامل:

مهار کننده های گیرنده نوع دو هیستامین قوی نسخه ای: این داروها شامل فاموتیدین، نیزاتیدین و رانیتیدین هستند. این داروها در درمان رفلاکس معده به مری اغلب به خوبی تحمل می شوند اما استفاده طولانی مدت از آن ها ممکن است خطر کمبود ویتامین ب 12 و شکستگی های استخوانی را افزایش دهد.
مهار کننده های پمپ پروتونی قوی نسخه ای: این داروهای شامل اس امپرازول، لانزوپرازول، امپرازول، پنتوپرازول، رابپرازول و دکس لانزوپرازول هستند. در حالی که این داروها در درمان رفلاکس معده به مری عموما به خوبی تحمل می شوند، ممکن است عوارضی چون اسهال، سردرد، تهوع و کمبود ویتامین ب 12 را به دنبال داشته باشند. استفاده طولانی مدت از این داروها خطر شکستگی استخوان ران را بالا می برد.
داروهایی برای تقویت اسفنکتر انتهای مری: باکلوفن دارویی است که با کاهش دفعات منبسط شدن اسفنکتر انتهایی مری به بهبود بیماری رفلاکس معده به مری کمک می کند. اثرات جانبی این دارو شامل خستگی یا تهوع است.

جراحی و سایر روش ها

بیماری رفلاکس معده به مری معمولا با مصرف داروها کنترل می شود. اما اگر داروها در درمان رفلاکس معده به مری کمک کننده نباشند و یا شما نتوانید مصرف آن ها برای مدت طولانی ادامه دهید، پزشک متخصص گوارش ممکن است موارد زیر را برای درمان رفلاکس معده به مری توصیه کند:

جراحی فوندوپلیکاسیون: این جراحی برای درمان رفلاکس معده به مری، به منظور تقویت ماهیچه و پیشگیری از رفلاکس اسید معده بالای معده شما در اطراف اسفنکتر مری پیچیده می شود. عمل جراحی فوندوپلیکاسیون عموما با روش جراحی که تهاجم کمتری دارد (لاپاروسکوپی) انجام می شود. پیچیدن قسمت بالای معده می تواند جزئی یا کامل باشد.
دستگاه لینکس: یک حلقه ای از مهره های کوچک مغناطیسی به محل اتصال معده و مری پیچیده می شود. کشش مغناطیسی موجود بین مهره ها به اندازه کافی قوی است تا محل اتصال را برای پیشگیری از بازگشت اسید معده بسته نگه دارد و به اندازه کافی ضعیف است که اجازه عبور غذا و ورود آن به معده را بدهد. دستگاه لینکس به کمک جراحی با تهاجم کمتر در محل مورد نظر قرار بگیرد.

سایر راه های درمان

درمان های دارویی دیگری برای درمان رفلاکس معده به مری و یا بهبود آسیب وارده به مری تایید نشده است. برخی درمانی مکمل و جایگزین زمانی که در کنار درمان اصلی برای بیماری رفلاکس معده به مری قرار می گیرند، تاثیرگذار خواهند بود.

در مورد درمان های جایگزین ایمن برای بیماری رفلاکس معده به مری با پزشک خود مشورت کنید. این درمان می تواند شامل گزینه های زیر باشد:

درمان گیاهی رفلاکس معده به مری: در برخی موارد شیرین بیان و بابونه برای بهبود بیماری رفلاکس معده به مری به کار می روند. درمان های گیاهی برای رفلاکس معده به مری گاهی اوقات عوارض جانبی جدی دارند و با داروها تداخل می کنند. قبل از آغاز درمان گیاهی رفلاکس معده به مری، در مورد دوز مناسب آن با پزشک خود مشورت کنید.
درمان های ریلکسیشن: تکتیک هایی برای کنترل استرس و اضطراب ممکن است به کاهش نشانه ها و علائم رفلاکس معده به مری کمک کنند. در مورد تکنیک های ریلکسیشن با پزشک خود مشورت کنید.

درمان های خانگی و تغییر در شیوه زندگی

تغییرات در شیوه زندگی می تواند تعداد دفعات بازشگت اسید معده در بیماری رفلاکس معده به مری را کاهش دهد. سعی کنید موارد زیر را در نظر داشته باشید:

حفظ وزن متعادل: اضافه وزن شکم شما را تحت فشار قرار می دهد، معده را به سمت بالا هل می دهد و موجب بازگشت اسید معده به داخل مری می شود.

ترک سیگار: سیگار کشیدن عملکرد مناسب اسفنکتر انتهای مری را کاهش می دهد.

بالا تر نگه داشتن سر هنگام خواب: اگر شما هنگام خواب به طور مرتب دچار سوزش سر دل می شوید، چوب یا بلوک های سیمانی را زیر پایه های تختخواب خود قرار داده به گونه ای که سر شما به اندازه 6 تا 9 اینچ بالاتر قرار گیرد. بالا آوردن سر به کمک بالش اضافه تاثیر چندانی نخواهد داشت.

دراز نکشیدن بعد از خوردن غذا: بهتر از بعد از خوردن غذا، حداقل سه ساعت برای دراز کشیدن و رفتن به رختخواب صبر کنید.

به آرامی غذا خوردن و به خوبی جویدن آن: بعد از خوردن هر لقمه غذا، قاشق خود را پایین بگذارید و بعد از جویدن و بلعیدن کامل لقمه قبلی، قاشق بعدی را بردارید.

پرهیز از غذاها و نوشیدنی های محرک رفلاکس اسید معده: محرک های شایع برای رفلاکس اسید معده شامل غذاهای چرب یا سرخ شده، سس، الکل، شکلات، نعناع، سیر، پیاز و کافئین هستند.

خودداری از پوشیدن لباس های تنگ: لباس هایی که اطراف کمر شما را به شدت تحت فشار قرار می دهند، بر شکم و اسفنکتر انتهای مری نیز فشار وارد می کنند.

منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org

مطالب زیر را بخوانید

داروهای تشدید کننده رفلاکس گوارشی | دکتر بهرام سیفی زارعی