آپاندیسیت علائم، علل، تشخیص و درمان
آپاندیسیت چیست؟ آپاندیسیت نوعی التهاب در آپاندیس می باشد. آپاندیس زائده ای به شکل انگشت می باشد که از کولون منشعب می شود و در سمت راست بخش پایینی شکم قرار دارد. به نظر نمی رسد آپاندیس عملکرد مشخصی داشته باشد. آپاندیسیت سبب درد در ناحیه پایینی شکم می شود. اما دراغلب افراد درد در ناحیه اطراف ناف آغاز شده و سپس پیشروی می کند. مادامیکه التهاب تشدید می شود درد آپاندیسیت نیز افزایش یافته و در نهایت شدید می گردد. اگر چه اغلب افراد در خطر آپاندیسیت قرار دارند اما آپاندیسیت اغلب در بازه سنی 10 تا 30 سال روی می دهد. درمان آپاندیسیت با برداشت زائده آپاندیس انجام می شود.
مرگ و میر ناشی از آپاندیسیت نادر می باشد. تشخیص زودرس آپاندیسیت سبب بهبود سریع و کاهش آمار مرگ و میر می گردد. شایع ترین عوارض بعد از عمل آپاندیسیت عبارت است از عفونت و آبسه داخل شکمی.
علائم آپاندیسیت
علائم آپاندیسیت عبارت است از:
- درد ناگهانی که در طرف راست، بخش پایینی شکم روی می دهد
- درد ناگهانی که در اطراف ناف آغاز می شود و اغلب به سمت پیین شکم پیشروی می کند
- دردی که با سرفه، راه رفتن و سایر حرکات تشدید می شود
- تهوع و استفراغ
- از دست رفتن اشتها
- تبی با درجه پایین که با پیشروی آپاندیسیت تشدید می شود
- یبوست یا اسهال
- نفخ شکمی
محل درد بسته به سن افراد و موقعیت زائده آپاندیس متفاوت می باشد. در صورت بارداری درد ناشی از آپاندیسی از ناحیه بالایی شکم آغاز می شود زیرا زائده آپاندیس در دوران بارداری بالاتر قرار دارد.
تظاهرات بیمار عبارت است از:
- یک درد 12 تا 48 ساعته پیشرونده، منتشر و پیچشی که در یک چهارم راست و پایین شکم لوکالیزه می شود و به یک درد تیز تبدیل می گردد.
- حساسیت، سابقه درد قبل از تهوع و یا استفراغ برای تشخیص آپاندیسیت تقریبا 100% است.
- یافته های غیر معمول (همانند سوزش ادرار و زورپیچ)
- تب با درجه پایین
- تندرنس برگشتی ارتجاعی
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
به خاطر داشته باشید دردهای شدید شکمی به مراقبت های درمانی فوری نیاز دارد.
علت آپاندیسیت
انسداد در دیواره آپاندیس سبب بروز عفونت می شود و عفونت نیز احتمالا در علت آپاندیسیت نقش دارد. باکتری به سرعت تکثیر شده و سبب ملتهب شدن آپاندیس و چرکی شدن آن می شود. آپاندیسیت در صورت عدم درمان سبب ترکیدن آپاندیس می شود.
عوارض آپاندیسیت
آپاندیسیت می تواند عوارض جدی را به همراه داشته باشد. از جمله عوارض آپاندیسیت عبارت است از:
- پارگی آپاندیس: انتشار عفونت در شکم و ایجاد پریتونیت از اثرات ترکیدن آپاندیس می باشد. پریتونیت به عنوان یکی از اثرات ترکیدن آپاندیس به درمان فوری نیاز دارد. به همین دلیل انجام جراحی به منظور برداشت آپاندیس و پاک سازی حفره شکم ضروری می باشد.
- ایجاد توده ای از چرک در درون شکم: اگر آپاندیس پاره شود آبسه (توده ای از چرک) ایجاد خواهد شد. بنابراین ایجاد آبسه از اثرات ترکیدن آپاندیس محسوب می شود. در اغلب موارد جراح با قرار دادن لوله ای در دیواره شکم و در درون آبسه اقدام به تخلیه آن خواهد کرد. لوله به مدت دو هفته در محل باقی می ماند و در این بازه برای رفع عفونت ناشی از آپاندیسیت آنتی بیوتیک دریافت خواهید کرد.
وقتی عفونت برطرف شود به منظور برداشت آپاندیس ملتهاب یا آپاندیسیت جراحی انجام خواهد شد. در برخی موارد آبسه تخلیه شده و آپاندیس فورا برداشته می شود.
تشخیص آپاندیسیت
برای تشخیص آپاندریسیت پزشک احتمالا سابقه ای از علائم بیمار را در نظر گرفته سپس شکم او را معاینه خواهد کرد. آزمایش های به کار رفته در تشخیص آپاندیست عبارت است از:
- معاینه فیزیکی برای ارزیابی درد: پزشک با اعمال فشار ملایم بر نواحی دردناک میزان و محل درد را ارزیابی می کند. اعمال فشار ناگهانی سبب تشدید درد آپاندیسیت می شود. پزشک همچنین میزان سفتی ماهیچه های شکمی را در پاسخ به فشار ارزیابی خواهد کرد تا گام هی اولیه در تشخیص آپاندیسیت طی شود. پزشک با استفاده از لوبریکانت و دستکش بخش پایینی رکتوم را معاینه می کند. در مورد خانم هایی که در سنین بارداری قرار دارند معاینه لگن انجام خواهد شد تا احتمال مشکلات زنان در شخیص آپاندیسیت کنار گذاشته شود.
- آزمایش خون: با استفاده از آزمایش خون پزشک مقدار سلول های سفید خونی را می شمارد. تعداد سلول های سید خونی شاخصی از وجود عفونت می باشد. باتوجه به اینکه آپاندیسیت در اثر عفونت ایجاد می شود، آزمایش خون می تواند گام مهمی در تشخیص آپاندیسیت محسوب شود.
- آزمایش ادرار: پزشک با آنالیز ادرار احتمال عفونت ادراری یا سنگ کلیه را بررسی خواهد کرد.
- تست های تصویربرداری: با استفاده از اشعه ایکس، سونوگرافی و سی تی اسکن علت شکم درد و احتمال آپاندیسیت ارزیابی خواهد شد.
تشخیص های افتراقی آپاندیسیت عبارت است از:
- التهاب دیورتیکول مکمل، بیماری کرون، انسداد روده باریک، گاستروآنتریت
- سرطان کولون، التهاب دیورتیکول های سکوم، کولیت زخمی شونده، التهاب باکتریایی ایلئوم، کولیت آمیبی یا سلی، یبوست کامل
- سیستیت، پیلونفریت، سنگ کلیه
- میتل اشمرز، سالپنژیت، پیچ خوردگی تخمدان، پارگی کیست تخمدان، حاملگی خارج رحمی
- آدنیت مزانتر، ذات الریه، درد ارجاعی مفصل ران
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت وجود آپاندیسیت در بیمارستان بستری خواهید شد و تحت نظر متخصص جراح قرار خواهید گرفت. برای تشخیص درد آپاندیسیت پزشک احتمالا سوالاتی را از شما خواهد پرسید. برخی سوالات احتمالی پزشک عبارت است از:
- شکم درد شما از چه زمان آغاز گردید؟
- آیا ضربه یا آسیبی به شما وارد شده است؟
- آیا درد شما در یک نقطه متمرکز می باشد و یا منتشر می گردد؟
- شدت درد شما چقدر است؟
- چه چیزی سبب تشدید درد در شما می گردد؟
- چه چیزی به تسکین درد شما کمک می کند؟
- آیا تب دارید؟
- آیا احساس تهوع دارید؟
- چه علائم دیگری را تجربه می کنید؟
شما نیز می توانید سوالاتی که در ذهن دارید را با پزشک خود در میان گذارید. برخی سوالات پایه ای در مورد آپاندیسیت عبارت است از:
- آیا به آپاندیسیت دچار شده ام؟
- آیا برای تشخیص نهایی آپاندیسیت باید تست های بیشتری انجام هم؟
- آیا نیاز به انجام جراحی وجود دارد؟
- خطرات برداشت آپاندیس چیست؟
- پس از برداشت آپاندیس چه مدت باید در بیمارستان بستری باشم؟
- چه مدت بعد از جراحی می توانم به محل کارم بازگردم؟
- آیا آپاندیس ترکیده است؟
درمان آپاندیسیت
درمان آپاندیست معمولا شامل انجام جراحی به منظور برداشت آپاندیس ملتهب می باشد. قبل از جراحی برای پیشگیری از عفونت دوزی از آنتی بیوتیک استفاده خواهد شد. انجام جراحی به منظور برداشت آپاندیس اپندکتومی نام دارد. در طول انجام با استفاده از برشی در حدود 5 تا 10 سانتی متر زائده آپاندیس از بدن خارج می شود. همچنین جراحی آپاندیسیت می تواند به صورت کم تهاجمی تر و تنها با ایجاد برخی برش های اندک در ناحیه شکم انجام شود. در طول انجام اپندکتومی لاپاراسکوپیک جراح با استفاده از دوربین اقدام به برداشت زائده آپاندیس خواهد کرد.
به طور کلی در انجام جراحی آپاندیسیت جراحی لاپاراسکوپیک دوره ریکاوری کوتاه تری دارد و با درد و اسکار کمتری همراه خواهد بود. جراحی لاپاراسکوپیک برای افراد چاق و افرادی که مسن می باشند گزینه بهتری است. بعد از انجام جراحی اپندکتومی باید به مدت یک تا دو روز در بیمارستان بستری بمانید.
اگر آپاندیس ترکیده و آبسه ای در اطراف آن ایجاد شود، با قرار دادن لوله ای در پوست می توان درون آبسه را تخلیه کرد. اپندکتومی ممکن است چند روز بعد از کنترل عفونت انجام شود.
درمان های خانگی آپاندیسیت
در صورت پاره شدن آپاندیس دوره ریکاوری چند هفته به طول خواهد انجامید. در این دوران توجه به نکات زیر بسیار ارزشمند خواهد بود:
- از داشتن فعالیت های فیزیکی سنگین اجتناب کنید. اگر اپندکتومی به صورت لاپاراسکوپیک انجام شود باید انجام فالیت فیزیکی به مدت 3 تا 5 روز متوقف شود. در صورتی که اپندکتومی به صورت باز انجام شود میزان محدودیت در انجام فعالیت فیزیکی 10 تا 14 روز خواهد بود. در مورد محدودیت های فیزیکی پزشک توصیه های لازم را ارائه خواهد داد.
- به هنگام سرفه کردن مراقب شکم خود باشید. بالشی را زیر شکم خود قرار دهید و قبل از سرفه کردن، خندیدن یا حرکت کردن فشاری را وار کنید.
- بعد از جراحی آپاندیسیت در صورتیکه مسکن های ضد درد موثر واقع نشود پزشک را در جریان قرار دهید. درد داشتن و استرس بیش از حد روند بهبود را آهسته می سازد. اگر با وجود مسکن های ضد درد همچنان درد داشته باشید باید با پزشک مشورت کنید.
- مادامیکه احساس بهتری دارید فعالیت فیزیکی خود را تدریجا افزایش دهید. بعد از مدتی پس از انجام آپاندیسیت ابتدا می توانید پیاده روی های کوتاهی داشته باشید.
- هنگام خستگی استراحت کنید. در دوران ریکاوری بعد از جراحی آپاندیسیت مادامی که بدن بهبود می یابد شما احساس خستگی و خواب آلودگی بیشتری خواهید داشت. بنابراین در این دوران به اندازه کافی استراحت کنید.
- برای بازگشت به محل کار یا مدرسه با پزشک خود مشورت کنید. کودکان در کمتر از یک هفته پس از جراحی می توانند به مدرسه بازگردند. اما برای انجام ورزش حداقل باید دو تا چهار هفته دست نگاه دارند.
منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org