تعریف:

میزان هموگلوبین کمتر از 4/10 گرم در دسی لیتر.

اتیولوژی:

شایع‌ترین علت آن کمبود آهن است، اما تمام علل ایجاد کننده‌ی آنمی را باید در نظر داشت.

میکروسیتیک:

فقر آهن، تالاسمی.

ماکروسیتیک:

آنمی مگالوبلاستیک، کمبود فولات و یا ویتامین В12 (اغلب کمبود ویتامین B12 غیر شایع است، زیرا کمبود شدید آن ایجاد ناباروری می کند). آنمی غیر مگالوبلاستیک: مصرف زیاد الکل، هیپوتیروئیدی، خود پروسه‌ء بارداری، همولیز.

نورموسیتیک:

خون‌ریزی (قبل از زایمان و پس از زایمان)، همولیز، آنمی بیماری‌های مزمن، هیدرمی دوران بارداری (ناشی از رقیق شدن خون)

ریسک فاکتور‌ها:

فقر آهن: رژیم غذایی سبزیجات، زایمان‌های متعدد، سابقه‌ء قبلی منوراژی.

تالاسمی: سابقه‌ء خانوادگی، نژاد مدیترانه‌ای و یا آسیایی.

کمبود فولات: داروها (نظیر دارو‌های صرع)، بیماری روده‌ء باریک، سوءتغذیه، همولیز (نظیر آنمی داسی شکل)، مالاریا (به ویژه در آفریقا).

اپیدمیولوژی:

اپیدمیولوژی بر اساس نوع نژاد متفاوت است. در مناطق با سطح اجتماعی- اقتصادی پایین، بیشتر دیده می شود ( به دلیل فقر رژیم غذایی و بالا بودن شیوع هموگلوبینوپاتی‌ها).

شرح حال:

بدون علامت (شایع‌ترین حالت)، خستگی، تنگی نفس، طپش قلب.

معاینه بالینی:

رنگ‌ پریدگی، رنگ پریدگی غشا‌های مخاطی، بالا بودن زمان پرشدن مویرگی، ادم، علایمی از بیمار‌های زمینه نیز ممکن است دیده شوند، نظیر زردی در موارد همولیز.

پاتولوژی:

کاهش سطوح هموگلوبین در طول بارداری طبیعی است (کاهش جزئی هموگلوبین، در ارتباط با افزایش وزن و سلامت جنین است)، زیرا در طول بارداری، حجم پلاسما نسبت به حجم سلولی، به میزان بیشتری افزایش یافته و سبب رقیق شدگی خون می شود (به ویژه در موارد زایمان‌های متعدد). آنمی فقر آهن در دوران بارداری، به دلیل افزایش نیاز به آهن، ثانویه به افزایش توده‌ء سلول‌های قرمز خون، تشکیل بافت‌های جدید (مثلا در میومتر) و نیاز جنین، شایع‌تر است. شیردهی نیز سبب افزایش نیاز به آهن شده و شانس شیوع آنمی را در دوران پس از زایمان بالا می برد.

بررسی‌ها:

اولیه: FBC، لام خون محیطی و MCV.

در صورت پایین بودن هموگلوبین و MCV: آهن سرم، فریتین و ظرفیت کلی اتصال به آهن (TIBC). در صورت طبیعی بودن، الکتروفورز هموگلوبین برای رد کردن تالاسمی، باید انجام شود.

در صورت پایین بودن هموگلوبین و MCV: آهن سرم، فریتین، TIBC، B12، فولات وفولات گلبول قرمز( برای رد کردن علل ترکیبی). انجام تست‌های بعدی بر اساس تظاهرات بالینی است. در صورت پایین بودن هموگلوبین و بالا بودن MCV، B12 سرم، فولات و فولات گلبول قرمز، در صورت طبیعی بودن، تست‌های عملکردی تیروئید، تست‌های کبدی و غیره را درخواست کنید.

درمان:

علت زمینه را درمان کنید.

فقر آهن: در صورتی که وجود آنمی در مراحل اولیه تشخیص داده شد و میزان هموگلوبین بیش از 5/6 است، سولفات آهن خوراکی، 60 میلی گرم روزانه تجویز می شود. در صورتی که کمتر از 4 هفته به زایمان باقی مانده است، آنمی از نوع شدید بوده و یا ظرفیت درمان خوراکی وجود ندارد، آهن به صورت داخل عضلانی داده می شود. تجویز خون در شرایط بسیار جدی و وخیم صورت می گیرد. از تجویز آهن در تالاسمی و آنمی داسی شکل، خودداری کنید.

کمبود فولات: مکمل خوراکی فولیک اسید تجویز می شود.

عوارض: افزایش شانس عوارضی نظیر خون‌ریزی، عوارض درمان با آهن ( نظیر یبوست و تهوع. آهن به ویژه در سه ماهه‌ء اول بارداری به خوبی تحمل نمی شود).

افزایش شانس مرگ و میر مادر ( به میزان 5 برابر)، IUGR و مرده‌زایی ( به میزان 6 برابر).

پیش آگهی:

کمبود آهن، به درمان با آهن به خوبی پاسخ می دهد.