هیسترکتومی واژینال چیست؟
هیسترکتومی واژینال روشی برای برداشتن رحم از طریق واژن می باشد. در طول هیسترکتومی واژینال ممکن است تخمدان ها و لوله های فالوپ حفظ شود. در صورت برداشتن تخمدان و لوله های فالوپ جراحی با عنوان سالپینگواوفورکتومی بی لترال یا دو طرفه خوانده می شود. برداشت لوله های فالوپ به تنهایی با عنوان سالپینگکتومی بی لترال یا دو طرفه شناخته می شود. رویکرد هیسترکتومی واژینال زمانی استفاده می شود که ساختار رحم چندان بزرگ نباشد. تحقیقات نشان می دهد هیسترکتومی واژینال عوارض کمتری در پی دارد و مدت اقامت در بیمارستان به دنبال انجام هیسترکتومی واژینال کمتر است.
دلایل انجام هیسترکتومی واژینال
لازم به ذکر است هیسترکتومی واژینال در خط اول درمان قرار ندارد. اگر درمان های محافظتی به بهبود شرایط کمکی نکرد در آن صورت انجام هیسترکتومی واژینال در برخی شرایط زیر توصیه می شود:
- خونریزی غیر نرمال رحم: خونریزی بیش از حد رحم یا منوراژی می تواند منجر به بروز آنمی شود. منوراژی به خونریزی اشاره دارد که بیش از 7 روز ادامه دارد و یا سبب خیس شدن بیش از یک پد در ساعت می شود.
- خونریزی بی نظم رحمی: این نوع خونریزی یا لکه بینی در دورانی بین پریودهای قاعدگی روی می دهد.
- فیبروم: فیبروم ها توده های غیر سرطانی هستند که در ماهیچه رحم ایجاد می شود. فیبروم در طول بارداری بزرگ شده و معمولا بعد از دوران یائسگی کوچک می شود. علائم فیبروم عبارت است از خونریزی سنگین رحمی، درد و فشار در ناحیه زیر شکم.
- پرولپس ارگان لگن: پرولپس ارگان لگن زمانی روی می دهد که ماهیچه ها و رباط های کف لگن کشیده و ضعیف شوند. به این ترتیب ارگان های لگنی مانند رحم، مثانه و رکتوم از محور اصلی خود خارج می شوند. عواملی مانند بارداری، زایمان واژینال، فاکتورهای ژنتیکی، یبوست مزمن و فاکتورهای مربوط به شیوه زندگی در ایجاد پرولپس دخالت دارند. هیسترکتومی واژینال با برداشت رحم به ترمیم افتادگی کمک می کند و از عود آن پیشگیری می نماید.
- ناهنجاری های دهانه رحم: ضایعات پیش سرطانی CIN3 در دهانه رحم در برخی موارد با استفاده از هیسترکتومی واژینال از بین می رود.
- هایپرپلازی آندومتر: هایپرپلازی آندومتر به توده هایی در دیواره داخلی رحم اشاره دارد که احتمال سرطانی شدن را در پی دارد. هیسترکتومی واژینال به عنوان آخرین گزینه در درمان هایپرپلازی آندومتر مطرح می شود.
- درد مزمن لگن: درد مزمن لگن ناشی از تاثیرات اسکار آندومتریوز در لگن و بین ارگان های لگن ممکن است با هیسترکتومی واژینال برطرف شود. اما باید توجه داشت علل دیگری نیز در ایجاد درد لگن دخالت دارد که از جمله آن می توان به مشکلات ادراری و گوارشی اشاره کرد.
آمادگی قبل از هیسترکتومی واژینال
قبل از انجام هیسترکتومی واژینال باید در مورد حفظ تخمدان ها یا لوله های فالوپ تصمیم گیری انجام شود و اینکه آیا نیازی به استروژن درمانی وجود دارد یا خیر. هیسترکتومی شامل برداشت تخمدان ها نمی شود اما ممکن است برداشت تخمدان ها همزمان با هیسترکتومی واژینال انجام شود. خانم هایی که در دوران قبل از یائسگی قرار دارند ممکن است برای حفظ تعادل هورمونی تمایل به حفظ تخمدان ها داشته باشند. هورمون های تخمدان در تقویت میل جنسی، محافظت از استخوان ها و پیشگیری از گرگرفتگی نقش دارد. از طرفی در برخی موارد برداشت تخمدان ها به کاهش مشکلاتی مانند سردردهای میگرنی دوره ای، سندرم شدید قبل از قاعدگی و صرع کمک می کند. تصمیم گیری در مورد حفظ تخمدان ها به شرایط بیمار بستگی خواهد داشت. به خانم هایی که در دوران بعد از یائسگی قرار دارند توصیه می شود تا تخمدان های خود را خارج کنند زیرا به این ترتیب احتمال ابتلا به سرطان تخمدان در طول زندگی آن ها کاهش می یابد.
اگر تصمیم بر خارج ساختن تخمدان ها علاوه بر هیسترکتومی واژینال وجود داشته باشد در آن صورت ممکن است نیاز به استروژن تراپی احساس شود. استفاده از استروژن در خانم هایی که در دوران قبل از یائسگی قرار دارند به پیشگیری از گرگرفتگی، تعریق شبانه و محافظت استخوان ها کمک می کند. خانم هایی که به دوران یائسگی وارد شده اند با انجام هیسترکتومی واژینال نیازی به استروژن تراپی ندارند.
قبل از انجام هیسترکتومی واژینال انجام برخی تست ها مانند معاینه فیزیکی، الکتروکاردیوگرام، عکس قفسه سینه و آزمایش خون بسته به سن و شرایط بیمار الزامی می باشد.
شرح عمل هیسترکتومی واژینال
هیسترکتومی واژینال در بیمارستان انجام می شود و اغلب یک تا دو ساعت به طول می انجامد. به منظور انجام هیسترکتومی واژینال دریافت بیهوشی جنرال یا اسپینال همراه با خواب آور ضروری می باشد. ضربان قلب، فشار خون، میزان خون از دست رفته و تنفس در طول هیسترکتومی واژینال به دقت مانیتور می شود. بعد از انجام هیسترکتومی واژینال بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می شود. اغلب بیماران همان روز انجام هیسترکتومی واژینال از بیمارستان مرخص می شوند. اما بسته به سن بیمار ممکن است نیاز به بستری شدن وجود داشته باشد.
عوارض هیسترکتومی واژینال
همانند هر جراحی دیگری احتمال بروز عوارض بعد از هیسترکتومی واژینال وجود دارد اما خوشبختانه عوارض هیسترکتومی واژینال اغلب قابل کنترل می باشد و تاثیرات بلند مدتی ندارد. عوارض هیسترکتومی واژینال عبارت است از خونریزی، عفونت، یبوست، احتباس ادراری، لخته های خونی، آسیب به ارگان های مجاور و یائسگی زودرس. خانم هایی که هیسترکتومی واژینال انجام می دهند در خطر تجربه یائسگی زودرس در سنین قبل از 51 سالگی قرار دارند. همچنین احتمال اختلال در جریان خون تخمدان ها درنتیجه هیسترکتومی واژینال وجود دارد.
دکتر رقیه عیدی جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی عنوان می دارند با توجه به اینکه هیسترکتومی واژینال عوارض کمتری دارد و درد پس از عمل در هیسترکتومی واژینال کمتر است در صورتیکه جراح تبحر کافی در این زمینه داشته باشد همیشه هیسترکتومی واژینال به هیسترکتومی شکمی ارجح است مگر در شرایطی که از نظر عملی امکان پذیر نباشد.
