اوفورکتومی چیست؟
اوفورکتومی روشی به منظور برداشتن یک یا هر دو تخمدان است. تخمدان های شما اندام های بادامی شکل هستند که در هر دو طرف رحم در ارگان لگن قرار دارند. تخمدان های شما حاوی تخمک می باشد و هورمون هایی تولید می کند که به واسطه آن چرخه قاعدگی کنترل می شود.
وقتی طی اوفورکتومی یا به اصطلاح برداشتن تخمدان، هر دو تخمدان های شما خارج شود به آن اوفورکتومی بی لترال یا دو طرفه می گویند و در صورتی که تنها یکی از تخمدان ها برداشته شود به آن اوفورکتومی یونی لترال یا یک طرفه می گویند.
دلایل برداشتن تخمدان چیست؟
از جمله دلایل برداشتن تخمدان می توان به موراد زیر اشاره کرد:
- آبسه لوله های فالوپ و یا تخمدان: توده ای چرکی که در لوله های فالوپ یا تخمدان شکل می گیرند.
- سرطان تخمدان
- آندومتریوز
- تومورهای غیر سرطانی تخمدان (خوش خیم) یا کیست
- کاهش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان یا پستان در خانم هایی که در خطر ابتلا به این بیماری ها در آینده قرار دارند.
- تورشن یا چرخش تخمدان
آیا برداشتن تخمدان می تواند با سایر جراحی ها ترکیب شود؟
اوفورکتومی یا برداشتن تخمدان می تواند تنها انجام شود، اما اغلب به عنوان بخشی از یک جراحی کامل تر همراه با برداشت رحم در خانم هایی انجام می شود که وارد یائسگی می شوند.
در خانم هایی که ریسک ابتلا به سرطان تخمدان در آن ها بالاست، برداشتن تخمدان می تواند با برداشت لوله های فالوپ همراه شود (که به آن سالپنژکتومی گفته می شود)، زیرا آن ها یک منبع خونی مشترک با تخمدان ها دارند. زمانی که برداشتن تخمدان با سالپنژکتومی همراه می شود به آن salpingo-oophorectomy گفته می شود.
عوارض برداشتن تخمدان چیست؟
برداشتن تخمدان جراحی نسبتا بی خطری است و برداشتن تحمدان عوارض اندکی را به همراه دارد.
برخی عوارض احتمالی برداشتن تخمدان عبارتند از:
- خونریزی
- عفونت
- آسیب به ارگان های نزدیک به تخمدان ها
- پارگی تومور و گسترش سلول های سرطانی
- احتباس سلول های تخمدانی که می تواند منجر به علائمی مانند درد لگن در خانم هایی شود که در دوران قبل از یائسگی قرار دارند (سندرم تخمدان باقی مانده)
- انسداد روده
سایر عوارض برداشتن تخمدان
از جمله عوارض برداشتن تخمدان ها می توان به یائسگی زودرس اشاره کرد، خانم هایی که هر دو تخمدان خود را خارج می کنند در صورتی که به دوران یائسگی نرسیده باشند علائم یائسگی زودرس را تجربه خواهند کرد. با برداشتن تخمدان ها بدن از هورمون های تولید شده توسط این ارگان ها دور می ماند و این رویداد سبب بروز علائم زیر می شود:
- علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن
- افسردگی و پریشانی
- بیماری قلبی
- مشکلاتی در حافظه
- کاهش میل جنسی
- پوکی استخوان
- مرگ زودرس
خانم هایی که دوز اندکی از هورمون ها را بعد از جراحی برداشتن تخمدان ها استفاده کنند و این روند را تا 50 سالگی ادامه می دهند ممکن است عوارض کمتری را تجربه کنند. اما استفاده از هورمون ها نیز ریسک خاص خودش را به همراه دارد. در این مورد باید با پزشک خود مشورت کنید.
برای انجام جراحی اوفورکتومی یا برداشتن تخمدان چه آمادگی هایی لازم است؟
برای آمادگی قبل از برداشتن تخمدان ها ممکن است پزشک از شما بخواهد تا:
- روز قبل از جراحی محلولی را بنوشید تا روده های شما را پاک کند.
- خوردن را در روز قبل از جراحی متوقف کرده و مصرف مایعات را محدود کنید.
- مصرف برخی داروها را قطع کنید.
- تست های تصویربرداری مانند سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری (CT) را انجام دهید که به برنامه ریزی جراحی کمک خواهد کرد.
هنگامی که در بیمارستان بستری هستید:
- برخی خانم ها باید بعد از انجام اوفورکتومی یا برداشتن تخمدان چند روزی در بیمارستان بمانند. این که چقدر در بیمارستان باید بستری باشید بستگی به نحوه جراحی و دلیل جراحی دارد. در این مورد باید با پزشک خود مشورت کنید.
- هنگامی که در بیمارستان هستید لباسی گشاد و دمپایی خواهید داشت. وسایل شخصی مانند مسواک خود را همراه داشته باشید. چیزهایی مانند کتاب و مجله به همراه داشته باشید تا بتوانید خود را سرگرم کنید.
برنامه ریزی برای بارداری:
اگر می خواهید بچه دار شوید در این مورد با پزشک تان صحبت کنید. در برخی شرایط ممکن است لازم باشد تنها یک تخمدان خود را بردارید. با تخمدان باقی مانده شما هنوز می توانید چرخه های قاعدگی را داشته باشید و هنوز می توانید به طور طبیعی باردار شوید.
اگر هر دو تخمدان خود را بردارید اما رحم هم چنان باقی مانده باشد شما می توانید با استفاده از تکنیک های کمک بارداری بارور شوید. از پزشک تان بخواهید که شما را به متخصص نازایی ارجاع دهد، متخصص نازایی در مورد انتخاب های ممکن با شما صحبت خواهد کرد.
چه انتظاراتی می توانید داشته باشید؟
در طول جراحی برداشتن تخمدان:
در طول جراحی برداشتن تخمدان شما بیهوشی دریافت خواهید کرد بنابراین در حین جراحی در حالت خواب خواهید بود و بیدار نخواهید شد.
اوفورکتومی یا برداشتن تخمدان می تواند به دو طریق انجام شود:
- انجام جراحی برداشتن تخمدان با استفاده از شکافی بزرگ: در طول این روش جراحی که شیوه قدیمی و باز می باشد، جراح شکافی را در ناحیه زیرشکم ایجاد خواهد کرد تا بتواند به تخمدان ها دسترسی داشته باشد. جراح منابع خونی که تخمدان را تغذیه می کند هم چنین بافت های اطراف را جدا کرده و تخمدان را خارج می کند.
- انجام جراحی برداشتن تخمدان با استفاده از برشی کوچک: جراحی لاپاراسکوپی شامل ایجاد سه تا چهار برش کوچک روی ناحیه زیر شکم می باشد. جراح در این روش لوله ای نازک مجهز به دوربین را از طریق یک شکاف وارد بدن می کند و ابزارهای جراحی را از طریق شکاف های دیگر وارد بدن می سازد. دوربین ویدوئویی تصویری را روی مانتیور ایجاد می کند این مانیتور در اتاق جراحی قرار دارند و با استفاده از آن جراح می تواند ابزار جراحی را هدایت کند. هر تخمدان از منبع خونی خود و بافت های اطرافش جدا شده و در کیسه ای قرار می گیرد. کیسه با استفاده از شکاف کوچکی در زیر شکم از بدن خارج می شود.
اوفورکتومی یا برداشتن تخمدان از طریق لاپاراسکوپی در برخی موارد می تواند به صورت رباتیک انجام شود. در طول جراحی رباتیک جراح مانیتوری سه بعدی را تماشا می کند و با استفاده از دست حرکات ظریف ابزارهای جراحی را کنترل می کند.
این که آیا اوفورکتومی به شیوه باز، لاپاراسکوپی و یا رباتیک انجام شود به موقعیت شما بستگی دارد. در دو روش اخیر احیای بعد از جراحی سریع تر است و درد کمتری وجود دارد هم چنین مدت اقامت در بیمارستان نیز کوتاه تر خواهد بود. اما این روش ها برای همه افراد مناسب نخواهد بود. در برخی موارد در حین جراحی ممکن است روش لاپاراسکوپی به روش جراحی باز تبدیل شود.
بعد از جراحی برداشتن تخمدان
بعد از جراحی برداشتن تخمدان ها شما می توانید انتظار داشته باشید که:
- مادامی که داروی بیهوشی از بدن تان خارج شود زمانی را در اتاق ریکاوری باقی بمانید.
- سپس به بخش منتقل می شوید تا چند ساعت و یا چند روز در بیمارستان بمانید که البته به جراحی بستگی دارد.
- هر زمان که توانستید از جای خود برخیزید این به بهبود شما کمک خواهد کرد.
نتایج جراحی برداشتن تخمدان:
مدت کوتاهی بعد از اوفورکتومی بسته به موقعیت تان، دلیل انجام جراحی و این که جراحی چطور انجام شده است می توانید به فعالیت های روزمره تان بازگردید.
تقریبا همه خانم ها می توانند ظرف شش هفته بعد از جراحی برداشتن تخمدان به فعالیت های روزمره شان بازگردند. خانم هایی که اوفورکتومی یا برداشتن تخمدان از طریق لاپاراسکوپی و یا رباتیک انجام داده اند ممکن است ظرف دو هفته بعد از جراحی ریکاوری شده و به فعالیت های روزمره بازگردند.
