کیست تخمدان کیسه ای پر از مایع می باشد که در داخل یا روی تخمدان ایجاد می شود. احتمال بروز کیست تخمدان در همه سنین وجود دارد. برخی خانم های مبتلا به کیست تخمدان علائمی مانند درد یا احساس فشار در لگن دارند، در حالیکه برخی دیگر از افراد مبتلا به کیست تخمدان علائم بالینی نشان نمی دهند. اختلال در پریودها معمولا ارتباطی با کیست تخمدان ندارد.
نیاز به جراحی کیست تخمدان در اغلب موارد وجود ندارد. ابتلا به این مشکل افراد را مستعد ابتلا به سرطان نخواهد کرد. اندازه کیست تخمدان از کمتر از 1 سانتی متر تا بیش از 10 سانتی متر متغیر می باشد. همانطور که عنوان گردید کیست تخمدان می تواند علائم بالینی به دنبال داشته باشد و یا علائمی نداشته باشد. احساس درد یا فشار در بخش تحتانی شکم در طرفی که کیست واقع شده از علائم کیست تخمدان می باشد. درد کیست تخمدان می تواند بسیار تیز و پایدار باشد. همچنین ممکن است درد کیست تخمدان از بین رفته و دوباره عود کند. در صورت بروز پارگی کیست تخمدان فرد درد شدید و ناگهانی را تجربه خواهد کرد. پیچ خوردگی تخمدان سبب ایجاد احساس درد، تهوع و استفراغ می گردد. علائمی مانند پریودهای غیر نرمال یا خونریزی واژینال ارتباطی یا کیست تخمدان ندارد. در ادامه به مرور علت کیست تخمدان می پردازیم.
مروری بر کیست تخمدان: علت
در توضیح علت کیست تخمدان باید ابتدا به این مورد توجه داشته باشیم که آیا فرد هنوز دچار قاعدگی می شود یا خیر. شایع ترین مواردی که در توضیح علت کیست تخمدان در خانم هایی که هنوز وارد دوران یائسگی نشدند عبارت است از:
- تخمک گذاری: کیست تخمدانی فانکشنال کیست هایی هستند که به هنگام تشکیل فولیکول ایجاد می شود اما این کیست ها هیچ گاه پاره نشده و تخمکی آزاد نمی کنند. این کیست ها معمولا نیازی به درمان ندارند و در طول زمان برطرف می شوند.
- کیست درموئید: کیست های درموئید یکی از شایع ترین انواع کیست تخمدان در خانم های 20 تا 40 سال می باشد. کیست درموئید از جرم سل های تخمدانی ایجاد می شود و حاوی چربی، دندان یا مو می باشد. اغلب کیست های درموئیدی خوش خیم می باشند اما به ندرت احتمال سرطانی شدن آن ها وجود دارد.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک: خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک کیست های زیاد کوچکی دارند. این کیست ها نیازی به درمان دارویی یا جراحی کیست تخمدان ندارند اما اغلب خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باید عوارض این بیماری مانند پریودهای نامنظم را درمان کنند.
- آندومتریوز: خانم های مبتلا به آندومتریوز ممکن است به نوعی از کیست تخمدان به نام آندومتریوما دچار شوند.
- بارداری: در اوایل بارداری به طور طبیعی کیست تخمدان ایجاد می شود تا قبل از تشکیل شدن جفت به پیشبرد بارداری کمک کند. در برخی موارد این نوع از کیست های تخمدانی تا اواخر بارداری باقی می ماند.
- عفونت های لگنی شدید: عفونت های لگنی شدید ممکن است به تخمدان ها و لوله های فالوپ وارد شود. در نتیجه عفونت احتمال ایجاد کیست هایی نزدیک به لوله های فالوپ و تخمدان وجود دارد.
- سرطان: به ندرت برخی سرطان ها در علت کیست تخمدان در خانم هایی نقش دارد که در سنین قبل از یائسگی قرار دارند. کمتر از 1 درصد توده های جدیدی که در نزدیک تخمدان روی می دهد با سرطان تخمدان ارتباط دارد.
در توضیح علت کیست تخمدان در خانم هایی که دوران یائسگی قرار دارند، می توان به موارد زیر توجه داشت:
- توده های غیر سرطانی
- تجمع مایعات در تخمدان
لازم به ذکر است در خانم هایی که در دوران یائسگی قرار دارند احتمال اینکه سرطان در علت کیست تخمدان دخالت داشته باشد بیشتر از خانم هایی است که در دوران قبل از یائسگی قرار دارند. کیست تخمدان در بیشتر موارد نشان دهنده سرطان تخمدان نیست اما خیلی از خانم ها با دریافت تشخیص کیست تخمدان نگرانی هایی در مورد احتمال ابتلا به سرطان تخمدان پیدا می کنند. باید یادآور شد احتمال ابتلا به سرطان تخمدان در خانم هایی بیشتر می باشد که:
- به لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به سرطان تخمدان می باشند. (برای مثال سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان تخمدان و سرطان های مرتبط با آن دارند)
- سابقه قبلی در ابتلا به سرطان سینه و یا سرطان دستگاه گوارش دارند.
- افراد دارای کیست های جامد (کیست هایی که داخل آن ها ترکیبات جامد وجود دارد، ندول روی سطوح و یا نواحی دارای کیست های متعدد مایع)
- تجمع مایعات مشخص شده (که با نام آسیت خوانده می شود) در ناحیه لگن یا شکم که در طول انجام تست های تصویر برداری قابل رویت می باشد.
با این حال باید اظهار داشت وجود این علائم نیز لزوما به معنی سرطان نمی باشد. خیلی از افراد ممکن است این علائم را نشان دهند اما با بررسی های بیشتر احتمال سرطان کنار گذاشته می شود. اگر نگرانی در مورد سرطان وجود داشته باشد در آن صورت متخصص زنان شما را به متخصص انکولوژیست در زمینه بیماری های زنان ارجاع خواهد داد. این پزشکان در زمینه تشخیص سرطان تخمدان و بهبود شانس بقای بیماران مبتلا به سرطان تخمدان با تجربه می باشند.
