چرخه قاعدگی و باروری
چرخه قاعدگی فرآیندی از تخمک گذاری و خونریزی است که با تغییرات هورمونی که بدن به منظور آمادگی برای بارداری دچار آن می گردد، کنترل می شود. قاعدگی های نامنظم یا اختلالات تخمک گذاری بدین معنی هستند که فرد گاها دچار تخمک گذاری شده یا این مرحله از چرخه را تجربه نمی کند. این مشکلات مهم ترین دلایل برای مشکلات باروری هستند.
مشکلات شایع قاعدگی و اثر آن ها بر باروری
آمنوره. آمنوره عدم بروز خونریزی قاعدگی است. شایع ترین علل آمنوره فاکتورهای شیوه زندگی همانند استرس، کاهش یا افزایش وزن یا ورزش سنگین، عدم تعادل هورمونی ناشی از کم کاری غده تیروئید، تومور هیپوفیز یا شرایطی چون سندرم تخمدان پلی کیستیک، هایپرپرولاکتینمی و نارسایی تخمدان یا یائسگی زودرس هستند. درمان آمنوره بسته به علت زمینه ای انجام می گیرد و شامل تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی، هورمون درمانی جایگزین یا کنترل وضعیت زمینه ای می باشد.
عدم تخمک گذاری. عدم تخمک گذاری ناکارآمدی تخمدان ها در آزاد کردن تخمک است که علت شایعی برای ناباروری محسوب می گردد. خانم هایی که تخمک گذاری را تجربه نمی کنند اغلب قاعدگی های نامنظم داشته یا دچار خونریزی نمی شوند. علل شایع عدم تخمک گذاری عبارتند از: سندرم تخمدان پلی کیستیک، چاقی یا وزن کم، ناکارآمدی تیروئید، نارسایی زودرس تخمدان، ذخیره تخمدانی پایین یا هایپرپرولاکتینمی. درمان این اختلال قاعدگی بسته به علت آن انجام می گیرد و شامل تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی یا داروهای ناباروری همچون کلومیفن برای تحریک تخمک گذاری است.
هایپرپرولاکتینمی. هایپرپرولاکتینمی در واقع مقدار زیاد هورمون پرولاکتین در خون است. پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز تولید شده و موجب تولید شیر در بدن می گردد. علل شایع این اختلال شامل بیماری خاص، مصرف برخی داروها، تومورهای هیپوفیز، هایپرتیروئیدیسم یا سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند. علائم سطح بالای پرولاکتین در خانم ها اختلالاتی در چرخه قاعدگی است که شامل قاعدگی های نامنظم، عدم بروز قاعدگی یا تولید شیر در سینه ها خارج از دوران بارداری هستند. این مشکل با داروهایی که سطح پرولاکتین را کاهش می دهند یا تخمک گذاری را تحریک می کنند درمان می شود.
نقص در فاز لوتئال. فاز لوتئال مرحله ای از چرخه قاعدگی است که بین تخمک گذاری و شروع خونریزی قرار دارد. در این فاز از چرخه، پوشش رحم ضخیم می شود تا برای بارداری آماده گردد. اگر نقصی در فاز لوتئال چرخه قاعدگی وجود داشته باشد، به علت کمبود هورمون پروژسترون پوشش رحم به خوبی رشد نمی کند. علائم نقص در فاز لوتئال شامل چرخه قاعدگی کوتاه، لکه بینی، سقط جنین و مشکل در باردار شدن بوده و با شرایطی چون آندومتریوز، سندرم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات تیروئید و هایپرپرولاکتینمی مرتبط هستند. درمان از طریق تجویز هورمون توسط پزشک متخصص زنان می باشد.
احتمال باروری در چه زمانی از چرخه قاعدگی بیشتر است؟
بهترین روزهای چرخه قاعدگی که احتمال باروری در آن ها بیشتر است، روزهایی هستند که به تخمک گذاری ختم می شوند. تخمک حدود 24 ساعت بعد از تخمک گذاری زنده می ماند؛ در حالی که اسپرم برای دو تا سه روز در لوله های فالوپ زنده می ماند. برای افزایش شانس باروری، در این دوره هر دو تا سه روز یک بار باید مقاربت انجام گیرد.
بارداری های قبلی
وضعیت بارداری های قبلی نیز در توانایی باروری فرد در آینده نقش دارد حتی اگر بارداری های قبلی کامل نشده باشند. برخی فاکتورها همانند سن خانم و سن شریک جنسی او بر روی توانایی بارداری مجدد بعد از بارداری های قبلی اثرگذار هستند.
بارداری بعد از سقط عمدی
اگر سقط جنین عمدی با عواقبی همراه نباشد، توانایی فرد برای بارداری مجدد را تحت تاثیر قرار نمی دهد. مشکلاتی چون آسیب به رحم یا دهانه رحم یا عفونت شدید در نتیجه سقط عمدی ندرتا بروز می کنند.
بارداری بعد از سقط غیر عمدی
سقط غیر عمدی یا پایان بارداری قبل از هفته 20، در یک مورد از هر شش مورد بارداری رخ می دهد. با این که سقط غیر عمدی جنین اتفاقی ناراحت کننده است، چشم انداز روشنی دارند و بیشتر زوج ها بعد از آن می توانند صاحب فرزند شوند. اگر فرد دچار سقط مکرر گردد، دو یا تعداد بیشتری سقط پشت سر هم داشته باشد، علل احتمال بررسی می گردند و درمان مناسب تجویز می شود.
دکتر اکرم مهدی زاده شاهی متخصص زنان و زایمان عنوان کردند: "در صورت سقط مکرر نیاز به بررسی زوجین هر دو می باشد که بر اساس علت، درمان شامل دارو یا IUI و یا IVF است.
