انتخاب و تعیین جنسیت جنین
تعیین جنسیت به معنی استفاده از تکنیک های پزشکی برای انتخاب جنسیت جنین است. اصطلاح تعیین جنسیت مجموعه ای از اقدامات شامل انتخاب رویان ها برای انتقال و لانه گزینی به دنبال آی وی اف و جداسازی اسپرم است. اصطلاح تعیین جنسیت به طور خاص به بحث پیرامون جنسیت و ژنتیک مربوط می شود؛ زیرا خدمات و تکنولوژی های ژنتیکی ممکن است به انتخاب یک جنس بر دیگری ارجحیت دهند. انتخاب جنسیت جنین پیامدهای وسیع اخلاقی، حقوقی و اجتماعی دارد. یک نگرانی اخلاقی مهم این است که تعیین جنسیت برای دلایل غیر پزشکی موجب افزایش تبعیض خصوصا در مورد زنان می گردد.
سه دلیل اصلی برای انتخاب و تعیین جنسیت جنین
- دلایل پزشکی همانند پیشگیری از تولد کودکانی که تحت تاثیر اختلالات وابسته به کروموزوم های جنینی X , Y قرار گرفته یا در معرض خطر آن ها هستند.
- برقراری تعادل خانواده؛ جایی که در آن زوجین تصمیم می گیرند که فرزندی از یک جنس (دختر یا پسر) داشته باشند؛ زیرا فرزند یا فرزندان قبلی آن ها جنسیت دیگری دارند.
- دلایل اولویت جنسیتی که اغلب تمایل به داشتن فرزند پسر وجود دارد و این تمایل از تعصبات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و در نتیجه سیاست برخی کشورها که زوجین را به داشتن یک فرزند محدود می کنند، نشات می گیرد.
تکنولوژی های ژنتیکی برای تعیین جنسیت
نگرانی های اجتماعی مختلفی پیرامون انتخاب جنسیت بسته به نوع و زمان این کار و این که انتخاب در اسپرم یا رویان انجام می شود، شکل می گیرند. توسعه ابزار تشخیصی قبل از تولد همانند نمونه برداری از پرزهای جفتی (CVS)، آمنیوسنتز و سونوگرافی تعیین جنسیت جنین قبل از تولد را به یک واقعیت تبدیل کردند. سپس تعیین جنسیت رویان بعد از انتقال آن به کمک آی وی اف و قبل از لانه گزینی امکان تعیین جنسیت قابل اعتماد را فراهم کرد. اخیرا، جداسازی اسپرم به کمک فلوسایتومتری روشی کم تهاجمی برای تعیین جنسیت جنین محسوب می گردد.
تعیین جنسیت جنین قبل از لقاح
انتخاب جنسیت با دسته بندی اسپرم یا فلوسیتومتری امکان جدا کردن کروموزوم X از کروموزوم Y اسپرم را به علت تفاوت اندک در وزن آن ها فراهم می کند (میزان محتوای دی ان ای این دو کروموزوم در حدود 2.8 درصد با یکدیگر متفاوت است). سپس اسپرم دارای جنسیت خاص برای بارور کردن تخمک به کمک لقاح (IVF , ICSI) آزمایشگاهی یا تلقیح درون رحمی (IUI) مورد استفاده قرار می گیرد. با این که روش های انتخاب جنسیت قبل از بارداری، جنین یا رویان را تخریب نمی کنند و به اندازه تعیین جنسیت قبل از لانه گزینی یا قبل از تولد تهاجمی نیستند، این روش ها همچنین نگرانی های اخلاقی مهمی را به دنبال دارند. یک نگرانی این است که این روش با فراهم آوردن امکان تولد نوزاد پسر به عنوان اولین فرزند و یا تشویق والدین به توجه بیشتر به مسئله جنسیت، تبعیض جنسیتی را تشدید می کند.
تعیین جنسیت جنین بعد از لقاح و قبل از انتقال
در حال حاضر، تکنیک های اصلی و قابل اعتماد برای تعیین جنسیت جنین به روش های بعد از لقاح محدود می شوند. تکنیک تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی، که قبل از انتقال رویانی که با لقاح آزمایشگاهی شکل گرفته است انجام می گیرد، امکان نمونه برداری از یک یا تعداد بیشتری از سلولهای رویان در حال رشد را در مرحله تقسیم یا بلاستوسیت به منظور تعیین جنسیت، فراهم می کند. بر خلاف جداسازی اسپرم، روش تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی تقریبا 100 درصد دقت را برای انتخاب هر یک از جنسیت ها دارد. با این حال، از آن جایی که این روش به لقاح آزمایشگاهی (آی وی اف) نیاز دارد، اقدام به تعیین جنسیت با این روش بیشتر برای افرادی که به دنبال پیشگیری از تولد نوزادان مبتلا به اختلالات وابسته به کروموزوم جنسی X , Y هستند، انجام می گیرد. تقریبا 50 درصد از نوزادان پسر متولد شده از خانم هایی که ناقل هموفیلی هستند، به این بیماری مبتلا خواهند بود. به منظور اطمینان از این که فرزندان به این بیماری مبتلا نیستند، برخی خانم ها که در معرض خطر انتقال بیماری هستند، انتقال رویان های مذکر از طریق آی وی اف را انتخاب نمیکنند یا با روش PGS جنین سالم را شناسایی و انتقال می دهند.
دکتر مهدی زاده همچنین عنوان می کنند که ممکن است انتقال جنین به روش IVF موفقیت آمیز نباشد و احتمال موفقیت در روش IVF بین 40 تا 50 درصد در هر بار انتقال جنین می باشد حتی اگر آقا و خانم مشکل ناباروری نداشته باشند.
روش های تعیین جنسیت شامل موارد زیر می باشد:
- رژیم غذایی
- تعیین روز تخمک گذاری
- روش IUI با جداسازی نسبی اسپرم ها
- روش IVF - ICSI همراه با PGD
که با بیوپسی از سلول های رویان لقاح یافته تشخیص 100% جنسیت داده می شود، بجز روش IVF احتمال موفقیت در بقیه روش ها بین 70 تا 80 می باشد.
