1. پوکی استخوان چیست؟
2. پوکی استخوان در زنان شایع تر است یا مردان؟
3. فاکتورهای خطر برای پوکی استخوان چیست؟
4. ارتباط بین پوکی استخوان و یائسگی چیست؟
5. علائم پوکی استخوان چیست؟
6. تست دانسیته مینرال استخوان چیست؟
7. چه کسانی باید تست BMD بدهند؟
8. اسکن DXA چطور انجام می شود؟
9. نتایج اسکن DXA چطور معنا می شود؟
10. تست BMD چند وقت یک بار باید انجام شود؟
11. FRAX چیست؟
12. FRAX ریسک شکستگی را چگونه تخمین می زند؟
13. درمان های موجود برای پوکی استخوان چیست؟
14. چطور می توان خود را از پوکی استخوان در امان داشت؟
15. چه زمانی برای شروع مراقبت از استخوان ها به منظور پیشگیری از پوکی استخوان مناسب است؟
16. ورزش چگونه به محافظت از استخوان ها کمک می کند؟
17. چه نوع ورزشی به محافظت از پوکی از استخوان و جلوگیری از شکستگی استخوان کمک می کند؟
18. کلسیم و ویتامین دی چگونه به حفظ سلامت استخوان کمک می کنند؟
19. واژه نامه

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان یا استئوپورز شرایطی است که طی آن استخوان ها باریک و ضعیف و شکننده می شوند. این تغییرات ریسک شکستگی را افزایش می دهد و شکستگی نیز منجر به ناتوانی فرد می شود. شکستگی ناشی از پوکی استخوان با افزایش خطر مرگ همراه است.

پوکی استخوان در زنان شایع تر است یا مردان؟

شیوع این بیماری در زنان 5 برابر مردان است.

فاکتورهای خطر برای پوکی استخوان چیست؟

برخی از فاکتورهای زیر در پوکی استخوان و شکستگی دخیل هستند:

• برخی داروها
• بیماری هایی مانند التهاب روده، آرتریت روماتوئید و لوپوس
• کاهش مصرف کلسیم
• فقر ویتامین دی
• افزایش میزان ویتامین آ
• مصرف زیاد کافئین
• مصرف زیاد نمک
• آلومینیوم(موجود در داروهای آنتی اسید)
• الکل(مصرف سه بار یا بیشتر در روز)
• سیگار کشیدن (فعال یا غیر فعال)
• زمین خوردن
• لاغر شدن
• عدم فعالیت فیزیکی کافی یا بی تحرکی

ارتباط بین پوکی استخوان و یائسگی چیست؟

استروژن هورمونی زنانه است که از تحلیل استخوان ها جلوگیری می کند. بعد از یائسگی تخمدان ها مقدار استروژن کمی تولید می کنند. کاهش استروژن بر تحلیل استخوان ها تاثیر سریعی می گذارد و زمان آن با آخرین قاعدگی فرد شروع می شود و تا سه سال نیز طول می کشد. این روند تحلیلی می تواند در شکنندگی استخوان ها نقش داشته باشد.

علائم پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان می تواند تا مدت ها (چند دهه) علامتی نداشته باشد. علائم با پیشرفت بیماری آغاز می شود. استخوان های ستون فقرات(مهره ها) ضعیف می شوند. می شکنند. شکستگی در بخش جلویی استخوان های ستون فقرات می تواند در نتیجه کاهش ارتفاع و یا انحنای ستون فقرات باشد. این نوع از شکستگی اغلب منجر به درد نمی شود. برخی اوقات شکستگی های ستون فقرات می تواند سبب بروز درد در کمر، پشت و طرفین بدن شود.

تست دانسیته مینرال استخوان چیست؟

در تست دانسیته مینرال استخوان (BMD) دانسیته(تراکم) استخوان در پاشنه پا، ستون فقرات، لگن، دست ها و مچ اندازه گیری می شود. چندین نوع تست BMD موجود می باشد. جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه یا (dual-energy X-ray absorptiometry (DXA از لگن و ستون فقرات به عنوان دقیق ترین تست BMD شناخته شده است.

چه کسانی باید تست BMD بدهند؟

همه خانم های 65 ساله و بالاتر از 65 سال باید تست BMD را انجام دهند. خانم های زیر 65 سال و آن هایی که یائسگی را پشت سر گذاشته اند، در صورت داشتن سابقه شکستگی ناشی از شکننده بودن استخوان ها و یا داشتن فاکتورهای خطر که آن ها را مستعد پوکی استخوان می کند (مانند آرتریت روماتوئید، سیگار کشیدن، اعتیاد به الکل، سابقه شکستگی لگن در والدین یا وزن کمتر از 127 پوند)، نیز باید این تست را انجام دهند.

اسکن DXA چطور انجام می شود؟

در طول اسکن DXA شما به مدت 3 الی 10 دقیقه دراز می کشید و در این مدت با استفاده از دستگاهی بدن شما اسکن می شود. با انجام این تست شما کمی در معرض تابش امواج قرار می گیرید (این مقدار کمتر از مقادیری است که به طور معمول در عکس برداری از قفسه سینه با استفاده از اشعه ایکس استفاده می شود).

نتایج اسکن DXA چطور معنا می شود؟

بعد از انجام تست، امتیاز T برای هر قمست ارائه می شود امتیاز منفی به این معناست که شما نسبت به خانمی سی ساله استخوان های ضعیف تر و لاغر تری دارید. امتیاز مثبت به این معناست که شما نسبت به خانمی سی ساله استخوان های قوی تری دارید. اگر امتیاز T در هر قسمت 1- تا 2.5- باشد بدان معنی است که تراکم مینرال استخوان شما کم است و شما در خطر پوکی استخوان قرار دارید. امتیاز 2.5- یا کمتر از آن به آن معنی است که شما به پوکی استخوان مبتلایید و برای پیشگیری از شکستگی درمان هایی به شما پیشنهاد خواهد شد.

تست BMD چند وقت یک بار باید انجام شود؟

این که شما چند وقت یک بار باید تست دهید بستگی به سن شما و نتیجه قبلی اسکن DXA شما دارد. خانم های 65 ساله و بالای 65 سال با توده استخوانی نرمال یا افرادی با تحلیل خفیف در استخوان ها می توانند هر 15 سال یک بار تست دهند. در مورد خانم هایی در این سن که امتیاز T آنها بین 1.5- و 2.49- است ، تعداد تست بیشتری توصیه می شود.

FRAX چیست؟

FRAX ابزاری است که برای تخمین ریسک شکستگی به کار می رود. این برنامه کامپیوتری به ما کمک می کند تا ریسک شکستگی را در طول ده سال آینده در خانم های 40 ساله و بالاتر که داروهای مربوط به پوکی استخوان را دریافت نکرده اند، تخمین بزنیم.

FRAX ریسک شکستگی را چگونه تخمین می زند؟

FRAX سن، جنسیت، شاخص توده بدن، سیگار کشیدن، مصرف الکل و سایر فاکتورهای خطر مربوط به پوکی استخوان را در نظر می گیرد. در صورتی که FRAX نشان دهد که شما 3 درصد ریسک شکستگی در لگن، 20% ریسک شکستگی استئوپورتیک (در بازو، شانه یا ستون فقرات) یا هر دو را دارید، درمان هایی به شما توصیه خواهد شد. FRAX برای تعیین این موضوع به کار می رود که آیا خانم های زیر 65 سال باید تست DXA انجام دهند یا خیر. شما با مراجعه به سایت زیر می توانید FRAX خود را محاسبه کنید:

www.shef.ac.uk/FRAX

درمان های موجود برای پوکی استخوان چیست؟

داروهای مختلفی برای درمان پوکی استخوان و کاهش ریسک شکستگی استفاده می شود. برخی از این داروها می تواند به منظور پیشگیری استفاده شود.

چطور می توان خود را از پوکی استخوان در امان داشت؟

سبک زندگی نقش مهمی در پیشگیری از پوکی استخوان دارد. ورزش، رژیم غذایی سالم و سیگار نکشیدن می تواند به قوی نگه داشتن استخوان ها و سلامت شما کمک نماید.

چه زمانی برای شروع مراقبت از استخوان ها به منظور پیشگیری از پوکی استخوان مناسب است؟

تفکر درباره سلامت استخوان ها هیچ وقت دیر نیست. سلامت استخوان ها باید از دوران کودکی آغاز شود. تمرکز بر ساخت و حفظ استخوان ها اهمیت دارد. شما می توانید با تغذیه مناسب و ورزش کردن، استخوان های سالمی داشته باشید.

ورزش چگونه به محافظت از استخوان ها کمک می کند؟

ورزش قبل از دوران یائسگی توده استخوانی را افزایش می دهد و تحلیل استخوان ها بعد از یائسگی را کاهش می دهد. استخوان بافتی زنده است و ورزش سبب می شود تا استخوان ها به طور قوی تری رشد کنند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه می کند افراد بالغ سالم در هفته باید 150 دقیقه ورزش کنند، به این ترتیب بیشتر روزهای هفته فرد می تواند حدود 30 دقیقه ورزش کند.

چه نوع ورزشی به محافظت از پوکی از استخوان و جلوگیری از شکستگی استخوان کمک می کند؟

ورزش های Weight-bearing می تواند به قوی نگه داشتن استخوان ها کمک کند. این ورزش ها به فعالیت هایی گفته می شود که در حالت ایستاده انجام می شود و لازم است برای انجام آن استخوان ها وماهیچه ها خلاف جاذبه زمین فعالیت کنند، برای مثال پیاده روی سریع. ورزش های دیگر مانند Tai Chi، یوگا و pilates می تواند منجر به پایداری و بهبود تعادل و وضعیت شود، بنابراین ریسک زمین خوردن را کاهش می دهد. تمرین های قدرتی نیز برای استخوان ها مناسب است. در این نوع از ورزش، ماهیچه ها و استخوان ها با مقاومت علیه وزن تقویت می شوند.

کلسیم و ویتامین دی چگونه به حفظ سلامت استخوان کمک می کنند؟

کلسیم در ساخت و حفظ سلامت استخوان ها بسیار اهمیت دارد. ویتامین دی به جذب کلسیم در بدن کمک می کند. خیلی از افراد کلسیم کافی به واسطه غذا دریافت نمی کنند. برای افزایش میزان کلسیم، غذاهایی سرشار از کلسیم مصرف نمائید. منابع خوب کلسیم عبارت است از سبزیجات با برگ سبز و تیره مانند اسفناج، کلم، کاهو، غذاهای لبنی مانند ماست، شیر و پنیر، ماهی های کنسرو شده با استخوان های نرم مانند سالمون و ساردین. شما با خوردن ماست، غلات و آب پرتقال غنی شده با ویتامین دی میزان ویتامین دی دریافتی تان را افزایش می دهید. همچنین اگر چند روز در هفته به مدت 15 دقیقه در معرض خورشید قرار بگیرید ویتامین دی دریافت خواهید نمود.

واژه نامه

• کلسیم: مینرال ذخیره شده در استخوان که سبب سختی استخوان می شود.
• استروژن: هورمونی زنانه که در تخمدان ها تولید می شود.
• هورمون: ماده ای که توسط سلول ها و ارگان ها ساخته می شود و عملکرد سلول یا ارگان را کنترل می کند. برای مثال استروژن عملکرد ارگان های جنسی در خانم ها را کنترل می کند.
• بیماری التهاب روده: نام گروهی از بیماری ها که سبب التهاب روده می شود. مثال های آن عبارت است از کولیت اولسراتیو و بیماری Crohn.
• لوپوس: نوعی بیماری خود ایمنی که سبب تغییراتی در مفاصل، پوست، کلیه، قلب یا مغز می شود.
• یائسگی: دوره ای در زندگی خانم ها که چرخه قاعدگی متوقف می شود. به فقدان دوره قاعدگی به مدت یک سال یائسگی می گویند.
• پوکی استخوان: شرایطی که در آن استخوان ها آسیب پذیر شده و به راحتی می شکنند.
• تخمدان ها: دو غده در بدن که در طرفین رحم قرار دارند و حاوی تخم هستند که در دوره تخمک گذاری آن را آزاد کرده و هورمون تولید می کنند.
• آرتریت روماتوئید: بیماری مزمنی که سبب درد، تورم، قرمزی و تحریک مفاصل شده و تغییراتی در ماهیچه ها و استخوان ها ایجاد می کند. در مراحل آخر می تواند سبب دفرمه شدن استخوان ها نیز شود.
• مهره: استخوان های ستون فقرات

اگر شما سوالات بیشتری دارید با متخصص زنان و زایمان تماس حاصل فرمائید.