در بسیاری از موارد رشد فیزیکی در کودکان همسن با یکدیگر متفاوت است. برخی از کودکان کوچک تر از همسالان خود هستند و برخی دیگر ممکن است قد بلندتری نسبت به همکلاسی های خود داشته باشند. باید بدانیم که هر کودک با سرعت منحصر به خود رشد می کند. کودکان سالم در محدوده وسیعی از اندازه ها و شکل ها قرار می گیرند.
ژنتیک، جنسیت، تغذیه، فعالیت فیزیکی، مشکلات سلامتی، عوامل محیطی، هورمون ها و فاکتورهای سبک زندگی، وزن و قد کودک را تحت تاثیر قرار می دهند. بسیاری از این فاکتورها در میان خانواده های مختلف متفاوت هستند. بنابراین پزشک متخصص اطفال چگونه می تواند نرمال بودن وزن و قد کودک را تشخیص دهد؟ آیا متخصص اطفال رشد کودک را دنبال می کند؟ آیا مشکلات سلامتی، رشد کودک را تحت تاثیر قرار می دهند؟ پزشک متخصص اطفال از نمودار رشد کودکان برای پاسخ به این سوالات کمک می گیرد. در ادامه برخی نکات را پیرامون نمودار رشد کودکان بررسی می کنیم.
چرا متخصصین اطفال از نمودار رشد کودکان استفاده می کنند؟
نمودار رشد کودکان یک بخش استاندارد در چکاپ کودکان است. نمودار رشد کودکان چگونگی رشد کودکان را در مقایسه با سایر همسالان در سن و جنسیت یکسان، مشخص می کند. نمودار رشد کودکان همچنین این امکان را به متخصصین اطفال می دهد که الگوی رشد قد و وزن کودکان را در طول زمان و این که رشد مناسبی دارند یا خیر، بررسی کنند.
برای مثال نمودار رشد کودکان ممکن است نشان دهنده الگوی رشد یکسان تا دو سالگی کودک و سپس کاهش ناگهانی سرعت رشد او در مقایسه با سایر کودکان باشد. این مسئله که با بررسی نمودار رشد کودکان مشخص می شود، نشان دهنده یک مشکل سلامتی خواهد بود.
آیا الگوی رشد متفاوت در نمودار رشد کودکان نشان دهنده وجود مشکل است؟
الگوی متفاوت در نمودار رشد کودکان لزوما نشان دهنده وجود مشکل نخواهد بود. پزشک نمودار رشد کودکان را در بستر سلامتی کلی کودک و زمینه محیطی و ژنتیکی بررسی می کند. طبق نمودار رشد کودکان بررسی می شود که آیا کودک سایر نقاط عطف در رشد خود را تجربه کرده است؟ آیا علائم دیگری مبنی بر عدم سلامتی کودک وجود دارد؟ وزن و قد والدین و خواهر و برادرهای کودک چه قدر است؟ آیا کودک نارس متولد شده است؟ آیا بلوغ در کودک زودتر یا دیرتر از حالت نرمال اتفاق افتاده است؟ این موارد همگی فاکتورهایی هستند که پزشک متخصص اطفال برای تفسیر اعداد نمودار رشد کودکان در نظر می گیرد.
آیا همه کودکان براساس یک نمودار رشد کودکان مورد سنجش قرار می گیرند؟
خیر. دختران و پسران بر اساس نمودار رشد کودکان متفاوتی مورد ارزیابی قرار می گیرند؛ زیرا کودکان دختر و پسر در الگوها و سرعت های متفاوتی رشد می کنند. یک مجموعه از نمودار رشد کودکان از بدو تولد تا 36 ماهگی را شامل می شود. مجموعه دیگر نمودار رشد کودکان دو تا بیست سالگی را در برمی گیرد. همچنین نمودار رشد خاص برای کودکانی با وضعیت خاص برای مثال ابتلا به سندرم داون به کار گرفته می شود. موارد استانداردی که اغلب در نمودار رشد کودکان در نظر گرفته می شوند شامل موارد زیر هستند:
نمودار رشد کودکان: بدو تولد تا 36 ماهگی
- پسران: وزن و قد براساس سن
- دختران: وزن و قد براساس سن
- دختران: اندازه دور سر براساس وزن، قد و سن
- پسران: اندازه دور سر براساس وزن، قد و سن
نمودار رشد کودکان: دو سالگی تا بیست سالگی
- دختران: قد و وزن براساس سن
- پسران: قد و وزن براساس سن
- دختران: وزن براساس قد
- پسران: وزن برساس قد
چه مواردی در نمودار رشد کودکان مورد سنجش قرار می گیرند؟
در نمودار رشد کودکان از بدو تولد تا 36 ماهگی، پزشک متخصص اطفال قد، وزن و دور سر را اندازه گیری می کند. در کودکان بزرگ تر، پزشکان قد، وزن و شاخص توده بدنی را در نمودار رشد کودکان مورد سنجش قرار می دهند. برای دستیابی به تصویر کامل از رشد کودک، مقایسه اندازه گیری های قد و وزن او بسیار اهمیت دارد.
چرا محدوده دور سر کودک در نمودار رشد کودکان اندازه گیری می شود؟
در کودکان محدوده دور سر (اندازه بزرگ ترین بخش سر) می تواند نشانه هایی از تکامل مغز او ارائه دهد. اگر در نمودار رشد کودکان، اندازه سر او بزرگ تر یا کوچک تر از سایر کودکان باشد یا اندازه دور سر افزایش نیافته و یا به سرعت افزایش یابد، نشان دهنده وجود یک مشکل خواهد بود. برای مثال، طبق نمودار رشد کودکان بزرگ بودن غیر طبیعی اندازه سر نشانه ای از هیدروسفالوس (تجمع مایع در داخل مغز) است. در مواردی که اندازه سر کوچک تر از حالت نرمال است می تواند نشانه ای از عدم تکامل مناسب مغز و یا توقف رشد آن باشد.
