نام ژنریک:

• اسپیرونولاکتون

نام لاتین:

• Spironolactone

نام تجاری:

• ®Aldactone

گروه دارویی- درمانی:

• دیورتیک نگهدارنده پتاسیم
• ضدفشار خون
• تشخیص هیپرآلدوسترونیسم اولیه
• درمان هیپوکالمی

طبقه بندی در بارداری:

• گروه D

اشکال دارویی:

• قرص روکشدار: 25 میلی گرم و 100 میلی گرم

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

• ادم یا احتباس مایعات در بدن

بالغین: دوز اولیه روزانه 25 تا 200 میلی گرم به صورت خوراکی و منقسم است. می توان به تدریج دوز اولیه را به حداکثر 400 میلی گرم در روز رساند.

کودکان: روزانه 1.5 تا 3.3 میلی گرم/کیلوگرم به صورت تک دوز یا منقسم مصرف می شود.

نوزادان: روزانه 1 تا 3 میلی گرم/کیلوگرم به صورت تک دوز یا منقسم مصرف می شود.

• هیپرتانسیون یا بالا بودن فشار خون

بالغین: روزانه 25 تا 200 میلی گرم به صورت خوراکی و منقسم مصرف می شود.

• تشخیص هیپرآلدوسترونیسم اولیه

بالغین: 400 میلی گرم در روز به صورت منقسم به مدت 4 روز جهت تست کوتاه مدت یا به مدت 3 تا 4 هفته برای تست طولانی مدت، مصرف می شود. اگر هیپوکالمی(کاهش پتاسیم خون) و فشار خون بالا اصلاح شد، تشخیص هیپرآلدوسترونیسم مطرح می شود.

• هیپوکالمی یا کاهش پتاسیم خون ناشی از داروهای دیورتیک یا مدر

بالغین: روزانه 25 تا 200 میلی گرم به صورت خوراکی و منقسم مصرف می شود.

• هیرسوتیسم یا پرمویی در خانم ها

بالغین: دوز اولیه 50 میلی گرم 2 بار در روز است و تا 200 میلی گرم در روز می توان تجویز نمود.

مصارف جانبی:

• سندرم  تخمدان پلی کیستیک

بالغین: 100 تا 200 میلی گرم در روز منقسم در 2 دوز

• سندرم پیش از قاعدگی

بالغین: 25 میلی گرم 4 بار در روز از روز چهاردهم سیکل قاعدگی

• آکنه ولگاریس

بالغین: 100 میلی گرم در روز به صورت خوراکی مصرف می شود.

مکانیسم اثر:

• اسپیرونولاکتون آنتاگونیست رقابتی آلدوسترون است در نتیجه نقش آنتاگونیست را برای رسپتور آندروژن ایفا می کند.
• اسپیرونولاکتون با اتصال به رسپتور ها یا گیرنده های آلدوسترون در توبول های دیستال کلیه و مهار آنها باعث افزایش دفع آب و سدیم و کاهش دفع پتاسیم می گردد.  
• از جمله سایر مکانیسم های اثر این دارو عبارت است از مهار استروئیدوژنز آدرنال و تخمدانی، اثر آنتاگونیست در رسپتور آندروژن فولیکول های مو.

فارماکوکینتیک:

• اسپیرونولاکتون جذب نسبتا سریعی از دستگاه گوارش دارد.
• نیمه عمر اسپیرونولاکتون 13 تا 24 ساعت است.
• اسپیرونولاکتون به شکل متابولیت، عمدتا در ادرار و تا حدودی از طریق مدفوع دفع می گردد.

نکات با اهمیت:

• برای درمان ادم معمولا اسپیرونولاکتون همراه با دیورتیک های تیازیدی یا موثر بر لوپ هنله تجویز می شوند.
• برای درمان هیپوکالمی یا کاهش پتاسیم، زمانی که دیگر داروهای نگهدارنده پتاسیم و یا مکمل های حاوی پتاسیم موثر نباشد از اسپیرونولاکتون می توان استفاده نمود.
• داروی اسپیرونولاکتون در مشکلات آندروژنیک خانم ها مانند پرمویی در سندرم تخمدان پلی کیستیک کاربرد دارد. ترکیب فیناستراید با اسپیرونولاکتون به منظور کاهش هیرسوتیسم یا پرمویی می تواند موثرتر از اسپیرونولاکتون تنها باشد.
• داروهای آنتی آندروژنیک انتخابی منطقی در درمان هیرسوتیسم و آکنه در بیماران مبتلا به PCOS یا سندرم تخمدان پلی کیستیک محسوب می شود.
• تقریبا 20 درصد خانم هایی که از این دارو استفاده می کنند دچار افزایش فراوانی قاعدگی می شوند.

موارد منع مصرف:

• پتاسیم سرم بالاتر از 5.5 mEq/Lit
• مصرف همزمان سایر دیورتیکهای نگهدارنده پتاسیم
• آنوری
• نارسایی حاد و مزمن کلیه
• نفروپاتی دیابتیک
• حساسیت مفرط به دارو

موارد احتیاط:

• نارسایی شدید کبد
• دیابت

تداخلات دارویی:

• در صورت استفاده به همراه مهار کننده های ACE، ایندومتاسین، سایر مدر های نگهدارنده پتاسیم و مکمل های پتاسیمی خطر بروز هیپرکالمی تشدید می شود.
• آسپرین ممکن است از تاثیر ادرار آوری اسپیرونولاکتون بکاهد.
• اسپیرونولاکتون ممکن است احتمال بروز مسمومیت دیگوکسین را افزایش دهد.
• اسپیرونولاکتون از تاثیر ضدانعقادی وارفارین می کاهد.
• اسپیرونولاکتون از تاثیر نوراپی نفرین می کاهد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

• CNS: سردرد، گیجی
• Derm: کهیر
• GI: بی اشتهایی، تهوع، اسهال
• Metabolic: هیپرکالمی، اسیدوز، دهیدراتاسیون
• Other: ژنیکوماستی در مردان، اختلالات قاعدگی در زنان

مصرف در بارداری و شیردهی:

• اسپیرونولاکتون ممکن است از جفت عبور کند.
• متابولیت اسپیرونولاکتون در شیر مادر ترشح می شود.
• بنابراین مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی شود.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• بیشترین پاسخ درمانی ضدفشارخون ممکن است تا 2 هفته به طول انجامد.
• قبل از شروع درمان و در طول درمان در فواصل منظم فشار خون بیمار را کنترل نمائید.
• الکترولیت های سرم را کنترل نمائید.
• ممکن است مصرف اسپیرونولاکتون در آزمایشات تشخیص دیگوکسین ایجاد اشکال نماید.
• ممکن است در صورت مصرف همزمان اسپیرونولاکتون با داروهای مدر دیگر، هیپوناترمی ایجاد یا تشدید شود. علائم هیپوناترمی عبارتند از خشکی دهان، تشنگی، لتارژی و خواب آلودگی

توجهات بیمار - خانواده:

• دارو را همراه با غذا مصرف نمائید.
• دارو را می توان قبل از مصرف خرد نمود و همراه با آب یا سایر مایعات میل نمود.
• تداوم در مصرف دارو علیرغم احساس بهبودی، اهمیت دارد.
• دارو را در ساعت معین مصرف نمائید و در صورت فراموش نمودن یک دوز بلافاصله بعد از بخاطر آوردن دارو را مصرف کنید. مگر این که زمان دوز بعدی فرا رسیده باشد.
• از مصرف فراورده های حاوی املاح پتاسیم، غذاهای غنی از پتاسیم(پرتقال، موز) و مکمل های پتاسیمی خودداری نمائید.
• اسپیرونولاکتون باعث سرگیجه می شود. تا مشخص نشدن اثر درمان از رانندگی و سایر امور نیازمند به هشیاری پرهیز نمائید.
• در صورت بروز گرفتگی و ضعف عضلانی، خستگی، تهوع شدید، استفراغ یا اسهال به پزشک اطلاع دهید.

شرایط نگهداری دارو:

• دارو را در ظروف دربسته و مقاوم به نور نگهداری نمائید.