آشالازی علائم، علل، تشخیص و درمان
آشالازی چیست؟ بیماری آشالازی نوعی اختلال نادر است. در این بیماری عبور غذا و مایعات به سمت معده با دشواری انجام می شود. آشالازی مری زمانی روی می دهد که اعصاب موجود در مری آسیب می بیند. در نتیجه مری توانایی خود در فشردن غذا به سمت پایین را از دست می دهد و دریچه بین مری و معده به درستی ریلکس نمی شود. درمان قطعی آشالازی مشخص نیست، اما با استفاده از برخی گزینه های درمانی تهاجمی و یا با استفاده از جراحی می توان علائم آشالازی را مورد کنترل قرار داد.
علائم آشالازی
علائم آشالازی عبارت است از:
- اختلال بلع پیشرونده (جامدات و مایعات) که به عنوان شایع ترین علائم بیماری آشالازی محسوب می شود.
- ناتوانی دریچه تحتانی مری
- عدم حرکت دودی عضلات صاف مری
- انسداد عملکرد مری و اتساع مری
- درد قفسه صدری زیر جناغ
- برگرداندن غذای هضم نشده
- کاهش وزن
- برگرداندن و آسپیراسیون می تواند سبب عوارض برونشی- ریوی مثل ذات الریه و سرفه شبانگاهی شود.
- بی کفایتی راه های هوایی که علت آن فشرده شدن نای به وسیله مری متسع می باشد.
علت آشالازی
در توضیح علت آشالازی باید عنوان داشت شل شدن ناقص دریچه تحتانی مری در بیماری آشالازی در نتیجه کاهش تعداد سلول های گانگلیونی مهاری روی می دهد. احتمال بروز بیماری آشالازی در زنان و مردان یکسان می باشد. در اغلب موارد بیماری آشالازی در دهه سوم تا پنجم زندگی روی می دهد. بیماری آشالازی باید از آشالازی کاذب افتراق داده شود. آشالازی کاذب مربوط به یک بدخیمی زمینه ای می باشد. آشالازی کاذب ممکن است سبب علائمی شود که به علل زیر به وجود می آید:
- احاطه شدن یا فشرده شدن مری دیستال به وسیله تومور
- ارتشاح شبکه عصبی مری با سلول های بدخیم
- سندرم پارانئوپلاستیک
تشخیص آشالازی
بیماری آشالازی ممکن است به درستی تشخیص داده نشود زیرا علائم بیماری آشالازی بسیار شبیه سایر اختلالات گوارشی می باشد. برای تشخیص بیماری آشالازی پزشک آزمایشات زیر را توصیه خواهد کرد:
- مانومتری مری: در این روش ریتم انقباض ماهیچه های مری به هنگام بلعیدن همچنین هماهنگی و نیروهای وارد شده بر ماهیچه های مری مورد توجه قرار می گیرد و اینکه اسفنکتر مری تا چه حد به درستی ریلکس شده و یا در طول بلعیدن باز می شود.
- استفاده از اشعه ایکس در بخش بالایی مسیر گوارشی: شما بعد از نوشیدن مایعی گچی تحت ارزیابی با اشعه ایکس قرار خواهید گرفت. پزشک متخصص به این ترتیب می تواند محیط مری، معده و بخش بالایی روده را مورد معاینه قرار دهد. ممکن است از شما خواسته شود تا قرص باریوم را مورد استفاده قرار دهید تا به این ترتیب انسدادهای موجود در مسیر مری بازبینی شود.
- آندوسکوپی: پزشک لوله ای منعطف و نازک مجهز به دوربین را وارد گلوی شما خواهد کرد تا درون مری و معده شما را مورد معاینه قرار دهد. آندوسکوپی می تواند برای نمونه برداری استفاده شود تا عوارض رفلاکس مانند مری بارت مورد بررسی قرار گیرد.
تشخیص های افتراقی در بیماری آشالازی عبارت است از:
- اختلالات حرکتی
- اسپاسم منتشر مری
- مری فندق شکن
- دریچه تحتانی مری پر فشار
- بیماری شاگاس
- اسکلرودرما و سایر بیماری های روماتولوژیک
- تنگی های ناشی از زخم های گوارشی
- حلقه ها و پرده ها
- کارسینوما
- تومورهای خوش خیم
- تنگی ناشی از داروها
- دیورتیکول مری
- فشار خارجی (فشار عروقی، زواید استخوانی مهره ها، توده های مدیاستن)
خطر سرطان مری در بیماران مبتلا به بیماری آشالازی طور قابل ملاحظه ای بیشتر است. بنابراین افزایش احتمال ابتلا به سرطان مری از خطرات آشالازی محسوب می شود. میزان بروز سوراخ شدگی مری پس از گشاد کردن به روش پنوماتیک 3 تا 5% می باشد.
درمان بیماری آشالازی
درمان قطعی آشالازی مشخص نیست. درمان آشالازی متمرکز بر ریلکس کردن اسفنکتر بخش پایینی مری می باشد تا غذا و مایعات راحت تر در مسیر گوارشی در حرکت باشد. درمان بیماری آشالازی بستگی به سن و شدت شرایط بیماری دارد.
گزینه های درمان غیر تهاجمی بیماری آشالازی عبارت است از:
- اتساع پنوماتیک (بالون آشالازی): در این روش بالونی در اسفنکتر مری قرار می گیرد و متورم می گردد. بالون گذاری با این روش به صورت سرپایی انجام می شود. اگر اسفنکتر مری با استفاده از بالون آشالازی باز نماند در آن صورت نیاز به تکرار درمان وجود خواهد داشت. نزدیک به یک سوم افرادی که با بالون آشالازی درمان می شوند در طول شش سال به تکرار درمان نیاز دارند.
- بوتاکس (بوتاکس توکسین A): این ماده ریلکس کننده با استفاده از آندوسکوپ مستقیما در اسفنکتر مری تزریق می شود. در برخی موارد لازم است تزریق تکرار شود. تکرار تزریق انجام جراحی در آینده را دشوار تر خواهد ساخت. اگر افراد شرایط انجام اتساع پنوماتیک یا جراحی را نداشته باشند در آن صورت تزریق بوتاکس به عنوان درمان آشالازی در نظر گرفته می شود.
- داروهای آشالازی: پزشک متخصص ممکن است از ریلکس کننده های ماهیچه ای مانند نیتروگلیسرین یا نیفدیپین برای درمان آشالازی استفاده کند. این داروها تاثیرات درمانی محدود و عوارض جانبی شدیدی دارند. استفاده از درمان دارویی آشالازی در صورتی مورد توجه قرار خواهد داشت که بیمار شرایط انجام اتساع پنوماتیک و یا جراحی را نداشته و تزریق بوتاکس نیز موثر واقع نشده باشد.
- عمل جراحی آشالازی: گزینه عمل جراحی آشالازی در افراد جوان تر توصیه می شود زیرا گزینه های غیر جراحی در جوانان مبتلا به بیماری آشالازی اثربخشی کمتری دارد. انتخاب های موجود برای عمل جراحی آشالازی عبارت است از:
- میوتومی هلر: در این روش جراح ماهیچه را در بخش پایینی اسفنکتر مری می برد تا غذا آسان تر به معده وارد شود. این روش می تواند به شیوه کم تهاجمی و لاپراسکوپیک انجام شود. افرادی که میوتومی هلر انجام می دهند بیشتر در خطر ابتلا به بیماری رفلاکس معده قرار دارند.
- Fundoplication: در این روش جراح بخش بالای معده پیرامون بخش پایینی اسفنکتر مری را به نحوی می پیچاند که سبب سفت شدن ماهیچه ها و پیشگیری از بروز رفلاکس می شود. این روش ممکن است همزمان با میوتومی هلر انجام شود تا از بروز مشکلات رفلاکس در آینده جلوگیری کند.
- میوتومی اندوسکوپیک پرورال (POEM): در این روش جراح با استفاده از اندوسکوپ که از طریق دهان وارد بدن می شود برشی را داخل مری ایجاد می کند. سپس همانند میوتومی هلر ماهیچه ها در لبه پایینی اسفنکتر مری برش داده می شود. POEM شامل روش ضد ریفلاکس نمی باشد.
منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org