هموروئید علائم، علل، تشخیص و درمان
هموروئید چیست؟
هموروئید ها یا بواسیر ها سیاهرگ های متورم در مقعد و انتهای رکتوم هستند؛ مانند حالتی که در ورید های واریسی دیده می شود. علل هموروئید ها بسیار زیاد هستند در حالی که در اغلب موارد علت هموروئید مشخص نیست. هموروئید ممکن است در اثر زور زدن هنگام اجابت مزاج یا افزایش فشار بر روی ورید ها در دوران بارداری ایجاد شود. هموروئید ها ممکن است در داخل رکتوم (هموروئید داخلی) و یا در زیر پوست اطراف مقعد (هموروئید خارجی) ایجاد شوند.
بواسیر ها عارضه های بسیاری شایعی هستند. تقریبا سه نفر از هر چهار نفر فرد بزرگسال ممکن است زمان های مختلف دچار هموروئید یا بواسیر گردد. در مواردی ممکن است این بیماری علائمی نداشته باشد اما در موارد دیگر علائم هموروئید ممکن است به صورت خارش، ناراحتی و خونریزی ظاهر شوند.
در موارد نادر، ممکن است یک لخته در هموروئید تشکیل شود (هموروئید ترومبوزه). این نوع از بیماری هموروئید خطرناک نیست اما ممکن است دردناک بوده و برخی اوقات به ایجاد شکاف و تخلیه برای درمان آن نیاز باشد.
خوشبختانه، در حال حاضر راه های موثری برای درمان هموروئید ها در دسترس است. بسیاری از افراد مبتلا، به کمک درمان های خانگی و تغییراتی در شیوه زندگی علائم هموروئید را در خود برطرف می کنند.
علائم هموروئید
نشانه ها و علائم بیماری هموروئید یا بواسیر در زیر آورده شده اند:
- خونریزی دردناک حین دفع مدفوع؛ شما ممکن است لکه های روشنی از خون را در دستمال کاغذی مورد استفاده خود یا توالت ببینید.
- خارش و تحریک پذیری در ناحیه مقعد
- درد یا ناراحتی
- تورم اطراف مقعد
- یک توده در نزدیکی مقعد شما که ممکن است حساس یا دردناک باشد (در مواردی که هموروئید ترومبوزه وجود دارد).
علائم هموروئید عموما به محل و موقعیت آن بستگی دارد.
- هموروئید داخلی: این نوع از هموروئید ها در داخل رکتوم ایجاد می شوند. شما معمولا این هموروئید ها را حس نکرده و نمی بینید و در موارد نادر موجب ناراحتی می شوند. اما زور زدن و تحریک ناشی از عبور مدفوع می تواند به سطح هموروئید آسیب زده و موجب خونریزی آن شوند.
در برخی موارد، زور زدن ممکن است هموروئید داخلی را در طول سوراخ مقعد حرکت دهد. این حالت هموروئید پرولاپس یافته نامیده می شود و می تواند موجب درد و تحریک پذیری گردد.
- هموروئید خارجی: این نوع از هموروئید ها در زیر پوست اطراف مقعد شما ایجاد می شوند. در صورت تحریک شدن، هموروئید خارجی دچار خارش یا خونریزی می شود.
- هموروئید ترومبوزه: در برخی موارد خون ممکن است در یک هموروئید خارجی به دام بیافتد و یک لخته یا ترومبوز را تشکیل دهد که موجب درد شدید، تورم، التهاب و یم توده سفت در نزدیکی مقعد می شود.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
خونریزی هنگام دفع مدفوع شایع ترین نشانه بیماری هموروئید است. پزشک معاینه فیزیکی و سایر تست ها را برای تایید تشخیص هموروئید یا بواسیر و از بین بردن شبهات موجود در مورد بیماری های خطرناک انجام می دهد.
اگر شما از وجود هموروئید دردناک که خونریزی دارد و به کمک درمان های خانگی برطرف نشده است، مطلع هستید این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
اگر سن شما بالای 40 سال است، خونریزی رکتومی نمی تواند تنها ناشی از بیماری بواسیر باشد. خونریزی رکتال ممکن است در اثر بیماری های دیگر مانند سرطان کولورکتال و سرطان مقعد اتفاق بیافتد. اگر شما دچار خونریزی رکتال در کنار تغییر در عادات روده هستید و یا رنگ و قوام مدفوع شما تغییر کردن است، با پزشک خود مشورت کنید. این تغییرات در مدفوع می تواند نشانه ای از خونریزی وسیع تر در ناحیه دیگری از مجاری گوارشی باشد.
در صورتی که دچار خونریزی رکتال شدید، سبک سری، سرگیجه یا غشی شدید فورا به مراقبت های اورژانس مراجعه کنید.
علت هموروئید
زمانی که ورید های اطراف مقعد تحت فشار هستند کشیده شده و ممکن است ورم کرده و برآمده شوند. ورید های ورم کرده ممکن است در اثر فشار افزایش یافته بر روی انتهای رکتوم که در شرایط زیر اعمال می شود، ایجاد شوند:
- زور زدن حین دفع مدفوع
- نشستن طولانی مدت در توالت
- یبوست یا اسهال مزمن
- چاقی
- بارداری
- مقاربت از راه مقعد
- رژیم غذایی کم فیبر
احتمال ابتلا به بیماری هموروئید با افزایش سن بالا می رود؛ زیرا بافت هایی که ورید های موجود در رکتوم و مقعد را حمایت می کنند ضعیف و کشیده می شوند.
عوارض هموروئید
عوارض هموروئید بسیار نادر هستند که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
- آنمی: در موارد نادر، خونریزی مزمن ناشی از این بیماری ممکن است موجب آنمی –وضعیتی که تعداد سلول های قرمز خونی برای حمل اکسیژن به سلول ها کافی نیست- گردد.
- هموروئید سفت شده: در صورتی که جریان خون به یک هموروئید داخلی قطع شود، این ضایعه ممکن است سفت شود و درد زیادی را به همراه داشته باشد.
تشخیص هموروئید
پزشک با انجام معاینه به راحتی می تواند هموروئید خارجی را تشخیص دهد. تست ها و روش ها برای تشخیص هموروئید داخلی شامل معایناتی بر روی کانال مقعد و رکتوم است:
- معاینه دیجیتالی: در طول یک معاینع رکتالی دیجیتالی، پزشک انگشت خود را که با دستکش پوشیده شده است وارد رکتوم شما می کند. پزشک ممکن است متوجه وضعیت غیر عادی مانند وجود توده ها شود. این تست برای تشخیص هموروئید پزشک را برای تصمیم گیری برای انجام تست های بیشتر راهنمایی می کند.
- معاینه بصری: از آن جایی که هموروئید های داخلی بسیار نرم تر از آن هستند که معاینه رکتوم احساس شوند، پزشک ممکن است قسمت پایینی کولون و رکتوم را با استفاده از آنوسکوپ، پروکتوسکوپ یا سیکموئیدوسکوپ مورد بازبینی قرار دهد.
پزشک متخصص گوارش ممکن است تمام کولون را با استفاده از تست کولونوسکوپی مورد بررسی قرار دهد اگر:
- علائم و نشانه های شما نشان دهنده وجود بیماری دیگری در مجاری گوارشی باشد.
- شما فاکتورهای خطر سرطان کولورکتال را داشته باشید.
- شما میانسال باشید و اخیرا تست کولونوسکوپی را انجام نداده باشید.
آمادگی ملاقات با پزشک
اگر شما نشانه ها و علائم هموروئید را دارید از پزشک وقت بگیرید. بسته به علائم شما پزشک ممکن است شما را به پزشک متخصص گوارش و یا جراح کولون و رکتوم برای ارزیابی بیشتر و درمان ارجاع دهد. شما می توانید آمادگی خود پزشک را در تشخیص بیماری یاری دهید. در زیر برخی پیشنهادات برای آمادگی ملاقات با پزشک موجود است.
چیزی که شما می توانید انجام دهید:
- از محدودیت های خود قبل از ملاقات با پزشک آگاه باشید: زمانی که شما قرار ملاقاتی را با پزشک تنظیم می کنید، در مورد هر کاری که لازم است قبل از ملاقت انجام دهید مانند محدود کردن رژیم غذایی خود آگاه باشید.
- همه علائم خود حتی علائمی که به نظر نامرتبط هستند را یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی خود مانند استرس های مهم و تغییراتی که اخیرا در زندگی شما رخ داده اند را یادداشت کنید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.
- به مواردی مانند غذاها، داروها یا سایر فاکتورهایی که موجب بهبودی یا تشدید نشانه ها و علائم در شما می شوند توجه کنید.
- بهتر است به همراه یک دوست یا یکی از اعضای خانواده به پزشک مراجعه کنید تا شما را در به خاطر سپردن صحبت های پزشک یاری کند.
- تمام سوالاتی که از پزشک دارید را یادداشت کنید.
شما ممکن است برخی سوالات در مورد بیماری هموروئید یا بواسیر از پزشک خود بپرسید:
- علت احتمالی علائم من چیست؟
- شرایط من موقتی یا دائمی است؟
- آیا من در معرض خطر پیامدهای ناشی از بیماری قرار دارم؟
- شما چه راهی را برای درمان هموروئید در من توصیه می کنید؟
- اگر درمان اول موثر واقع نشود، توصیه دیگر شما برای درمان بیماری چیست؟
- آیا من کاندید جراحی هموروئید هستم؟
- آیا اقدامات مراقبت فردی برای کمک به شرایط من وجود دارد؟
- چگونه می توانم درمان هموروئید را در کنار مشکل بالینی دیگر خود کنترل کنم؟
انتظاراتی که از پزشک می رود:
پزشک نیز ممکن است سوالاتی رد مورد بیماری هموروئید از شما بپرسد. بهتر است برای مدیریت زمان برای پاسخ گویی به آن ها آماده باشید.
- علائم شما چه زمان آغاز شدند؟
- علائم شما تا چه حد آزار دهنده هستند؟
- عادات معمول روده شما چگونه است؟
- چه میزان فیبر در رژیم غذایی خود دریافت می کنید؟
- آیا چیزی علائم شما را بهتر می کند؟
- آیا چیزی علائم شما را بدتر می کند؟
- آیا فردی در خانواده شما تاکنون به هموروئیدو یا سرطان کولون، رکتوم یا مقعد مبتلا بوده است؟
- آیا شما دچار تغییری در عادات روده خود شده اید؟
- آیا در حین اجابت مزاج متوجه خون در دستمال توالت یا ریختن خون در توالت یا خون در مدفوع خود شده اید؟
کاری که شما می توانید انجام دهید:
قبل از ملاقات با پزشک می توانید اقداماتی را برای نرم کردن مدفوع خود انجام دهید. غذاهای با فیبر بالا بیستری مانند میوه ها، سبزیجات و غلات بیشتری مصرف کنید. نوشیدن شش تا هشت لیوان مایعات در روز می تواند به نرم شدن مدفوع و رفع علائم هموروئید در شما کمک کند.
درمان هموروئید
درمان های خانگی هموروئید
شما می توانید درد، تورم و التهاب خفیف ناشی از بیماری هموروئید یا بواسیر را به کمک درمان های خانگی برطرف کنید. در بیشتر موارد، این روش های تنها درمان های مورد نیاز برای درمان بیماری هموروئید هستند.
- خوردن غذاهای با فیبر بالا: میوه، سبزیجات و غلات بیشتری بخورید. نرم و حجیم بودن مدفوع از زور زدن هنگام مدفوع کردن و در نتیجه بروز بیماری هموروئید جلوگیری می کند. برای جلوگیری از گارهای روده ای، فیبرهای غذایی را به تدریج به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- استفاده از درمان های موضعی: برای درمان هموروئید می توانید از شیاف یا کرم ضد هموروئید غیر نسخه ای حاوی هیدروکورتیزون، پد های حاوی یک عامل بی حس کننده استفاده کنید.
- نشستن به طور مرتب در تشت آب گرم: ناحیه مقعدی خود را دو تا سه بار در روز برای مدت 10-15 دقیقه در تشت آب گرم غوطه ور سازید.
- تمیز نگاه داشتن ناحیه مقعدی: روزانه پوست اطراف مقعد را به آرامی به کمک آب گرم شستشو دهید. از دستمال های مرطوب الکلی یا معطر استفاده نکنید. مقعد را به آرامی با پد یا حوله خشک کنید. و بدین ترتیب به بهبودی هموروئید کمک کنید.
- عدم استفاده از دستمال توالت خشک: برای کمک به تمیز ماندن ناحیه مقعدی بعد از دفع مدفوع و پیشگیری از تشدید بیماری هموروئید، از دستمال مرطوب یا دستمال توالت مرطوب بدون الکل و بو استفاده کنید.
- خنک کردن مقعد: استفاده از کیسه های یخ یا کمپرس آب سرد در مقعد تورم ناشی از هموروئید را بهبود می بخشد.
- مصرف داروهای مسکن: شما می توانید از استامینوفن، ایبوپروفن و یا آسپیرین به طور موقت برای رفع ناراحتی ناشی از هموروئید استفاده کنید.
به کمک این روش های درمانی، علائم هموروئید معمولا در طول یک هفته از بین می رود. در صورتی که علائم هموروئید در طول یک هفته برطرف نشد و هموروئید با درد و خونریزی همراه بود به پزشک مراجعه کنید.
داروهای هموروئید
در صورتی که بیماری هموروئید یا بواسیر ناراحتی اندکی را برای شما ایجاد کرده است، پزشک استفاده از کرم ها؛ پماد ها، شیاف ها و پد های غیر نسخه ای را برای درمان هموروئید توصیه می کند. این داروها دارای مواد موثره چون هیدروکورتیزون و لیدوکائید هستند که حداقل به طور موقت می توانند درد و خارش ناشی از هوروئید را برطرف سازند.
از کرم های ضد هموروئیدی استروئیدی غیر نسخه ای بدون دستور پزشک برای بیش از یک هفته استفاده نکنید؛ زیرا این داروها پوست شما را نازک می کنند.
ترومبکتومی هموروئید خارجی
در صورتی که یک لخته خونی دردناک (ترومبوز) در داخل هوروئید خارجی ایجاد شود، پزشک می تواند به کمک یک شکاف کوچک لخته را تخیله نماید و بدین ترتیب علائم به سرعت برطرف شوند. این روش برای درمان هموروئید ترومبوزه معمولا تا 72 ساعت بعد از تشکیل لخته داخل هموروئید، تاثیر گذار است.
روش های جراحی با تهاجم کمتر
برای درمان هموروئید هایی با خونریزی و درد مداوم، پزشک ممکن است یکی دیگر از روش های جراحی با تهاجم کمتر را توصیه کند. این روش های درمانی می توانند در مطب پزشک یا مراکز جراحی سرپایی انجام شوند و نیازی به بیهوشی ندارند.
- بستن به کمک نوار لاستیکی: پزشک ممکن است یکی یا چند نوار لاستیکی کوچک را در اطراف پایه هموروئید داخلی قرار دهد و بدین ترتیب جریان خون به این ناحیه را قطع کند. هموروئید در طول یک هفته از بین می رود. این روش برای درمان هموروئید در بسیاری از افراد مبتلا موثر است. نوارهای هموروئیدی ممکن است ناراحت کننده بوده و موجب خونریزی گردند که معمولا 2 تا 4 روز بعد از اعمال این روش ایجاد می شود. در برخی موارد، عواقب جدی تری ممکن است در این روش از درمان بیماری هموروئید رخ دهد.
- تزریق (اسکلروتراپی): در این روش برای درمان هموروئید، پزشک یک محلول شیمیایی را برای جمع شدن بافت هموروئید به داخل آن تزریق می کند. در حالی که این تزریق می تواند باعث تخفیف یا متوقف شدن درد شود، اثر گذاری کمتری در مقایسه با روش قبل برای درمان بیماری هموروئید دارد.
- انعقاد (فروسرخ، لیزر یا بای پلار): روش های انعقاد برای درمان هموروئید از لیزر، پرتو فرو سرخ یا حرارت استفاده می کنند. این روش ها موجب سفت و چروک شدن هموروئید های داخلی، کوچک و خونریزی دهنده می شوند. با این که این روش درمانی هموروئید عوارض جانبی کمی دارد و ممکن است موجب ناراحتی آنی کمی شود، احتمال بازگشت هموروئید در این روش بیشتر از درمان هموروئید به کمک نوارهای لاستیکی است.
روش های جراحی هموروئید
اگر روش های دیگر در درمان بیماری هموروئید موثر نباشند و یا هموروئید شما بزرگ باشد، پزشک یک روش جراحی را برای درمان بواسیر توصیه می کند. جراحی ممکن است به صورت سرپایی انجام شود و یا به یک شب بستری شدن در بیمارستان نیاز باشد.
- برداشتن هموروئید: این روش که هموروئیدکتومی نام دارد، جراح بافت های اضافه ای که موجب خونریزی در بواسیر می شوند را برمی دارد. جراحی ممکن است به کمک یک بی حسی موضعی به همراه داروی آرام بخش، بی حسی اسپینال یا بیهوشی عمومی انجام گیرد. هموروئیدکتومی یک روش موثر و کامل برای درمان هموروئید شدید یا برگشت پذیر است. عواقب این جراحی شامل مشکل موقت در تخلیه مثانه و در نتیجه بروز عفونت های مجاری ادراری است. بیشتر افراد بعد از این جراحی برای درمان بواسیر، درد هایی را تجربه می کنند. مصرف برخی داروها و نشستن در تشت آب گرم می توانند در رفع درد بعد از هموروئیدکتومی موثر باشند.
- بستن هموروئید: این روش که هموروئیدکتومی بسته یا هموروئیدوپکسی بسته نام می گیرد، خونرسانی به بافت هموروئیدی را متوقف می سازد. این روش تنها برای درمان هموروئید داخلی مورد استفاده قرار می گیرد. این روش اغلب درد کمتری در مقایسه با جراحی هموروئیدکتومی دارد و امکان بازگشت سریع تر به فعالیت های روزمره وجود دارد. در این روش در مقایسه با هموروئیدکتومی احتمال بازگشت هموروئید و پرولاپس رکتومی در نواحی از رکتوم که از مقعد بیرون زده است، بیشتر است. پیامدهای این نوع از جراحی برای درمان هموروئید داخلی شامل خونریزی، احتباس ادراری و درد و در موارد نادر عفونت خونی مهلک (سپسیس) هستند. در مورد بهترین گزینه درمانی خود برای بیماری بواسیر یا هموروئید با پزشک خود مشورت کنید.
پیشگیری از هموروئید
جهت جلوگیری از بواسیر، بهترین راه این است که مدفوع خود را نرم نگه دارید که عبور آن ها از رکتوم و مقعد به راحتی انجام گیرد. برای پاسخ به این سوال که برای جلوگیری از هموروئید چه باید کرد نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- خوردن غذاهای با فیبر بالا: میوه، سبزیجات و غلات بیشتری بخورید. نرم و حجیم بودن مدفوع از زور زدن هنگام مدفوع کردن و در نتیجه بروز بیماری هموروئید جلوگیری می کند. برای جلوگیری از گارهای روده ای، فیبرهای غذایی را به تدریج به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- نوشیدن مقدار زیادی از مایعات: برای نرم کردن مدفوع و پیشگیری از بواسیر، روزانه شش تا هشت لیوان آب و سایر مایعات را مصرف کنید.
- استفاده از مکمل های فیبری: بسیاری از افراد مقدار توصیه شده از فیبرهای غذایی –روزانه 25 گرم برای خانم ها و 38 گرم برای آقایان- را در ژیم غذایی خود دریافت نمی کنند. مطالعات نشان می دهند مکمل های فیبری بدون نسخه به طور کلی علائم و خونریزی ناشی از هموروئید را بهبود می بخشند. این مکمل ها به نرم شدن و دفع منظم مدفوع کمک می کنند.
اگر شما از مکمل های فیبردار استفاده می کنید حتما روزانه شش تا هشت لیوان مایعات بنوشید. در غیر این صورت، این مکمل ها موجب یبوست یا تشدید آن می شوند.
- عدم زود زدن حین دفع مدفوع: زور زدن و نگه داشتن نفس هنگامی که شما سعی می کنید تا مدفوع از رکتوم عبور کند فشار بیشتری را بر ورید های قسمت انتهایی رکتوم وارد می کند.
- زمانی که احساس ضرورت می کنید دفع را انجام دهید: زمانی که احساس دفع دارید اگر این کار را سریع تر انجام ندهید و احساس ضرورت برای دفع از دست برود، مدفوع خشک شده و دفع آن سخت تر خواهد بود و این زمینه را برای بروز هموروئید آماده می سازد.
- ورزش: فعالیت فیزیکی نقش مهمی در پیشگیری از یبوست دارد فشار بر روی ورید ها را کاهش می دهد و بدین ترتیب در پیشگیری از هموروئید موثر است. ورزش همچنین در کاهش وزن کمک کننده است و بدین ترتیب احتمال بروز هموروئید را کاهش می دهد.
- عدم نشستن طولانی: نشستن برای مدت طولانی خصوصا در توالت موجب افزایش فشار بر ورید های مقعد می شود و خطر ابتلا به بیماری هوروئید را بالا می برد.
منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org