تبخال چیست
زخم های سرد که به آن تاول های تب یا تبخال نیز گفته می شود یک عفونت ویروسی شایع می باشد. تبخال تاول هایی کوچک و پر از مایع می باشد که روی لب و اطراف ان ایجاد می شود. این تاول ها به نحوی کنار هم قرار می گیرند که یک تکه را ایجاد می کنند. بعد از پاره شدن تاول ها پوسته هایی شکل می گیرد. تبخال ها معمولا دو تا چهار هفته بدون این که اسکاری به جا بگذارند بهبود می یابند.
تبخال با تماس نزدیک می تواند از شخصی به شخص دیگر منتقل شود، بنابراین تبخال مسری می باشد. تبخال در اثر ویروس هرپس سیمپلکس (HSV-1) تولید می شود که به هرپس جنیتال (HSV-2) مربوط است. هر دوی این ویروس ها می توانند بر دهان و ناحیه تناسلی تاثیر بگذارند و هر دوی آن ها از طریق سکس دهانی قابل انتقال هستند. تبخال ها مسری خواهند بود حتی اگر قابل رویت نباشند.
درمانی برای عفونت هرپس سیمپلکس وجود ندارد و تبخال ها ممکن است عود کنند. داروهای آنتی ویرال می تواند روند بهبود تبخال ها را تسریع کند و ممکن است عود تبخال ها را کاهش دهد.
علائم تبخال
علائم تبخال ها معمولا از طریق چند راه مشخص می شوند:
- سوزن سوزن شدن و خارش: خیلی از افراد ممکن است در اطراف لب خود دچار احساس سوزش، خارش و یا سوزن سوزن شدن بکنند، قبل از این که لکه های دردناک سخت و کوچک بروز کند و تاول ها خودشان را نشان دهند.
- تاول ها: تاول های کوچک پر از مایع در امتداد لبه بیرون لب ها و روی پوست صورت ظاهر می شود. تبخال می تواند پیرامون بینی و یا گونه ها نیز مشاهده شود.
- تراوش و دلمه بستن: تاول های کوچک با هم ادغام می شوند و زخم های باز کم عمقی را ایجاد می کنند که مایعاتی از آن ها ترشح می شود و در نهایت به صورت پوسته در می آیند.
علائم بر حسب این که برای اولین بار است تبخال خودشان را نشان می دهند و یا در مرحله عود تبخال قرار دارید متفاوت خواهد بود. تبخال ممکن است تا چند روز به طول بینجامند و تاول ها ممکن است ظرف دو تا چهار هفته به طور کامل بهبود یابند. عود تبخال در همان نقطه است و هر بار شدت کمتری نسبت به دفعه اول دارد.
در طول اولین باری که تبخال ایجاد می شود فرد علائم زیر را تجربه می کند:
- تب
- لثه دردناک
- گلو درد
- سر درد
- درد ماهیچه ای
- تورم غدد لنفاوی
کودکان زیر 5 سال ممکن است در داخل دهان شان زخم هایی داشته باشند و ضایعات معمولا با زخم های دهانی اشتباه گرفته می شوند. زخم های دهانی تنها غشای مخاطی را در گیر می کند و ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس نمی باشد.
چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟
تبخال عموما بدون درمان از بین می روند. در صورت شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف
- در صورت عدم بهبودی تبخال ظرف دو هفته
- در صورت تشدید علائم
- در صورت تکرار مکرر تبخال
- در صورت تحریک چشم ها
علت تبخال
تبخال ناشی از برخی سویه های ویروس هرپس سیمپلکس می باشد. نوع یک این ویروس سبب بروز تبخال می شود و نوع دو آن مسئول هرپس تناسلی می باشد. اغلب افراد آلوده به این ویروس دچار تبخالی می شوند که هرگز علائمی را ایجاد نمی کند.
تبخال زمانی که تاول های تراوشی ایجاد می شود بسیار مسری هستند. در صورت عدم وجود تاول نیز احتمال انتقال ویروس به دیگران وجود دارد. به اشتراک گذاشتن غذا، ریش تراش، حوله و بوسیدن می تواند ویروس HSV-1 را گسترش دهد. سکس دهانی نیز به انتشار HSV1 به ناحیه تناسلی و HSV2 به لب ها منجر می شود.
وقتی شما اپیزود عفونت هرپس را داشته باشید ویروس در سلول های عصبی پوست شما پنهان می ماند و می تواند تبخال دیگری را در محل قبلی ایجاد کند. عود بیماری در اثر فاکتورهای زیر اتفاق می افتد:
- عفونت ویروسی و یا تب
- تغییرات هورمونی مانند تغییرات مربوط به قاعدگی
- استرس
- خستگی
- قرار گرفتن در معرض خورشید و باد
- تغییر در سیستم ایمنی
فاکتور های خطر تبخال
- ایدز/ اچ آی وی
- سوختگی های شدید
- اگزما
- شیمی درمانی برای سرطان
- داورهایی که ضد رد پیوند پس از پیوند عضو داده می شود
در برخی افراد ویروس هایی که سبب تبخال می شود می تواند مشکلاتی را در سایر بخش های بدن ایجاد کند. برخی از این مشکلات که در ارگان های بدن ایجاد می شوند عبارت است از:
- نوک انگشتان: هر دوی ویروس های HSV نوع یک و دو می تواند به انگشتان منتشر شود. این نوع عفونت درکودکان اغلب با مکیدن انگشتان از دهان به انگشتان منتقل می شود.
- چشم ها: این ویروس می تواند سبب عفونت چشمی نیز شود. عفونت های مکرر می تواند سبب زخم و آسیب شود و مشکلاتی در دید و یا حتی نابینایی را به همراه داشته باشد.
- افرادی که به شرایطی مانند اگزما دچارند بیشتر در خطر ابتلا به تبخال در سرتاسر بدن قرار دارند که به مراقبت های اورژانسی نیاز خواهد داشت.
- سایر ارگان ها: در افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند این ویروس می تواند بر ارگان هایی مانند مغز و نخاع نیز تاثیر بگذارد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
تبخال عموما بدون درمان ظرف دو تا چهار هفته بهبود می یابند. در صورت تشدید شدن، طولانی شدن و یا عود تبخال هم چنین ایجاد مشکلات چشمی با پزشک خود تماس بگیرید.
قبل از ملاقات با پزشک سوالات احتمالی خود را آماده کنید. پزشک را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهید. بهتر است قبل از ملاقات با پزشک به پرسش های زیر فکر کنید:
- آیا چنین علائمی را قبلا نیز تجربه کرده ام؟
- آیا سابقه مشکلات پوستی دارم؟
برخی سوالات احتمالی که می توانید از پزشک بپرسید عبارت است از:
- چه رویکرد درمانی را توصیه می کنید؟
- برای تخفیف علائم چه اقداماتی را می توانم انجام دهم؟
- آیا تبخال مسری است؟ تبخال برای چه مدتی مسری خواهد بود؟
- چطور می توانم ریسک انتقال تبخال به دیگران را کاهش دهم؟
- چطور علائم تبخال بهبود خواهد یافت؟
- آیا عوارض و مشکلاتی در اثر تبخال برایم ایجاد خواهد شد؟
- آیا می توانم از عود تبخال پیشگیری کنم؟
پزشک نیز احتمالا سوالاتی را از شما خواهد پرسید:
- آیا قبل از مشهود شدن زخم ها احساسی داشتید؟
- آیا دچار تحریک چشم ها شده اید؟
- آیا می دانید چه چیزی سبب بروز این علائم در شما گشته است؟
- آیا در گذشته برای تبخال درمانی انجام داده اید؟ در صورت مثبت بودن پاسخ نوع درمان را بفرمایید.
- ایا اخیرا استرس زیادی را تجربه کرده اید و یا تغییر بزرگی در زندگی تان اتفاق افتاده است؟
- آیا باردار هستید؟
- آیا در خانه با نوزادان یا افراد دیگری تماس دارید؟
تشخیص تبخال
پزشک با مشاهده کردن زخم ها می تواند تبخال را تشخیص دهد. برای تایید تشخیص، ممکن از تاول ها نمونه برداری انجام دهند.
درمان تبخال
تبخال عموما بدون درمان ظرف دو تا چهار هفته درمان می شود. چندین نوع داروی ضد ویروس نسخه ای وجود دارد که می تواند فرایند بهبود را سرعت دهد. این داروها عبارت است از:
- آسیکلوویر
- وال آسیکلوویر (Valacyclovir)
- فامسیکلوویر (Famciclovir)
- پنسیکلوویر (Penciclovir)
برخی از این محصولات به فرم قرص باید مصرف شود. برخی به صورت کرم و موضعی چند بار در روز مصرف می شود. به طور کلی قرص ها بهتر از کرم ها عمل می کنند. در مورد عفونت های شدید برخی داروهای آنتی ویرال می تواند به صورت تزریقی مصرف شود.
درمان خانگی تبخال
برای تخفیف ناراحتی ناشی از تبخال می توان به نکات زیر توجه داشت:
- استفاده از پماد تبخال: پماد (Docosanol (Abreva به صورت غیر نسخه ای برای تبخال قابل تهیه است. این کرم باید مرتب مورد استفاده قرار گیرد می تواند شیوع بیماری را از چند ساعت تا یک روز کاهش دهد.
- الکل می تواند فرآیند بهبود تبخال را سرعت بخشد.
- استفاده از بالم لب و کرم: لب های خود را از نور خورشید و با استفاده از کرم زینک اکساید یا بالم لب های سان بلاک محافظت کنید. در صورت خشک شدن لب ها از کرم های مرطوب کننده استفاده کنید.
- از کمپرس سرد استفاده کنید: کمپرس سرد می تواند قرمزی تبخال را کاهش داده و درمان تبخال را سرعت بخشد.
- از کرم های ضد درد استفاده کنید: کرم هایی که حاوی لیدوکائین یا بنزوکائین می باشد می تواند درد را تخفیف دهد.
سایر روش های درمانی تبخال
اگر چه تحقیقات نتایج پیچیده ای را نشان داده است اما برخی درمان های جایگزین نیز برای تبخال وجود دارد:
- لیزین: امینو اسید لیزین که به صورت مکمل خوارکی و کرم در بازار وجود دارد.
- Propolis: این ماده به عنوان موم مصنوعی شناخته می شود و به صورت پماد سه درصد در بازار وجود دارد. استفاده به موقع از آن می تواند دوره بیماری را کوتاه کند.
- ریواس و مریم گلی (Rhubarb and sage): کرم حاوی این ترکیبات می تواند تا حدی به اندازه کرم آسیکلوویر موثر باشد.
- کاهش استرس: اگر تبخال در بیمار به دلیل استرس اتفاق افتاده باشد باید تکنیک های ریلکس سازی مانند ورزش و مدیتیشن را در نظر داشت.
نکاتی برای پیشگیری از تبخال
در صورتی که تبخال به طور مکرر اتفاق بیفتند و یا احتمال عوارض پر خطر وجود داشته باشد پزشک ممکن است داروی آنتی ویرال را بر اساس روالی منظم برای بیمار نسخه کند. اگر آفتاب به عنوان عامل محرکی در بروز تبخال در شما محسوب می شود باید از محافظت کننده های سان بلاک استفاده کنید.
برای پیشگیری از انتقال تبخال به دیگران یا سایر بخش های بدن ، برخی موارد را باید رعایت کنید:
- پرهیز از برخورد تماسی با دیگران، در صورتی که تاول های قابل رویت وجود داشته باشد. این ویروس به سادگی می تواند در اثر ترشحات حاصل از تاول ها منتقل شود.
- از به اشتراک گذاری ظروف، حوله، بالم لب و سایر مواردی که می تواند ویروس را منتقل کند بپرهیزید.
- دست های خود را تمیز نگاه دارید. وقتی به زخم سرد مبتلا می شوید قبل از تماس با خودتان یا دیگران و مخصوصا کودکان دست های خود را با دقت بشویید