سنگ مثانه توده ای سخت از مواد معدنی است که معمولا زمانی ایجاد می شود که فرد قادر به تخلیه کامل مثانه خود از ادرار نیست. اوره یکی از مواد دفعی است که از نیتروژن و کربن ساخته شده است. اگر ادرار در مثانه باقی بماند، مواد شیمیایی موجود در اوره به یکدیگر متصل شده و کریستال هایی را تشکیل می دهند. در طول زمان، کریستال ها سفت شده و سنگ مثانه را تشکیل می گردد. در صورت کوچک بودن سنگ مثانه، علائمی ظاهر نمی شود و ممکن است هنگام ادرار سنگ دفع شود. ولی در صورت آسیب رساندن به دیواره مثانه یا انسداد جریان ادرار، فرد دچار علائمی می گردد. در بیشتر موارد سنگ مثانه، مردان بالای 50 سال را درگیر می کند؛ زیرا با بزرگی پروستات در ارتباط است. با این حال، هر دو جنس، زنان و مردان به سنگ مثانه مبتلا می شوند.
بروز سنگ مثانه در کودکان بسیار نادر است. ولی در سال های قبل به علت فقر تغذیه ای بیشتر دیده می شده است. سنگ مثانه در کودکان موجب شب ادراری می گردد و برخی پسران ممکن است دچار نغوظ مداوم و دردناک شوند که اغلب ساعت ها به طول می انجامد. در زیر علل عدم تخلیه کامل مثانه و تشکیل سنگ ذکر می شوند.
بزرگی پروستات: غده پروستات غده کوچکی در مردان جوان است که بین آلت تناسلی و مثانه قرار گرفته و مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از بدن خارج می کند) را احاطه می کند. بسیاری از آقایان همچنان که سن آن ها بالا می رود، بزرگی پروستات را تجربه می کنند. پروستات بزرگ، مجرای ادرار را تحت فشار قرار داده و جریان ادرار از مثانه را به طور نسبی مسدود می کند. اگرچه این وضعیت قابل درمان است اما برخی آقایان که حاضر به درمان نمی باشند در معرض خطر بروز سنگ مثانه قرار دارند.
اعصاب آسیب دیده (مثانه نوروژنیک): مثانه نوروژنیک وضعیتی است که در آن اعصابی که مثانه را کنترل می کنند دچار آسیب شده اند. لذا تخلیه کامل مثانه فرد انجام نمی شود. مثلا در اثر آسیب به اعصاب حسی و حرکتی در ستون فقرات یا شرایطی که سیستم عصبی صدمه خورده باشد، همانند بیماری نورون حرکتی یا اسپینا بیفیدا، رخ می دهد. بیشتر افراد مبتلا به مثانه نوروژنیک به لوله ای به نام کاتتر یا سوند نیاز دارند که با قرارگیری در داخل مثانه ادرار تخلیه می شود. این فرآیند کاتتریزاسیون ادراری نام می گیرد. با این که کاتتر کمک کننده است، اغلب اندکی ادرار در مثانه باقی می ماند که می تواند منجر به تشکیل سنگ مثانه شود.
سیستوسل: سیستوسل وضعیتی است که خانم ها را تحت تاثیر قرار می دهد و زمانی اتفاق می افتد که کف لگن ضعیف شده و دچار افتادگی می شود. لذا خروج ادرار از بدن را با مشکل روبه رو می شود. سیستوسل ممکن است در اثر زور زدن بیش از حد برای مثال در طول زایمان یا بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن هنگام یبوست ایجاد شود.
دیورتیکول مثانه: دیورتیکول مثانه کیسه هایی هستند که در دیواره مثانه ایجاد می شوند. اگر دیورتیکول بزرگ شود، می تواند تخلیه کامل مثانه از ادرار را با مشکل روبه رو کند. دیورتیکول مثانه ممکن است به صورت مادرزادی وجود داشته و یا به عنوان یکی از عواقب عفونت یا بزرگ شدن پروستات یا تنگی مجرا و هرگونه انسداد در مجرای خروجی ادرار ایجاد شود.
جراحی بزرگ کردن مثانه: جراحی بزرگ کردن مثانه شامل برداشتن بخشی از روده و متصل کردن آن به مثانه است. این یک روش مناسب برای درمان نوعی بی اختیاری ادرار به نام بی اختیاری فوریتی است. اما در مواقعی می تواند عاملی برای بروز سنگ مثانه باشد.
رژیم غذایی: در کشورهای در حال توسعه رژیم غذایی ضعیف می تواند علت سنگ مثانه باشد. رژیم غذایی پر چرب، پر شکر و پر نمک که میزان ویتامین آ و ویتامین ب در آن کم است می تواند خطر تشکیل سنگ مثانه را افزایش دهد خصوصا اگر فرد مایعات کافی دریافت نکند. این ترکیب شیمیایی ادرار را بر هم زده و احتمال تشکیل سنگ های مثانه را افزایش می دهد.
