واریکوسل بزرگ شدن وریدهای داخل کیسه ای است که بیضه ها را نگه می دارد (کیسه بیضه). واریکوسل مشابه عروق واریسی است که در ساق پا ایجاد می شوند. این وضعیت علت شایع تولید کم اسپرم و کاهش کیفیت آن است که موجب ناباروری می شود. واریکوسل همچنین می تواند در تکامل طبیعی بیضه ها اختلال ایجاد کند. در بیشتر موارد واریکوسل به تدریج ایجاد می شود و در نهایت بیشتر آن ها قابل تشخیص بوده و نیازی به درمان ندارند. در صورت بروز علائم، به کمک جراحی ترمیم میشود.
علائم واریکوسل
واریکوسل اغلب نشانه ها و علائمی را سبب نمی گردد. در موارد نادر، این وضعیت موجب درد می شود که درد ممکن است از شدید تا خفیف متفاوت باشد، با ایستادن یا فعالیت فیزیکی خصوصا در مدت زمان طولانی تشدید شود، در طول روز تشدید گردد، زمانی که فرد به پشت دراز می کشد آشکار شود و یا در باروری اختلال ایجاد کند. در طول زمان، واریکوسل بزرگ تر و قابل مشاهده تر می شود. این وضعیت ممکن است موجب تورم بیضه اغلب در سمت چپ گردد. بزرگی وریدها، توده بیضه بدون درد یا برآمدگی آن از علائم واریکوسل هستند.
علل واریکوسل
طناب اسپرماتیک خون را به سمت بیضه ها حمل کرده و از بیضه ها خارج می کند. برخی کارشناسان معتقدند که واریکوسل زمانی ایجاد می شود که دریچه های داخل وریدها در طناب اسپرماتیک از جریان یافتن مناسب خون جلوگیری می کنند. بازگشت خون در عروق موجب گشاد شدن آن ها می گردد و بدین ترتیب بیضه دچار آسیب شده و باروری تحت تاثیر قرار می گیرد. واریکوسل اغلب در دوران بلوغ و در سمت چپ ایجاد می شود؛ زیرا ورید بیضه سمت چپ در موقعیت خاصی قرار گرفته است. بروز واریکوسل در مردان مسن که به صورت ناگهانی ظاهر می شود ممکن است در اثر تومور کلیوی که جریان خون به داخل ورید را مسدود ساخته است، ایجاد گردد.
تست ها و آزمایشات
پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد که در آن وجود توده بدون درد در بالای بیضه تشخیص داده می شود. اگر این توده بزرگ باشد پزشک آن را حس می کند. اگر واریکوسل کوچک باشد، پزشک از بیمار می خواهد که بایستد، نفس عمیق بکشد و در حالی که نفس خود را به پایین فرو می برد آن را حبس کند. این پزشک را در تشخیص بزرگی غیر عادی وریدها یاری می دهد. اگر معاینه فیزیکی بی نتیجه باشد، پزشک سونوگرافی را برای تشخیص واریکوسل توصیه می کند؛ این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری واضح از ساختارهای داخلی بدن استفاده می کند و برای اطمینان از این که دلیل دیگری برای علائم بیمار وجود ندارد، به کار می رود. در برخی موارد، روش های تصویربرداری دیگری برای کنار گذاشتن سایر علل واریکوسل همانند توموری که ورید اسپرماتیک را تحت فشار قرار داده است، انجام می گیرند.
درمان واریکوسل
بیضه بند یا لباس زیر راحت می تواند احساس ناراحتی ناشی از واریکوسل را بهبود بخشد. اگر درد به خودی خود برطرف نشده و یا علائم دیگری بروز کنند، بیمار به دریافت درمان نیاز دارد. جراحی اصلاح واریکوسل واریکوسلکتومی نام می گیرد. در این جراحی برای درمان واریکوسل:
- بیمار نوعی از داروهای بی حسی را دریافت می کند.
- جراح برشی اغلب در زیر شکم ایجاد می کند و وریدهای غیر طبیعی را گره می زند. این موجب می گردد که خون در ناحیه ای که وریدهای طبیعی وجود دارند، جریان یابد. جراحی ممکن است به صورت لاپاراسکوپی انجام گیرد (از طریق برش های کوچک و به کمک دوربین).
- بیمار می تواند در همان روز جراحی واریکوسل از بیمارستان به منزل بازگردد.
- برای کاهش تورم جراحی، فرد باید کیسه یخ را برای یک روز بر روی ناحیه تحت جراحی قرار دهد.
روش جایگزین جراحی برای درمان واریکوسل آمبولیزاسیون واریکوسل است. در این روش درمانی، یک لوله توخالی کوچک به نام کاتتر در درون ورید کشاله ران یا ناحیه گردن قرار می گیرد. پزشک لوله را به کمک تصاویر به دست آمده از پرتوهای ایکس، وارد واریکوسل می کند و سپس یک فنر کوچک از طریق کاتتر وارد واریکوسل می شود. این فنر جریان خون به وریدهای غیر عادی را مسدود کرده و خون را به سمت وریدهای طبیعی می فرستد. در آمبولیزاسیون واریکوسل نیازی به بستری بودن بیمار در بیمارستان نیست. در این برش کوچک تری در مقایسه با جراحی ایجاد می شود؛ بدین ترتیب دوره بهبودی نیز کوتاه تر خواهد بود.
دکتر داریوش منصوری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری اظهار می دارند واریکوسل و اثر آن بر نازایی مردان همیشه مورد بحث همکاران بوده است. فهم ما از علت ایجاد و پاسخ به درمان واریکوسل در طی زمان بهتر خواهد شد. شواهد حاکی از بهتر شدن آزمایش اسپرم مخصوص حرکت و شکل اسپرم ها بعد از درمان جراحی می باشد ولی اثر آن بر روی میزان حاملگی مشخص نمی باشد و به همین علت درمان جراحی آن در بیماران نازایی مورد بحث است.
