کلسترول یک ماده چربی است که برای عملکرد طبیعی بدن ضروری است. کلسترول معمولا در کبد ساخته می شود اما در برخی مواد خوراکی نیز وجود دارد. افزایش سطح کلسترول در خون می تواند سلامتی شما را تحت تاثیر قرار دهد. کلسترول بالا به خودی خود علائمی را منجر نمی گردد اما خطر بروز برخی مشکلات و بیماری ها را افزایش می دهد. کلسترول توسط پروتئین ها در خون حمل می شود. ترکیب کلسترول و پروتئین لیپوپروتئین نامیده می شود. دو نوع لیپوپروتئین وجود دارد:
- لیپوپروتئین با دانسیته بالا (اچ دی ال). این نوع، کلسترول را از بافت ها گرفته و به کبد بازمی گرداند؛ کلسترول در کبد شکسته شده و یا به عنوان یک ماده دفعی از بدن خارج می شود. به همین دلیل اچ دی ال به عنوان کلسترول خوب شناخته می شود و بهتر است سطح آن در خون بالا باشد.
- لیپوپروتئین با دانسیته پایین (ال دی ال). این نوع در صورت نیاز کلسترول را به سلول ها حمل می کند اما اگر کلسترول زیادی برای مصرف سلول ها وجود داشته باشد، این کلسترول در دیواره سرخرگ ها تجمع یافته و منجر به بیماری می گردد. به همین دلیل این لیپوپروتئین کلسترول بد نام می گیرد.
سطح توصیه شده برای کلسترول در خون بین افراد پرخطر و کم خطر برای ابتلا به بیماری قلبی عروقی متفاوت خواهد بود. در ادامه می خواهیم برخی از علل کلسترول بالا را بررسی کنیم.
علل کلسترول بالا
فاکتورهای بسیاری می توانند علل کلسترول بالا محسوب شوند که از جمله آن ها فاکتورهای سبک زندگی همچون سیگار کشیدن، رژیم غذایی ناسالم و ورزش نکردن و ابتلا به شرایط زمینه ای دیگر مانند فشار خون بالا و دیابت می باشند.
علل کلسترول بالا: شیوه زندگی
سبک زندگی شما ممکن است خطر افزایش کلسترول خون را بالا برده و از علل کلسترول بالا باشد. این علت کلسترول بالا شامل موارد زیر می باشد:
- رژیم غذایی ناسالم. بعضی مواد خوراکی مانند جگر، قلوه و تخم مرغ حاوی کلسترول هستند (کلسترول غذایی) اما اثر محدودی بر سطح کلسترول خون دارند؛ سطح کلسترول خون مقدار کلی چربی اشباع شده در رژیم غذایی است که باید تحت نظر باشد.
- ورزش نکردن و نداشتن فعالیت فیزیکی. این از دیگر علل کلسترول بالا است که سطح کلسترول بد (ال دی ال) را افزایش می دهد.
- چاقی. چاقی نیز از جمله علل کلسترول بالا است که سطح ال دی ال و تری گلیسیرید را بالا برده و میزان اچ دی ال را کاهش می دهد.
- نوشیدن مقدار زیاد الکل. نوشیدن مرتب مقدار زیاد الکل می تواند از علل کلسترول بالا و همچنین تری گلیسیرید بالا باشد.
- سیگار کشیدن. ماده شیمیایی موجود در سیگار به نام آکرولین انتقال توده های چربی به کبد توسط اچ دی ال را متوقف ساخته و موجب تنگ شدن سرخرگ ها می گردد (آترواسکلروزیس)؛ بدین ترتیب می تواند از جمله علل کلسترول بالا محسوب شود.
علل کلسترول بالا: شرایط زمینه ای
افزاد مبتلا به فشار خون بالا و دیابت اغلب دچار کلسترول بالا نیز می شوند. دیگر شرایط زمینه ای که می توانند علل کلسترول بالا باشند شامل موارد زیر هستند:
- بیماری کلیوی
- بیماری کبدی
- فعالیت کم غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
درمان وضعیت زمینه ای می تواند در کاهش سطح کلسترول کمک کننده باشد.
علل کلسترول بالا: هایپرکلسترولمی خانوادگی
هایپرکلسترولمی خانوادگی از دیگر علل کلسترول بالا است که در آن کلسترول بالای خون به صورت ژنتیکی منتقل می شود. این مشکل ژنتیکی بیشتر در اثر تغییر در یک ژن به ارث رسیده از والدین ایجاد می شود تا شیوه زندگی ناسالم. افراد مبتلا به هایپرکلسترولمی خانوادگی از زمان تولد دچار کلسترول خون بالا هستند که منجر به بروز مشکلات قلبی زودرس مانند آترواسکلروزیس و بیماری کرونری قلب می گردد. احتمال بروز این بیماری در فرزند، خواهر یا برادر فرد مبتلا در حدود 50 درصد است.
علل کلسترول بالا: سایر فاکتورها
فاکتورهای بسیاری می توانند علل کلسترول بالا باشند که قابل تغییر نیستند و خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش می دهند. پزشکان این علل کلسترول بالا را فاکتورهای ثابت معرفی می کنند. این فاکتورها شامل موارد زیر هستند:
- سابقه خانوادگی بیماری کرونری قلب زودرس یا سکته مغزی. اگر شما در بستگان مرد خود با سن زیر 55 سال یا بستگان زن خود با سن زیر 65 سال فرد مبتلا به سکته مغزی یا بیماری کرونری قلب داشته باشید، احتمال بروز کلسترول خون بالا در شما بیشتر است.
- سابقه خانوادگی شرایط مرتبط با کلسترول. این نوع از علل کلسترول بالا وضعیتی است که در آن والدین، خواهر یا برادر شما به هایپرکلسترولمی خانوادگی مبتلا است.
- سن. افزایش سن نیز از دیگر علل کلسترول بالا است؛ چرا که با افزایش سن احتمال تنگ تر شدن سرخرگ ها بیشتر است.
- ملیت. ملیت نیز از دیگر علل کلسترول بالا محسوب می شود. افراد هندی، پاکستانی، بنگلادشی و سری لانکا در معرض خطر بالای ابتلا به حمله قلبی قرار دارند.
- جنسیت. احتمال بروز حملات قلبی در آقایان بیشتر از خانم ها است بنابراین جنسیت مرد می تواند از علل کلسترول بالا باشد.
اگر شما یکی یا چند فاکتور ثابت را دارید، این که بر روی سبک زندگی و شرایط زمینه ای نظارت بیشتری داشته باشید بسیار اهمیت دارد.
