تست ناباروری
ناباروری به این معناست که مرد و زن پس از یک سال داشتن نزدیکی محافظت نشده قادر به باردار شدن نباشند. این بازه زمانی در خانم های بالای 35 سال حدود شش ماه می باشد. توانایی باردار شدن بستگی به شریک جنسی مرد و زن دارد. بنابراین در ارزیابی هایی که در تست ناباروری انجام می شود هر دو طرف در نظر گرفته می شوند.
تست ناباروری: تشخیص ناباروری در مردان
تست ناباروری در مردان مستلزم عملکرد نرمال هیپوتالاوس، هیپوفیز و بیضه ها می باشد. بنابراین در تست ناباروری و تشخیص ناباروری مردان باید شرایط متفاوتی در نظر گرفته شود. ارزیابی هایی که در تست ناباروری مردان انجام می شود علت زمینه ای را روشن می کند. به این ترتیب امیدواری برای درمان ناباروری افزایش می یابد. گزینه هایی که در تست ناباروری مردان وجود دارد عبارت است از: بررسی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و بررسی مایع منی. در برخی موارد برای تشخیص ناباروری مردان انجام تست های دیگری نیز ضرورت دارد:
- سابقه پزشکی: سلامت مرد و سابقه پزشکی او در تست ناباروری بسیار اهمیت دارد. پزشک متخصص سوالاتی را پیرامون رشد کودکی، تکامل جنسی در دوران بلوغ، سابقه رفتارهای جنسی، بیماری، عفونت ها، جراحی، داروها و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی (الکل، تابش رادیویی، مصرف استروئیدها، شیمی درمانی، آلاینده های سمی) مطرح خواهد کرد. همچنین سابقه انجام تست ناباروری در گذشته نیز مورد پرسش قرار می گیرد.
- معاینه فیزیکی: در معاینه فیزیکی که به منظور تست ناباروری انجام می شود مواردی مانند قد، وزن، ارزیابی چربی بدن، توزیع ماهیچه ای، الگوی رویش مو، معاینه پوست و معاینه بصری ناحیه تناسلی و سینه ها مورد توجه قرار خواهد گرفت. توجه به مشکلات ناشی از فقر تستوسترون نیز در تست ناباروری مردان بسیار اهمیت دارد (ازدست رفتن موی صورت و بدن و کاهش اندازه بیضه ها). سایر مواردی که در تشخیص ناباروری مردان و تست ناباروری مورد توجه است عبارت است از:
- واریکوسل
- ضخیم شدن اپیدیدیم
- آنالیز مایع منی: آنالیز مایع منی بخش مهمی از تست ناباروری مردان را تشکیل می دهد. با استفاده از این تست اطلاعاتی درمورد مقدار مایع منی تعداد اسپرم، حرکت و شکل آن ایجاد می شود.
- آزمایش خون: این آزمایش به نوعی آزمایش هورمونی ناباروری محسوب می شود و در آن هورمون های دخیل در باروری مردان اندازه گیری می شود.
- تست های ژنتیکی: اگر ناهنجاری ژنتیکی یا کروموزومی در علت ناباروری دخالت داشته باشد در آن صورت آزمایش خون به منظور بررسی بخش هایی از کروموزوم های مردانه مورد توجه قرار می گیرد.
- سایر تست ها: اگر انسدادی در مسیر باروری وجود داشته باشد در آن صورت انجام سونوگرافی ترانس رکتال به عنوان تست ناباروری مورد توجه قرار خواهد داشت. اگرحرکت مایع منی در مثانه مختل گردد در آن صورت نمونه ادرار به عنوان بخشی از تست ناباروری انجام می شود. در برخی موارد برای تست ناباروری مردان انجام بیوپسی از بیضه حائز اهمیت می باشد.
تست ناباروری: آزمایش ناباروری زنان
در تست ناباروری زنان آزمایشات متعددی وجود دارد که بر حسب نیاز انجام برخی از آن ها ضرورت می یابد. گام اول در تست ناباروری زنان شامل معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی و برخی آزمایشات مقدماتی می باشد.
- سابقه پزشکی: بررسی سابقه پزشکی ممکن است نشانه هایی را در اختیار قرار دهد که در تست ناباروری موثر واقع گردد. در این مورد نیز پزشک متخصص نازایی سوالاتی را پیرامون رشد کودکی، سابقه جنسی، رشد جنسی در دوران کودکی، سابقه ابتلا به بیماری ها، عفونت، انجام جراحی، مصرف داروها، عوامل محیطی (مانند مصرف الکل، شیمی درمانی، آلاینده های سمی، مصرف استروئیدها) همچنین سابقه بارداری در گذشته خواهد پرسید.
- سابقه قاعدگی: آمنوره یا فقدان پریودهای قاعدگی می تواند در تست ناباروری زنان حائز اهمیت باشد. الیگو آمنوره (چرخه های قاعدگی نامنظم) علامتی از تخمک گذاری نامنظم می باشد. الیگو آمنوره باردار شدن را ناممکن نمی سازد اما می تواند در توانایی باردار شدن اختلال ایجاد کند.
- معاینه فیزیکی: معاینه فیزیکی در تست ناباروری بسیار اهمیت دارد. در این شرایط توجه به علائمی مانند فقدان هورمون ها یا سایر عواملی که در ناباروری دخالت دارند حائز اهمیت می باشد. انجام معاینه لگن در تست ناباروری بسیار مهم است زیرا احتمال وجود برخی ناهنجاری ها را می توان مورد بررسی قرار داد. معاینه فیزیکی می تواند توسط متخصص زنان یا متخصص ناباروری انجام شود.
- آزمایش خون: در آزمایش خون یا آزمایش هورمونی ناباروری که به منظور تست ناباروری انجام می شود عواملی مانند میزان هورمون های دخیل در باروری اندازه گیری می شود. در زنان هورمون های باروری توسط هیپوتالاموس، هیپوفیز و تخمدان ها تولید می شود. این هورمون ها عبارتند از هورمون محرک فولیکول (که نشان دهنده عملکرد مناسب تخمدان ها می باشد)، هورمون TSH (که نشان دهنده عملکرد تیروئید می باشد) و پرولاکتین (که وجود تومورهای خوش خیم را در غده هیپوفیز بررسی می کند). مقدار هورمون جسم زرد 38 ساعت قبل از تخمک گذاری به طور ناگهانی افزایش می یابد. این افزایش هورمونی با استفاده از تست ادرار مشخص می گردد، اما نتیجه آن ممکن است دقت کافی نداشته باشد بنابراین متخصصین نازایی برای تایید تخمک گذاری از آزمایش خون به عنوان تست ناباروری استفاده می کنند. میزان پروژسترون در خون می تواند در تست ناباروری اهمیت داشته باشد زیرا شاخص دقیقی از تخمک گذاری است. به طور معمول میزان پروژسترون یک هفته بعد از تخمک گذاری افزایش می یابد. میزان پروژسترون معمولا 20 تا 24 روز بعد از اولین روز چرخه قاعدگی اندازه گیری می شود.
- اندازه گیری دمای بازال: کنترل دمای بازال قبلا برای تعیین زمان تخمک گذاری و تست ناباروری توصیه می شد. دمای بازال به دمای صبحگاه بدن هنگام بلند شدن از بستر اشاره دارد. به طور کلی باید توجه داشت الگوی دمای بازال بدن به دشواری تفسیر می شود و عموما به عنوان شاخص کلی در تست ناباروری مورد توجه قرار ندارد.
- ارزیابی رحم و لوله های فالوپ به عنوان تست ناباروری: ناهنجاری های رحمی که در تست ناباروری زنان دخالت دارد شامل برخی مشکلات مادرزادی (مانند سپتوم رحمی)، فیبروم، پولیپ و ناهنجاری های ساختاری می باشد که ممکن است در نتیجه انجام برخی جراحی های جنیکولوژیک روی دهد. وجود اسکار یا انسداد در لوله های فالوپ می تواند در نتیجه ابتلا به بیماری التهابی لگن، آندومتریوز یا چسبندگی های لگنی روی دهد که در تست ناباروری زنان مورد توجه قرار دارد. هیستروسالپینگوگرام روشی است که برای شناسایی ناهنجاری های ساختاری در رحم و لوله های فالوپ استفاده می شود و در تست ناباروری اهمیت دارد. در این روش کاتتر نازکی از طریق دهانه رحم به رحم وارد می شود. سپس مایعی به درون کاتتر تزریق می گردد که نتیجه آن رویت ساختار رحم و لوله های فالوپ با استفاده از اشعه ایکس می باشد. کرامپ خفیف لگنی به هنگام تزریق مایع از عوارض این تست ناباروری می باشد که معمولا بعد از 5 تا 10 دقیقه فروکش می کند. این تست ناباروری قبل از وقوع تخمک گذاری و 6 تا 10 روز بعد از پریود انجام می شود.
به منظور ارزیابی ناهنجاری های ساختاری روش های دیگری مانند هیستروسکوپی نیز در تست ناباروری انجام می شود. هیستروسکوپی نوعی تست ناباروری می باشد که در آن لوله کوچکی که حاوی منبع نوری می باشد از طریق دهانه رحم به سمت رحم وارد می شود تا دیواره داخلی رحم و بخش هایی از لوله فالوپ که به داخل رحم وارد می شود معاینه گردد. برای متسع شدن رحم از هوا یا مایع استفاده می شود به این ترتیب متخصص نازایی فضای رحم را بهتر معاینه می کند. هیستروسکوپی که به منظور تست ناباروری حائز اهمیت است در مطب پزشک متخصص زنان و بدون نیاز به بیهوشی انجام می شود.
لاپاراسکوپی یکی دیگر از گزینه هایی است که در تست ناباروری مورد توجه قرار دارد. در طول انجام لاپاراسکوپی لوله ای مجهز به نور از طریق برش کوچکی وارد شکم می شود تا با استفاده از آن متخصص بتواند ساختار داخل رحم و لوله های فالوپ را معاینه کند. انجام لاپاراسکوپی به عنوان تست ناباروری مستلزم دریافت بیهوشی جنرال می باشد. با استفاده از لاپاراسکوپی آسیب و انسداد لوله های فالوپ، آندومتریوز و سایر ناهنجاری های ساختار لگن بررسی می شود. سونوگرافی ترانس واژینال یکی دیگر از گزینه هایی است که به منظور تست ناباروری استفاده می شود. در این روش پروب سونوگرافی وارد واژن می شود تا تصویر واضح تری از رحم و تخمدان ها ایجاد شود. در این روش نیازی به استفاده از ترکیبات بیهوشی وجود ندارد.
- آزمایشات ژنتیکی: این مورد نیز در تست ناباروری مورد توجه قرار دارد. این نوع تست ناباروری در بررسی ناهنجاری های کروموزومی و ژنتیکی حائز اهمیت می باشد.
