آتروفی واژن چیست؟
بیماری آتروفی واژن به نازک شدن، خشک شدن و التهاب دیواره های واژن در بدن اشاره دارد که ناشی از کاهش مقدار استروژن می باشد. آتروفی واژن اغلب بعد از دوران یائسگی اتفاق می افتد. آتروفی واژن نه تنها سبب می شود نزدیکی جنسی دردناک شود بلکه منجر به تشدید علائم ادراری نیز می شود. از آنجاییکه علائم ادراری و واژینال ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند متخصصین از اصطلاح سندرم تناسلی ادراری یائسگی از آن نام می برند. باید خاطر نشان کرد روش های ساده ای برای درمان آتروفی واژن و علائم ادراری مرتبط با آن وجود دارد.
علائم آتروفی واژن عبارت است از:
- خشکی واژن
- سوزش واژن
- ترشحات واژینال
- خارش ناحیه تناسلی
- سوزش حین ادرار کردن
- تکرر ادرار
- ابتلای مکرر به عفونت های ادراری
- بی اختیاری ادراری
- خونریزی خفیف بعد از نزدیکی جنسی
- درد و ناراحتی حین نزدیکی جنسی
- کاهش لوبریکاسیون واژن در طول فعالیت جنسی
- کوتاه شدن و تنگ شدن کانال واژن
تشخیص آتروفی واژن با استفاده از معاینه لگن، تست ادرار و تست تعادل اسید انجام می شود. در معاینه لگن که به منظور تشخیص آتروفی واژن انجام می شود، پزشک ارگان های لگن را لمس کرده و بخش بیرونی ناحیه تناسلی را مورد معاینه قرار می دهد. در طول معاینه فیزیکی متخصص زنان علائم افتادگی ارگان های لگن را نیز در نظر خواهد داشت. در تست ادرار که به منظور تشخیص آتروفی واژن انجام می شود، نمونه ادرار جمع آوری شده و علائم ادراری مورد بررسی قرار می گیرد. در تست تعادل اسیدی نمونه ای از مایع واژن برداشته شده و با استفاده از نواری که در داخل نمونه قرار داده می شود تعادل اسیدی آن سنجیده می شود.
درمان آتروفی واژن
به منظور درمان آتروفی واژن اولین گزینه ای که در خط درمان قرار دارد عبارت است از:
- استفاده از مرطوب کننده های واژینال برای بازگرداندن رطوبت از دست رفته به واژن: شما می توانید این ترکیبات را روزانه دو تا سه بار استفاده کنید. تاثیر مرطوب کننده های واژن در رفع علائم آتروفی واژن کمی بیشتر از لوبریکانت ها می باشد.
- استفاده از لوبریکانت هایی با پایه آبی به منظور کاهش درد و ناراحتی حین نزدیکی جنسی: در انتخاب این لوبریکانت ها دقت کنید تا محصولات حاوی گلیسیرین را استفاده نکنید زیرا برخی خانم ها نسبت به این ترکیب حساس بوده و مصرف آن سبب احساس سوزش و تحریک در آن ها می گردد. اگر هنگام نزدیکی از کاندوم استفاده می کنید از مصرف وازلین اجتناب کنید زیرا احتمال پارگی کاندوم هنگام نزدیکی وجود خواهد داشت.
اگر علائم آتروفی واژن با استفاده از این درمان های غیر نسخه ای بهبود نیابد در آن صورت گزینه های زیر در خط دوم درمان آتروفی واژن قرار داده خواهد شد:
- استروژن موضعی واژینال: ترکیباتی مانند کرم استروژن واژینال اگر در دوز اندک استفاده شود اثربخشی مناسبی را در پی خواهد داشت. استفاده از استروژن واژینال سبب می شود مقدار استروژن کمتری وارد جریان خون شود. استفاده از استروژن واژینال در مقایسه با استروژن خوراکی در بهبود علائم آتروفی واژن موثرتر می باشد.
- استروژن خوراکی: استروژن خوراکی وارد جریان خون می شود، به همین دلیل احتمال بروز عوارض جانبی بیشتر است. بنابراین این گزینه در درمان آتروفی واژن کمتر مورد توجه قرار دارد. در مورد مصرف استروژن خوراکی در درمان علائم آتروفی واژن باید با متخصص زنان مشورت کنید.
استروژن موضعی به فرم های مختلف در بازار دارویی یافت می شود. همه فرمولاسیون های استروژن موضعی مزیت هایی را در پی دارد. متخصص زنان بهترین فرم استروژن موضعی را برای درمان آتروفی واژن در نظر خواهد داشت. انواع فرم های استروژن موضعی که در درمان آتروفی واژن استفاده می شوند عبارت است از:
- کرم استروژن واژینال: کرم استروژن واژینال با استفاده از اپلیکاتور مستقیما وارد واژن می شود. کرم استروژن واژینال معمولا در زمان خواب استفاده می شود. مقدار مصرف کرم استروژن واژینال، نحوه مصرف و دفعات مصرف آن توسط متخصص زنان توضیح داده خواهد شد. کرم استروژن واژینال اغلب سریع تر از سایر فرم ها اثربخشی خود را نشان می دهد اما استفاده از کرم استروژن واژینال برای درمان آتروفی واژن در بین بیماران چندان مطلوب نمی باشد.
- حلقه های واژینال: حلقه های نرم و منعطفی در بخش بالایی واژن قرار داده می شود. این حلقه ها دوز پایداری از استروژن را آزاد می کند و حدود سه ماه یک بار تعویض می شوند. خیلی از خانم ها این فرم استروژن را به منظور درمان آتروفی واژن ترجیح می دهند.
- قرص های واژینال: قرص های واژینال با استفاده از اپلیکاتور در واژن قرار داده می شوند و به عنوان گزینه دیگری در درمان آتروفی واژن نقش دارند.
اگر علائم آتروفی واژن با سایر علائم یائسگی توام گردد (علائمی مانند گرگرفتگی های شدید) در آن صورت ممکن است استفاده از قرص، پچ، ژل و سایر فرم های استروژن که دوز بالایی دارد مورد توجه قرار گیرد. در این شرایط اگر فرد رحم خود را حفظ کرده باشد در آن صورت متخصص استفاده از پروژسترون را نیز علاوه بر استروژن در نظر خواهد گرفت. پچ های حاوی استروژن و پروژسترون نیز در بازار دارویی وجود دارند. اگر فرد با استفاده از هیسترکتومی رحم خود را برداشته باشد در آن صورت استروژن به تنهایی در درمان آتروفی واژن مورد استفاده قرار خواهد گرفت. از آنجاییکه استفاده طولانی مدت از استروژن در درمان آتروفی واژن ریسک ابتلا به سرطان سینه و سرطان اندومتر را به همراه دارد محققین به دنبال یافتن راههای دیگری برای درمان آتروفی واژن می باشند.
اگر فرد به سرطان سینه مبتلا باشد در آن صورت گزینه های درمان آتروفی واژن به این صورت تغییر خواهد کرد:
- درمان های غیرهورمونی آتروفی واژن: در این درمان ها گزینه هایی مانند مرطوب کننده ها و لوبریکانت ها وجود دارد.
- استروژن واژینال در آتروفی واژن: اگر گزینه های غیر هورمونی در درمان آتروفی واژن موثر واقع نشود، تحت نظر متخصص انکولوژ، ممکن است استفاده از دوز اندک استروژن واژینال مورد نظر قرار گیرد. اما این نگرانی نیز وجود دارد که استفاده از استروژن واژینال در درمان آتروفی واژن ریسک عود سرطان را به دنبال داشته باشد، مخصوصا اگر سرطان سینه نسبت به هورمون ها حساس باشد.
- استروژن درمانی سیستمیک: عموما استروژن درمانی سیستمیک در درمان آتروفی واژن توصیه نمی شود مخصوصا اگر سرطان سینه نسبت به هورمون ها حساس باشد.
طبق نظر دکتر ویدا تقی پور بازرگانی متخصص زنان علاوه بر استفاده از استروژن واژینال و خوراکی، لیزر واژینال و (RF (Radio Frequency می تواند مورد توجه قرار گیرد. تعداد جلسات RF و لیزر واژینال 2 تا 3 جلسه با فواصل یک ماه تا یک ماه و نیم توصیه می گردد.
شیوه زندگی و درمان گیاهی آتروفی واژن
اگر شما علائم آتروفی واژن را تجربه می کنید، می توانید برای تخفیف علائم به موارد زیر توجه داشته باشید:
- استفاده از مرطوب کننده های واژینال که تهیه آن نیازی به نسخه پزشک ندارد.
- استفاده از لوبریکانت هایی با پایه آبی که تهیه این محصولات نیز نیازی به نسخه پزشک ندارد.
برخی گزینه های دیگر نیز در کاهش علائم آتروفی واژن در افراد مبتلا به یائسگی موثر می باشد. اما شواهد علمی در پشتیبانی از آن ها چندان در دسترس نیست. برای مثال برخی مکمل های گیاهی در کاهش علائم یائسگی در بازار وجود دارد (درمان گیاهی آتروفی واژن). به خاطر داشته باشید قبل از مصرف این محصولات حتما با متخصص زنان خود مشورت کنید.
