انتخاب یکی از روش های هورمونی پیشگیری از بارداری به علت وجود گزینه های مختلف، دشوار است. بهترین روش روشی است که به طور مداوم قابل مصرف بوده و موجب عوارض جانبی آزار دهنده نگردد. فاکتورهایی که در انتخاب روش ضد بارداری مناسب در نظر گرفته می شوند عبارتند از: کارآمدی، راحتی، مدت زمان که دارو یا دستگاه عمل می کند، نحوه اثر گذاری بر روی قاعدگی، نوع و میزان عوارض جانبی، توان مالی، نگرانی های شخصی، اثری که بر روی محافظت از بیماری های مقاربتی دارد، سرعت بازگشت باروری بعد از قطع مصرف.
ایمپلنت ضد بارداری
ایمپلنت یک میله کوچک است که حاوی هورمون پروژستین می باشد. ایمپلنت به زیر پوست قسمت داخلی بالای بازو وارد می شود. این فرم از ضد بارداری هورمونی برای سه سال موثر است اما اگر فرد تصمیم به بارداری داشته یا تصمیم به توقف استفاده از این روش داشته باشد، ایمپلنت برداشته می شود. قرار دادن و برداشت ایمپلنت در مطب پزشک یا کلینیک انجام می گیرد. ایمپلنت یکی از موثرترین روش های هورمونی ضد بارداری است. همچنان که پروژستین به آرامی به بافت های اطراف جذب می شود، ایمپلنت برای سه سال اثر ضد بارداری ایجاد می کند. بسته به این که ایمپلنت در چه زمانی از چرخه قاعدگی قرار می گیرد، یک روش ضد بارداری دیگر برای یک هفته بعد از قرارگیری آن توصیه می شود. خونریزی نامنظم یکی از عوارض آزار دهنده ایمپلنت است. باروری بلافاصله بعد از برداشت ایمپلنت بازمی گردد. ایمپلنت در حال حاضر در بازار ایران موجود نمی باشد.
قرص های ضد بارداری
بیشتر قرص های ضد بارداری حاوی ترکیبی از استروژن و پروژستین هستند. قرص های ترکیبی با پیشگیری از تخمک گذاری، حفظ غلظت موکوس در دهانه رحم و عدم نفوذ اسپرم و نازک نگه داشتن پوشش رحم از بروز بارداری پیشگیری می کنند. قرص ها نظم خونریزی قاعدگی را افزایش می دهند همچنین موجب خونریزی در تعداد روزهای کمتر و خونریزی سبک تر می گردند. سایر مزایای قرص های ضد بارداری شامل کاهش در کرامپ یا درد قاعدگی، خطر سرطان تخمدان یا سرطان اندومتر، آکنه و آنمی فقر آهن هستند. یکی از مشکلات قرص های ضد بارداری این است که به منظور افزایش کارآمدی، فرد باید قرص ها را به صورت روزانه و در یک زمان مشخص از روز مصرف کند. زمانی که قرص های ضد بارداری درست مصرف می شوند، فرم بسیار موثری از ضد بارداری هستند؛ با این حال، فراموش کردن مصرف قرص در هفته بعد از قاعدگی اثرگذاری آن را کاهش می دهد. حدود 9 نفر از هر 100 خانمی که برای یک سال از قرص های ضد بارداری استفاده کرده اند، دچار بارداری ناخواسته می گردند. عدم مصرف مرتب قرص علت شایع بارداری است. به طور کلی، اگر فرد مصرف قرص فعال را فراموش کند، باید هر چه سریع تر آن را مصرف کرده و دوز بعدی را در زمان صحیح خود مصرف نماید. اگر مصرف بیش از دو قرص فراموش شود، باید برای هفت روز روش ضد بارداری دیگری نیز استفاده گردد.
پچ پوستی ضد بارداری
پچ های پوستی ضد بارداری همانند قرص های ضد بارداری حاوی استروژن و پروژسترون هستند. این ها اثرگذاری مشابه قرص ها در پیشگیری از بارداری دارند؛ در حالی که میزان عدم موفقیت پچ برای خانم هایی که وزن بیشتر از 90 کیلوگرم دارند بیشتر است. برخی خانم ها پچ پوستی را به عنوان یکی از روش های هورمونی پیشگیری از بارداری انتخاب می کنند؛ زیرا نیازی به مصرف روزانه همانند قرص نیست. از طرف دیگر، برخی خانم ها تمایلی به قابل مشاهده بودن پچ بر روی پوست خود ندارند. پچ برای یک هفته بر بالای بازو، شانه، پشت، شکم یا باسن چسبانده می شود. بعد از یک هفته، فرد پچ قبلی را برداشته و پچ جدید را می چسباند؛ این کار تا سه هفته انجام می گیرد. در هفته چهارم، فرد از پچ جدیدی استفاده نمی کند و وارد دوره قاعدگی می گردد. استفاده از پچ ضد بارداری اغلب از روز اول قاعدگی آغاز می شود؛ این کار موجب پیشگیری از بارداری آنی می شود. اگر فرد استفاده از پچ را در روز نامشخصی از چرخه قاعدگی آغاز کند، باید تا هفت روز از روش ضد بارداری دیگری نیز استفاده نماید. کاهش درد قاعدگی، آنمی فقر آهن و خطر سرطان از مزایای این روش ضد بارداری هستند. پچ ضد بارداری ممکن است مقدار استروژن بیشتری را وارد بدن فرد کند؛ برخی مطالعات نشان می دهند که این موجب افزایش خطر تشکیل لخته خونی در مقایسه با مصرف قرص های ضد بارداری می گردد. این نوع ضد بارداری نیز در بازار ایران موجود نمی باشد.
دکتر غزال همتی جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی در ادامه مطالب زیر را عنوان می دارند:
آمپول های پروژسترون طولانی مدت
روش دیگری از ضدبارداری های هورمونی می باشند که دو نوع یک ماهه و سه ماهه وجود دارد. یکی از مشکلات این روش تغییرات پریود می باشد که ممکن است به اشکال مختلف از جمله قطع پریود، نامنظم شدن پریود و لکه بینی در فواصل ماه باشد. این نوع آمپول ها را حداکثر تا دو سال به طور مداوم می توان استفاده کرد و بعد از آن به علت امکان پوکی استخوان باید قطع گردیده و روش دیگری جایگزین کرد.
بعد از قطع آمپولها تا دو سال امکان ادامه تغییرات پریود و یا قطع پریود وجود دارد و در ضمن بعد از قطع آن تا دو سال امکان عدم بارداری نیز وجود دارد. این روش نسبت به قرص های ضد بارداری احتمال بارداری بیشتری دارند و امکان حاملگی خارج از رحم نیز در این روش بیشتر از معمول است.
به طور کلی آمپول ها برای کسانیکه یک فرزند زنده دارند تجویز می شود و برای کسانی که تا به حال بچه دار نشده اند و یا فرزند زنده ندارند تجویز نمی گردد؛ چون همانطور که گفته شد تا دو سال بعد از قطع آمپول ها امکان نازایی وجود دارد.
قرص های ضد بارداری (OCP)
یکی از نکات مهم در مصرف قرص های ضد بارداری (OCP) این است که در صورت مصرف آنتی بیوتیک ها چه خوراکی و تزریقی حتماً در طول دوره مصرف آنتی بیوتیک باید روش دیگری نیز همزمان با قرص های جلوگیری استفاده کرد (مثل کاندوم) چون بسیاری از آنتی بیوتیک ها اثر قرص های OCP را کاهش می دهند و فرد احتمال بارداری دارد.
کسانیکه داروهای آرامبخش و اعصاب و داروهای صرع مصرف می کنند به علت تداخل دارویی با قرص های ضد بارداری نمی توانند از OCP استفاده نمایند.
قرص های ضد بارداری در تمام سنین امکان استفاده دارد ولی به علت خطر ترومبوآمبولی و سکته قلبی و مغزی از سن 40 سال به بالا به هیچ وجه نمی توان استفاده کرد و منع مصرف دارد.
قرص های ضد بارداری حتماً باید بین روز اول تا پنجم قاعدگی و ترجیحاً روز پنجم قاعدگی مصرف شود و به هیچ وجه نباید در اواسط سیکل پریود یا هر زمان دیگری استفاده کرد. چون اثربخشی نخواهد داشت و باعث اختلال در هورمون های بدن و قاعدگی فرد خواهد شد. متاسفانه بسیاری از موارد دیده شده که خانم ها جهت مسافرت های زیارتی و یا به علل مختلف جهت به تعویق انداختن پریود خود در زمان های نامناسب OCP مصرف می کنند که خود باعث اختلالات شدید در دوره قاعدگی و همچنین لکه بینی و خونریزی های مداوم می شود. در صورتی که فردی بسیار فراموشکار می باشد، مصرف OCP جهت این فرد مناسب نیست و باید گزینه دیگری جهت پیشگیری از بارداری خود استفاده نماید.
به محض قطع OCP احتمال بارداری به خصوص در ماه اول برای افراد وجود دارد.
نوعی از IUD (دستگاه داخل رحمی) نیز وجود دارد (به نام میرنا Mirena ) برخلاف بقیه IUD ها که از جنس مسی هستند، میرنا هورمونی است و نوعی از هورمون پروژسترون می باشد. میرنا آلمانی می باشد و بسیار گران قیمت و در بازار ایران مدتی وجود داشت و در حال حاضر بسیار کمیاب و نادر می باشد. این نوع IUD پنج ساله بوده و مثل آمپولهای پروژسترون متاسفانه اختلالات پریود و قاعدگی ایجاد می کرد و در ایران طرفدار زیادی نداشت.
کسانی که پریود های سنگین و شدید دارند می‌توانند از این IUD استفاده نمایند که پریودها را بسیار کم حجم و یا کاملاً قطع می نماید. اما لکه بینی مداوم از عوارض این IUD می باشد و بسیاری از افرادی که IUD خود را زودتر از موقع خارج می کنند به علت لکه بینی طولانی مدت در طول سال می باشد که درمان خاصی برای آن وجود ندارد. این IUD مانند سایر IUD ها فقط برای کسانی که یک بچه زنده دارند تجویز می گردد. چون کلیه IUD ها احتمال چسبندگی و نازایی در آینده را دارند.
دکتر غزال همتی
تایید شده: توسط دکتر غزال همتی
برگرفته از: وبسایت https://www.uptodate.com
