بارداری نرمال بین 37 تا 42 هفته به طول می انجامد. حاملگی پست ترم به طولانی شدن بارداری اشاره دارد. در حاملگی پست ترم باردای بیش از 42 هفته یا 294 روز از اولین روز آخرین پریود به طول می انجامد. 10 درصد بارداری ها از نوع حاملگی پست ترم خواهد بود. محاسبه زمان بارداری در اوایل بارداری انجام می شود. در خانم هایی که پریودهای منظمی دارند زمان بارداری بر اساس آخرین پریود و معاینات فیزیکی انجام می شود. اگر اندازه رحم بزرگ تر یا کوچک تر از حد مورد انتظار باشد سن جنین و محاسبه زمان زایمان بر اساس سونوگرافی جنین محاسبه می شود.
حاملگی پست ترم: خطرات
در اغلب موارد علت حاملگی پست ترم مشخص نیست. فاکتورهایی وجود دارد که افراد را در خطر تجربه حاملگی پست ترم قرار می دهد. احتمال بروز حاملگی پست ترم در بارداری های اول همچنین در خانم هایی بیشتر است که سابقه حاملگی پست ترم دارند. فاکتورهای ژنتیکی نیز در این میان دخالت دارد. حاملگی پست ترم خطراتی را برای مادر و جنین در پی دارد.
خطرات حاملگی پست ترم برای جنین عبارت است از:
- مرده زایی یا مرگ نوزاد: شیوع مرده زایی در حاملگی پست ترم بیشتر می باشد، اما به طور کلی این ریسک اندک می باشد. در هر 1000 حاملگی پست ترم ریسک مرده زایی 4 تا 7 مورد می باشد در حالی که این آمار در مورد حاملگی های نرمال 2 تا 3 مورد از هر 1000 زایمان می باشد.
- اندازه بزرگ بدن: جنین به دنبال حاملگی پست ترم بیشتر در خطر تجربه عوارض مرتبط با افزایش سایز بدن رو به رو می باشد. به این ترتیب ممکن است وزن نوزاد بیش از 4500 گرم باشد. در این شرایط عبور جنین از کانال زایمان دشوار شده و احتمال بروز تروما (برای مثال شکستگی استخوان یا آسیب عصبی) وجود دارد زیرا ممکن است شانه های جنین به راحتی خارج نشود. همچنین زمان وضع حمل نیز در حاملگی پست ترم طولانی می گردد.
- الیگوهیدرآمینوس: در حاملگی پست ترم کاهش مقدار مایع آمنیوتیک بر ضربان قلب جنین تاثیر گذاشته و بند ناف جنین را در طول انقباضات فشرده می کند.
- محدودیت در رشد: رشد جنین در حاملگی پست ترم محدود می شود زیرا خونرسانی به جنین از طریق بند ناف مختل می شود.
- آسپیراسیون مکونیوم: در حاملگی پست ترم ممکن است جنین در اثر حرکات روده ترکیباتی به نام مکونیوم را به درون مایع آمنیوتیک وارد کند. اگر جنین تحت فشار باشد در آن صورت احتمال استنشاق مکونیوم که در مایع آمنیوتیک قرار گرفته وجود خواهد داشت در نتیجه جنین بعد از تولد دچار مشکلات تنفسی خواهد شد.
خطرات حاملگی پست ترم برای مادر عبارت است از:
- افزایش اندازه جنین در حاملگی پست ترم سبب می شود بارداری و وضع حمل برای مادر دشوار گردد به این ترتیب احتمال آسیب به ناحیه پرینئوم (واژن، لابیا و رکتوم) وجود دارد. همچنین احتمال طولانی شدن فرایند وضع حمل و انجام سزارین نیز وجود دارد. انجام سزارین نیز مشکلاتی مانند خونریزی، عفونت و آسیب به سایر ارگان ها را به دنبال دارد.
حاملگی پست ترم: درمان
در اغلب موارد حاملگی پست ترم متخصص زنان و زایمان تست هایی را روی جنین انجام می دهد. این تست ها اطلاعاتی را در مورد وضعیت سلامت نوزاد همچنین مزایا و خطرات احتمالی ناشی از ادامه بارداری فراهم می کند. انجمن زنان و زایمان آمریکا عنوان می کند بعد از هفته 42 بارداری باید مانیتور جنین آغاز شود، اگر چه خیلی از متخصصین زنان و زایمان مانیتور جنین را از هفته 41 آغاز می کنند. در طول این معاینات میزان مایع آمنیوتیک اندازه گیری می شود. ضربان قلب جنین با استفاده از تست بدون استرس بررسی شده و حرکات جنین نیز با استفاده از سونوگرافی مشاهده می شود.
تست بدون استرس با مانیتور ضربان قلب جنین با استفاده از دستگاهی که روی شکم مادر قرار دارد انجام می شود. این دستگاه از امواج صوتی استفاده می کند تا تغییرات ضربان قلب جنین را در طول زمان ارزیابی کند. به طور معمول ضربان قلب جنین بین 110 تا 160 ضربه در دقیقه می باشد.
پروفایل بیوفیزیکال روش دیگری است که در آن وضعیت سلامت جنین بررسی و محاسبه می شود. این تست شامل چند قسمت می باشد: تست بدون استرس، انجام سونوگرافی به منظور بررسی حرکات جنین، تنفس، کشش و انعطاف بازو، پاها یا ستون فقرات و اندازه گیری مایع آمنیوتیک. هر کدام از این بخش ها بر اساس نرمال بودن امتیاز 2 را دریافت کرده و در صورت غیر نرمال بودن امتیاز 0 را دریافت می کند. ماکزیمم امتیاز ها 10 خواهد بود. حجم مایع آمنیوتیک متغیر مهمی در تست بیوفیزیکال می باشد زیرا حجم اندک این مایع نشان دهنده تغییری در سیستم گردش feto-uteroplacental می باشد. مایع آمنیوتیک می تواند ظرف مدت کوتاهی حتی چند روز کاهش یابد.
تست استرس انقباض یا CST در حاملگی پست ترم به منظور ارزیابی سلامت جنین انجام می شود. در این تست داروی وریدی اکسی توسین به مادر داده می شود تا انقباضات رحمی القا شود. ضربان قلب جنین در پاسخ به انقباضات مانیتور خواهد شد. اگر ضربان قلب جنین در طول این تست کاهش یابد ممکن است نیاز به انجام سزارین اورژانسی وجود داشته باشد.
تعیین زمان مناسب القای زایمان در حاملگی پست ترم دشوار می باشد. اگر زایمان بین هفته 41 تا 42 بارداری به طور خود به خود القا نشود در آن صورت ممکن است وضع حمل القا شود. ممکن است داروهایی مستقیما در دهانه رحم یا واژن استفاده شود تا سبب نرم شدن و اتساع دهانه رحم شود. در برخی موارد با استفاده از روش های مکانیکی می توان تغییراتی را در دهانه رحم ایجاد کرد. اغلب خانم ها در حاملگی پست ترم به اکسی توسین نیاز خواهند داشت. این دارو سبب القای انقباض رحم می شود و انقباضات رحم نیز سبب اتساع دهانه رحم می گردد. اگر در حاملگی پست ترم القای وضع حمل چندان موثر واقع نشود در آن صورت ممکن است انجام سزارین در حاملگی پست ترم مورد توجه قرار گیرد.
