مغز دارای تعداد بسیار زیادی نورون یا سلول عصبی است که ایمپالس های الکتریکی را ایجاد و دریافت می کنند. ایمپالس های الکتریکی امکان برقراری ارتباط میان نورون ها را فراهم می کنند. در تشنج در کودکان، یک فعالیت الکتریکی غیر طبیعی و اضافی در مغز وجود دارد. این حالت موجب بروز تغییراتی در هوشیاری، رفتار و یا حرکات غیر طبیعی می شود. تشنج در کودکان معمولا تنها چند ثانیه تا چند دقیقه به طول می انجامد.
با این که مشاهده صحنه تشنج در کودکان بسیار وحشت آور است، اما این حالت معمولا موجب آسیب دائمی در کودکان نمی شود. خوشبختانه، تشنج در کودکان در بیشتر موارد با دارو قابل کنترل است و همچنان که کودک بزرگ می شود خطر ناشی از تشنج در کودکان کاهش می یابد.
دکتر محمد جواد توکلی متخصص کودکان و نوزادان عنوان می دارند تشنج در کودکان همواره از موارد بسیار استرس زا و وحشت آور صحبت والدین بوده و هست. گر چه انواع و اقسام تشنجات کودکان بسیار متنوع و متفاوت است، ولی در اکثریت موارد، تشنجات کودکان خوش عاقبت است و با رشد کودک و گذشت زمان، درصد قابل توجهی از آنها بسیار کاهش یافته و یا حتی کاملا برطرف می شود. بطور کلی تشنجات دوره کودکی به دو نوع عمده تقسیم می شود:
- تشنجات بدون تب
- تشنجات همراه تب (تب و تشنج)
در اینجا به بررسی اجمالی تشنجات بدون تب در دوره کودکی می پردازیم:
تشنج در کودکان در مقابل صرع
صرع در کودکان یک بیماری خاص نیست و در واقع گرایش به تشنج های مکرر در طول یک بازه زمانی تعریف می شود. زمانی که تشنج در کودکان هنگام عارض شدن تب، آسیب به سر یا بعد از مصرف برخی داروها ایجاد می شود، اغلب تکرار نمی شود و به عنوان صرع در کودکان تعریف نمی شود. بروز هر تشنجی در کودک بدین معنی نیست که کودک به بیماری صرع دچار است. بسیاری از متخصصین اطفال برای تشخیص صرع بروز بیش از یک تشنج بدون تب در کودکان را لازم می دانند.
انواع تشنج در کودکان
تشنج در کودکان اشکال و علائم گوناگونی دارد که ممکن است خفیف یا شدید باشند. تشنج در کودکان بر طبق ظاهر یا رفتار کودک در طول تشنج و الگوی فعالیت الکتریکی در مغز که با تستی به نام الکتروانسفالوگرام سنجیده می شود، دسته بندی می گردد.
یکی از شایع ترین انواع تشنج در کودکان تشنج تونیک کلونیک یا تشنج گراندمال است. در این نوع از تشنج در کودکان، کودک هشیاری خود را از دست می دهد، عضلات او سفت شده و ممکن است حرکات ماهیچه ای تند و سریع داشته باشد. در طول سفت شدن عضلات در تشنج تونیک کلونیک، کودک ممکن است زبان خود را گاز بگیرد و این موجب خونریزی دهان شود.
دیگر انواع تشنج هم در کودکان ممکن است دیده شود. حرکات لرزشی در یکی از بازوها یا بخشی از بدن ظاهر می شوند. در برخی انواع دیگر، در تشنج در کودکان، کودک ممکن است به طور ناگهانی پاسخ دهی را متوقف کند و برای چند ثانیه خیره بماند؛ در مواری این حالت با حرکات جویدن یا حرکت دادن لب ها همراه است. این نوع از تشنج در کودکان تشنج پارشیال ساده یا تشنج پارشیال پیچیده (بسته به میزان هشیاری کودک) نامیده می شود.
تشنج در کودکان همچنین ممکن است موجب بروز احساساتی شود که تنها کودک آن ها را حس می کند. برای مثال، یکی از انواع تشنج در کودکان می تواند موجب ناراحتی معده، ترس یا احساس بوی ناخوشایند گردد. این احساسات نشانه ای از تشنج پارشیال ساده هستند که تحت عنوان اورا شناخته می شوند. کودک معمولا علائم مشابهی را در اورا هر یک از انواع تشنج تجربه می کند. در برخی مواقع، اورا در کودکان قبل از یک حمله تشنجی ظاهر می شود.
تشنج در کودکان: بعد از تشنج
بعد از برخی انواع تشنج، کودک ممکن است در طول تشنج به هوش باشد اما در واقع ناهشیار است و چیزی را از بروز تشنج به خاطر نمی آورد. دوره بعد از بروز تشنج در کودکان حالت پوستیکتال نامیده می شود. در طول دوره بعد از تشنج، کودک ممکن است گیج یا خسته باشد و دچار سردرد شود. این دوره معمولا چند دقیقه به طول می انجامد.
در برخی کودکان، دوره پوستیکتال با سایر علائم همراه است. برای مثال کودک ممکن است بعد از تشنج احساس ضعف خفیف تا شدید در دست ها، بازوها و ساق پاهای خود داشته باشد. برخی دیگر ممکن است بعد از تشنج به سختی سخن بگویند و یا برای مدت کوتاهی به طور نسبی بینایی خود را از دست داده و یا سایر اختلالات حسی را تجربه نمایند. این علائم معمولا ظرف چند دقیقه برطرف می شوند و نشانه های مهمی برای تشخیص نوع تشنج و بخشی از مغز که در طول تشنج تحت تاثیر قرار می گیرد هستند.
