نام ژنریک:

• جنتامایسین

نام لاتین:

• Gentamicin Sulfate

نام تجاری:

• ®Garamycin
• ®Gemycin

گروه دارویی- درمانی:

• آمینوگلیکوزید
• آنتی بیوتیک

طبقه بندی در بارداری:

• گروه C

اشکال دارویی:

• قطره استریل چشمی: 3 میلی گرم بر میلی لیتر
• پماد چشمی: 3 میلی گرم بر گرم
• آمپول: 20 میلی گرم بر 2 میلی لیتر/ملح سولفات
• آمپول: 40 میلی گرم بر 1 میلی لیتر/ملح سولفات
• آمپول: 80 میلی گرم بر 2 میلی لیتر/ملح سولفات

موارد مصرف:

• پماد چشمی جنتامایسین و قطره استریل چشمی جنتامایسین در درمان التهاب پلک و ملتحمه، التهاب ملتحمه و مجرای اشکی، التهاب قرنیه، زخم قرنیه کاربرد دارند که علت این موارد عفونت های سطحی چشم است که ناشی از ارگانیسم های حساس می باشند.
• آمپول جنتامایسین (آمپول جنتامایسین 80، 40 و 20) در عفونت های وخیم ناشی از میکروارگانیسم های حساس استفاده می شود. همچنین آمپول جنتامایسین در مننژیت، بیماری التهابی لگن مصرف می شود.

روش و مقدار مصرف:

• نحوه مصرف پماد چشمی جنتامایسین: در کودکان و بالغین می توان یک لایه نازک از پماد چشمی جنتامایسین را بر روی ملتحمه قرار داد و هر 6 تا 12 ساعت یک بار تکرار نمود.
• نحوه مصرف قطره چشمی جنتامایسین: در کودکان و بالغین می توان یک قطره از محلول را روی ملتحمه چکاند و هر 4 تا 8 ساعت یک بار تکرار نمود.
• نحوه تزریق آمپول جنتامایسین در بالغین: در بالغینی که عملکرد طبیعی کلیه را دارند مقدار روزانه دارو این گونه محاسبه می شود که معمولا به ازای هر کیلوگرم از وزن بیمار 3 میلی گرم از جنتامایسین در نظر گرفته می شود که این مقدار دارو را می توان از راه عضلانی یا انفوزیون وریدی تزریق نمود و این مقدار جنتامایسین باید طی 3 مرحله در روز ترزیق شود که معمولا هر 8 ساعت یک بار می باشد.

مکانیسم اثر:

• اثر آنتی بیوتیکی: جنتامایسین یک باکتریوسید است. مانع سنتز پروتئین در باکتری می شود و از این طریق موجب مرگ باکتری های در حال رشد و تقسیم می گردد.

فارماکوکینتیک:

• نیمه عمر دارو 2 تا 3 ساعت است.
• جنتامایسین به طور عمده از راه ادرار دفع می شود.

نکات با اهمیت:

• از آمپول جنتامایسین در پروفیلاکسی یا پیشگیری از آندوکاردیت در مورد اقدامات تشخیصی دستگاه گوارش یا دستگاه ادراری و یا جراحی نیز استفاده می شود.
• دوزاژ جنتامایسین سیستمیک در افرادی که نارسایی کلیه دارند، دوز ابتدایی مشابه دوزی است که در افراد با عملکرد طبیعی کلیه تجویز می شود. دوز های بعدی و فواصل تجویز دارو بر اساس میزان فعالیت کلیه و غلظت های خونی تعیین می گردد.

موارد منع مصرف:

• حساسیت شدید به جنتامایسین یا داروهای دیگر دسته آمینوگلیکوزید ها

موارد احتیاط:

• اختلال عملکرد کلیه
• وزوز گوش
• کاهش شنوایی در فرکانس های بالا
• بیماری میاستنی گراو
• بیماری پارکینسون
• افت قند خون
• نوزادان و شیرخواران
• بیماران مسن

تداخلات دارویی:

• جنتامایسین نباید همزمان با داروهای دیگری که عوارضی مانند سمیت کلیوی و گوشی دارند استفاده شود زیرا احتمال ایجاد سمیت بالا می رود برای مثال داروهای ونکومایسین، آمفوتریسین، سیکلوسپورین نباید با این دارو همزمان استفاده شوند زیرا عوارض جانبی این داروها نیز سمیت کلیوی می باشد.
• در صورت مصرف همزمان جنتامایسین با داروهای ادرار آور مانند اتاکرینیک اسید و فورزماید، احتمال بروز عوارض سمی گوشی تشدید می یابد.
• در صورتی که این دارو بعد از مصرف داروهای بیهوش کننده استنشاقی (مانند: اتر، هالوتان، سیکلوپروپان، اکسید نیتروس) یا داروهای مسدود کننده عصبی-عضلانی (مانند: آتروکوریوم، توبوکوراین، گلامین، سوکسینیل کولین و دکامتونیوم)، تزریق شود، احتمال دارد فلج تنفسی ایجاد کند.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

از جمله عوارض جانبی جنتامایسین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• CNS: سردرد
• Derm: حساسیت به نور، درماتیت تماسی آلرژیک
• EENT: اتوتوکسیسیتی یا سمیت گوشی (وزوز گوش، ورتیگو و کاهش شنوایی)، سوزش چشم (در پی استفاده از قطره چشمی یا پماد چشمی)
• GI: اسهال
• GU: نفروتوکسیسیتی یا سمیت کلیوی
• Other: حساسیت شدید (تب، راش، کهیر و خارش)، ایجاد عفونت های ثانویه باکتریایی یا قارچی

توجه: در صورت ایجاد سمیت گوشی یا کلیوی و ایجاد واکنش های حساسیتی مصرف دارو باید قطع شود.

مصرف در بارداری و شیردهی:

• جنتامایسین نباید در بارداری استفاده شود. آمپول جنتامایسین در بارداری منع مصرف دارد.
• ترشح این دارو در شیر مادر به اثبات نرسیده است ولی با این حال منافع مصرف جنتامایسین در شیردهی باید در برابر ضررهای احتمالی مصرف دارو سنجیده شود. آمپول جنتامایسین در شیردهی توصیه نمی شود.

توجهات پزشکی- پرستاری:

• جهت انفوزیون وریدی آمپول جنتامایسین، می توان دارو را در محلول های دکستروز و یا نرمال سالین رقیق نمود. محلول رقیق شده را می توان تا 24 ساعت در دمای اتاق نگهداری کرد.
• جنتامایسین تزریقی بدون رنگ است و در صورتی که رنگ محلول تغییر کرده باشد و یا در آن رسوب دیده شود از تزریق آن خودداری نمایید.
• محاسبه دوزاژ معمولا بر اساس وزن ایده آل صورت می گیرد.
• در صورتی که ظرف 3 تا 5 روز پاسخ درمانی صورت نگرفت، باید تست های تعیین حساسیت را انجام دهید.
• قبل از شروع درمان وزن، علائم حیاتی و عملکرد کلیه و سیستم شنوایی و تعادلی بیمار را بررسی نمائید و سپس به فواصل منظم در طول درمان این اقدامات را تکرار نمائید. آزمایشات بررسی سیستم شنوایی و تعادلی را باید 3 تا 4 هفته بعد از قطع درمان نیز تکرار نمود.

توجهات بیمار- خانواده:

• بعد از استفاده از پماد چشمی جنتامایسین، چشم را به مدت 1 تا 2 دقیقه بسته نگهدارید. بعد از استفاده از جنتامایسین چشمی ممکن است تا چند دقیقه دچار تاری دید شوید.
• بعد از چکاندن قطره چشمی جنتامایسین در چشم، گوشه چشم را کمی فشار دهید.
• در صورتی که مصرف یک دوز دارو را فراموش کردید، به محض بیاد آوردن دارو را مصرف نمایید مگر این که زمان دوز بعدی فرا رسیده باشد در این صورت از مصرف دارو خودداری نموده و دوز بعدی را دو برابر نکنید.
• در طی مصرف این دارو باید به علائم حساسیت شدید، وزوز گوش، سرگیجه و کاهش شنوایی دقت کرد.

شرایط نگهداری دارو:

• دارو را در دمای اتاق و دور از نور نگهداری نمایید.