نام ژنریک:

• وانکومایسین

نام لاتین:

• Vancomycin

نام تجاری:

• ®Vancocin

گروه دارویی- درمانی:

• گلیکوپپتید – آنتی بیوتیک

طبقه بندی در بارداری:

• گروه C

اشکال دارویی:

• پودر جهت تهیه سوسپانسیون: 500 میلی گرم بر 6 میلی لیتر (120 میلی لیتر )
• ویال جهت تزریق: 500 میلی گرم

موارد مصرف:

• وانکومایسین در عفونت های شدید مانند سپسیس یا آندوکاردیت ناشی از استافیلوکوک مقاوم به سایر آنتی بیوتیک ها مصرف می شوند. زمانی که استافیلوکوک به آنتی بیوتیک متی سیلین یا سایر آنتی بیوتیک ها مقاوم شده است و یا زمانی که بیمار به آنتی بیوتیک های دیگر مانند پنی سیلین ها حساسیت دارد، از وانکومایسین استفاده می شود.
• وانکومایسین برای پیشگیری از آندوکاردیت،زمانی که بیمار تحت اقدامات درمانی روی دندان، دستگاه گوارش، سیستم صفراوی و استفاده از ابزارهای تشخیصی در دستگاه ادراری-تناسلی است، استفاده می شود.
• وانکومایسین همچنین برای پیشگیری از ایجاد عفونت، زمانی که بیمار تحت جراحی قرار دارد و به پنی سیلین ها نیز حساسیت دارد، مصرف می شود.

روش و مقدار مصرف:

• بالغین: جهت درمان، 500 میلی گرم دارو از راه خوراکی هر 6 ساعت یکبار مصرف می شود. از راه وریدی نیز 500 میلی گرم دارو هر 6 ساعت تزریق می شود یا 1 گرم دارو هر 12 ساعت تزریق می شود.
• کودکان: روزانه 40 میلی گرم بر کیلو گرم از راه وریدی یا خوراکی هر 6 ساعت، مصرف می شود.
• نوزادان: روزانه 10 میلی گرم بر کیلو گرم از راه وریدی هر 6 یا 12 ساعت، تزریق می شود.
• بالغین: جهت پیشگیری، 1 گرم دارو از راه وریدی آهسته و در خلال یک ساعت تزریق می شود. شروع تزریق باید یک ساعت قبل از انجام جراحی باشد. در بیماران با ریسک بالا، دوز دارو را می توان 8 تا 12 ساعت بعد، مجددا تکرار کرد.
• کودکان با وزن کمتر از 27 کیلوگرم: جهت پیشگیری، 20 میلی گرم بر کیلوگرم از راه وریدی تزریق می شود و در بیماران با ریسک بالا، دوز دارو را می توان 8 تا 12 ساعت بعد، مجددا تکرار کرد.
• کودکان با وزن بیشتر از 27 کیلوگرم: جهت پیشگیری،دوز دارو مانند دوز بالغین می باشد.
• بیمارانی که نارسایی کلیه دارند: دوزاژ و فواصل مصرف دارو بستگی به درجه اختلال عملکرد کلیه، شدت عفونت و حساسیت عامل بیماری زا دارد. دوزاژ دارو بر اساس غلظت سرمی دارو تنظیم می شود.

مکانیسم اثر:

وانکومایسین با مهار تشکیل پلیمر پپتیدوگلیکان باعث مهار ساخت دیواره سلولی در باکتری می شود و سلول باکتری لیز می شود و غشای سلول نیز آسیب می بیند و از این طریق اثر ضد باکتری خود را اعمال می کند.

فارماکوکینتیک:

• نیمه عمر دارو 6 ساعت است.
• در صورت تجویز وریدی، دارو از راه کلیه ها دفع می شود.

نکات با اهمیت:

• از شایع ترین عوارض این دارو، سندروم " انسان قرمز " یا "گردن قرمز" (Redman) است که در صورت تزریق سریع وانکومایسین ایجاد می شود و گردن قرمز می شود. این بر افروختگی ناشی از انفوزیون، احتمالا به واسطه آزاد شدن هیستامین به وجود می آید. می توان از این عارضه به وسیله طولانی کردن زمان انفوزیون به 1 تا 2 ساعت یا افزایش فواصل تجویز دارو تا حد زیادی پیشگیری کرد. اگر این عارضه ایجاد شد می توان برای بهبود آن از آنتی هیستامین ها استفاده کرد.

موارد منع مصرف:

• افرادی که به دارو حساسیت مفرط دارند.

موارد احتیاط:

• افرادی که دچار اختلالات شنوایی هستند.

تداخلات دارویی:

• در صورت مصرف همزمان این دارو با داروهایی که احتمال ایجاد نفروتوکسیسیته ( سمیت کلیوی ) و اتوتوکسیسیته ( سمیت گوش) دارند (مانند آسپرین، آمینوگلیگوزید ها، سیکلوسپورین، سیس پلاتین و دیورتیک های حلقوی ) اثرات سمی دارو روی گوش و کلیه تشدید می گردد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر،ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

• Derm: راش
• EENT: وزوز گوش، سمیت گوش
• GI: تهوع، استفراغ
• GU: سمیت کلیوی
• HEMA: نوتروپنی، ائوزینوفیلی
• Local: فلبیت، درد در محل تزریق
• Other: آنافیلاکسی، تب، لرز، برافروختگی و قرمزی گردن

توجه: در صورت ایجاد واکنش افزایش حساسیت مصرف دارو باید قطع گردد. واکنش افزایش حساسیت را نباید با راشهای پوستی اشتباه کرد.

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف این دارو در دوران بارداری توصیه نمی شود.
• این دارو ممکن است در شیر مادر ترشح شود. اثرات دارو روی شیرخوار مشخص نشده است.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• جهت آماده سازی محلول دارو جهت تزریق، ویال وانکومایسین 500 میلی گرم را با 10 میلی لیتر آب استریل تزریقی مخلوط نمایید. جهت رقیق نمودن دارو می توان از محلول نرمال سالین، دکستروز 5 % و یا رینگر لاکتات استفاده نمود.
• انفوزیون دارو باید در خلال 60 تا 90 دقیقه صورت گیرد. انفوزیون سریع باعث رافروختگی ناگهانی می شود.
• در صورت بروز نشت وریدی دارو، امکان تحریک شدید بافتی و نکروز وجود دارد.
• وانکومایسین ممکن است به شاخه شنوایی عصب هشتم آسیب بزند. آسیب حاصله برگشت ناپذیر است بنابراین توصیه می شود در طول درمان شنوایی کنترل شود.

توجهات بیمار - خانواده:

• در طول درمان با دارو در صورت ایجاد حساسیت شدید به دارو، وزوز گوش، سرگیجه یا از دست دادن قدرت شنوایی، حتما به پزشک اطلاع دهید.
• برای افرادی که دریچه های مصنوعی قلب یا پروتز دارند، پیشگیری از بروز عفونت میکروبی قبل از انجام اقدامات پزشکی یا دندانپزشکی با این دارو، اهمیت بیشتری دارد.
• توصیه می شود دوره درمان را کامل نمایید و هیچگونه تغییری در میزان، ساعت مصرف و مدت مصرف دارو ندهید.

شرایط نگهداری دارو:

• محلول تزریقی را می توان تا 14 روز در یخچال و تا 24 ساعت در دمای اتاق نگهداری نمود.
• دارو بهتر است در ظروف در بسته به دور از نور و در یخچال نگهداری شود.