تریکوتیلومانیا علائم، علل، تشخیص و درمان
تریکوتیلومانیا چیست؟ اختلال تریکوتیلومانیا (Trichotillomania) که به عنوان اختلال ریزش مو شناخته می شود که در آن خود فرد در کندن مو از سر، مژه ها و ابروهای خود اصرار دارد. کندن مو از کف سر اغلب لکه های کچلی را روی سر ایجاد می کند و سبب ناراحتی قابل توجه بیمار شده و با عملکرد اجتماعی او تداخل دارد. افراد مبتلا به اختلال تریکوتیلومانیا ممکن است در کندن موها تا حدی پیش روند که قیافه آنان تغییر یابد.
برای برخی افراد بیماری تریکوتیلومانیا ممکن است خفیف و عموما قابل درمان باشد. در برخی موارد اصرار اجباری برای کندن موها سرکوب می شود. برخی انتخاب های درمانی به افراد کمک می کنند که کندن مو در آن ها کاهش یافته و یا به طور کلی متوقف شود.
علائم بیماری تریکوتیلومانیا
علائم تریکوتیلومانیا اغلب عبارت است از:
- افراد مبتلا به بیماری تریکوتیلومانیا به طور مکرر موی خود را از ناحیه کف سر، ابرو، مژه ها می کنند اما ممکن است از سایر بخش های بدن نیز برای کندن مو استفاده کنند و در طول زمان ممکن است بخش های مختلفی توسط خود بیمار مورد حمله قرار بگیرد.
- افزایش احساس تنش قبل از کندن مو یا تلاش برای مقاومت در برابر کندن مو
- احساس خوشایند و تسکین بعد از کندن مو
- مبتلایان به تریکوتیلوماینا عموما با ریزش موی قابل توجه مانند موهای کوتاه و یا نازک و یا نواحی عریان روی کف سر یا سایر قسمت های بدن از جمله ابروهای کم پشت یا کم رنگ روبه رو هستند.
- مرطوب کردن، جویدن یا خوردن موهای کشیده شده
- بازی کردن موهای کشیده شده و یا مالش آن بر روی صورت و پوست لب ها
- تلاش در توقف کندن مو که اغلب موفقیت آمیز نیست
- احساس ناراحتی قابل توجه یا مشکلاتی در کار، مدرسه و یا موقعیت های اجتماعی که در ارتباط با کندن مو به وجود می آید از دیگر علائم مهم بیماری تریکوتیلومانیا هستند.
خیلی افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا اغلب پوست خود را زخم کرده، ناخن های خود را می خورند و یا لب های خود را می جوند. برخی اوقات کندن مو از حیوانات، عروسک ها و یا سایر چیزها مانند لباس یا ملحفه ها نیز می تواند علامتی از اختلال تریکوتیلومانیا باشد. اغلب افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا در شرایط مخفی و خصوصی موهای خود را می کنند و اغلب سعی دارند این اختلال را از بقیه مخفی کنند.
در افراد مبتلا به اختلال تریکوتیلومانیا کندن مو به دو صورت اتفاق می افتد:
- متمرکز: برخی افراد موهای خود را به طور عمدی برای تخفیف تنش و یا ناراحتی می کنند برای مثال کندن مو برای خلاص شدن از اصرار منکوب کننده در کندن مو.
- اتوماتیک: برخی افراد بدون این که متوجه باشند موهای خود را می کنند برای مثال زمانی که خسته هستند و یا زمانی که در حال مطالعه یا تماشای تلویزیون می باشند.
افراد ممکن است به هر دو شیوه موهای خود را بکنند و این به موقعیت و حالت خلقی آن ها بستگی دارد. برخی موقعیت ها مانند قرار دادن سر روی دست و یا برس زدن مو، فرد مبتلا به بیماری تریکوتیلومانیا را به کندن مو تشویق می کند.
تریکوتیلومانیا می تواند به احساسات افراد مربوط باشد:
- احساست منفی: خیلی از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا کندن مو را راهی برای مواجه با احساسات ناراحت کننده و منفی مانند استرس، اضطراب، تنش، تنهایی، خستگی یا نا امیدی می دانند.
- احساسات مثبت: افراد مبتلا به اختلال تریکوتیلومانیا اغلب با کندن مو احساس رضایت می کنند. در نتیجه کندن مو را ادامه می دهند؛ زیرا این شیوه را برای حفظ احساسات مثبت موثر می دانند.
تریکوتیلومانیا اختلال مزمن و طولانی مدت می باشد. بدون درمان بیماری تریکوتیلومانیا می تواند در طول زمان تشدید شود. برای مثال تغییرات هورمونی برای قاعدگی می تواند علائم را در یک خانم تشدید کند. در برخی افراد اگر تریکوتیلومانیا درمان نشود علائم می تواند ظرف هفته ها، ماه ها و سال ها ایجاد شده و از بین بروند. به ندرت کندن موها ظرف چند سال پس از شروع پایان می یابد.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما نتوانید کندن موها را متوقف کنید و یا از ظاهر خود در نتیجه کندن موها خجالت زده شوید در این صورت باید به پزشک مراجعه کنید. تریکوتیلومانیا تنها یک عادت بد نیست بلکه اختلال روانی است و بعید است که بدون درمان بهتر شود.
علت بیماری تریکوتیلومانیا
علت تریکوتیلومانیا مشخص نیست. اما همانند سایر اختلالات پیچیده ناشی از فاکتورهای محیطی و ژنتیکی می باشد.
فاکتورهای خطر در تریکوتیلومانیا
فاکتورهای زیر ریسک تریکوتیلومانیا را افزایش می دهند:
- سابقه خانوادگی: ژنتیک در ایجاد تریکوتیلومانیا می تواند نقش داشته باشد و این اختلال می تواند در آن هایی رخ دهد که یکی از خویشاوندان نزدیک آن ها به بیماری تریکوتیلومانیا دچار باشد.
- سن: تریکوتیلومانیا معمولا قبل از دوران نواجوانی اغلب بین 10 تا 13 سالگی اتفاق می افتد و اغلب مشکلی مادام العمر می باشد. نوزادان نیز مستعد کندن مو هستند اما این مشکل در آن ها عمدتا خفیف است و بدون درمان از بین می رود.
- سایر اختلالات: افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا ممکن است به سایر مشکلات مانند افسردگی، اضطراب یا اختلال وسواس اجباری مبتلا باشند.
- استرس: موقعیت های استرس زا و یا برخی حوادث می تواند اختلال تریکوتیلومانیا را در برخی افراد ایجاد کند.
خانم ها بیشتر از مردان برای تریکوتیلومانیا تحت درمان قرار می گیرند، این بدان دلیل است که خانم ها بیشتر به دنبال مشاوره های پزشکی می باشند. تریکوتیلومانیا در کودکان، دختران و پسران شیوع یکسانی دارد.
عوارض بیماری تریکوتیلومانیا
اگر چه عوارض تریکوتیلومانیا چندان جدی نمی باشد اما می تواند تاثیرات منفی را بر زندگی به دنبال داشته باشد. عوارض بیماری تریکوتیلومانیا عبارت است از:
- پریشانی های احساسی: خیلی از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا احساس شرم، تحقیر و خجالت را گزارش کرده اند. آن ها ممکن است به افسردگی، اضطراب و کاهش اعتماد به نفس دچار شده و به دلیل شرایط شان به مصرف الکل و مواد مخدر رو آورند.
- مشکلاتی در جامعه و عملکرد اجتماعی: خجالت به دلیل از دست رفتن مو سبب می شود شما از فعالیت های اجتماعی و موقعیت های شغلی بازبمانید. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا ممکن است از کلاه گیس استفاده کنند و یا موهای خود را به نحوی تغییر دهند که نواحی کچل شده را بپوشاند و یا از مژه های مصنوعی استفاده کنند. برخی افراد مبتلا به اختلال تریکوتیلومانیا ممکن است از هر گونه صمیمیت اجتناب کنند زیرا نگرانند که شاید دیگران متوجه بیماری آن ها شوند.
- آسیب به مو و پوست: کندن مداوم مو می تواند سبب اسکار و آسیب های دیگر از جمله عفونت شود. هم چنین ممکن است سبب آسیب دائمی به رشد موها گردد.
- تشکیل توده های مو در دستگاه گوارشی: خوردن موها می تواند منجر به ایجاد توده های مو در دستگاه گوارش شود. در طول سال ها این توده های مو می توانند سبب کاهش وزن، استفراغ، انسداد روده و حتی مرگ شوند.
تشخیص بیماری تریکوتیلومانیا
ارزیابی برای تعیین این که شما به بیماری تریکوتیلومانیا دچار هستید یا خیر عبارت است از:
- بررسی مقدار مویی که فرد از دست داده است.
- پرسیدن سوالات و گفتگو درباره ریزش مو با بیمار
- حذف دلایل احتمالی کندن یا ریزش مو توسط تست هایی که پزشک انجام می دهد.
- مشخص کردن مشکلات روانی یا فیزیکی که می تواند با کندن مو ارتباط داشته باشد.
- استفاده از معیار تشخیصی با توجه به راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5 که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
ابتدا ممکن است به پزشک خانواده یا متخصص پوست و مو مراجعه کنید و سپس به متخصص اعصاب و روان ارجاع داده شوید.
- قبل از ملاقات با پزشک لیستی از علائمی که تجربه می کنید را تهیه بفرمایید، حتی علائمی که به نظر شما ارتباطی با کندن مو ندارد را نیز در نظر داشته باشید. تریکوتیلومانیا می تواند سبب علائم روانی و فیزیکی در شما شود.
- توجه داشته باشید چه چیزی سبب کندن مو در شما می شود و شما چگونه سعی می کنید با این مشکل مواجه شوید.
- چه فاکتورهایی آن را بهتر و یا بدتر می کند.
- اطلاعات شخصی مانند تجربه استرس شدید یا تغییرات اخیر در زندگی خود را یادداشت کنید.
- هم چنین توجه داشته باشید آیا کندن مو در خانواده شما ارثی است یا خیر.
- همه داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی و دوزیج و دفعات مصرف آن را یادداشت کنید.
- سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را نیز یادداشت کنید.
برخی سوالات احتمالی از پزشک عبارت است از:
- چه چیزی سبب شده که تریکوتیلومانیا در من به وجود آید؟
- آیا اختلال تریکوتیلومانیا خود به خود از بین می رود؟ آیا می توانم برای بهبود علائم کاری انجام دهم؟
- چه درمان هایی را برای تریکوتیلومانیا توصیه می کنید؟
- با مصرف داروهای تجویز شده چقدر طول می کشد تا علائمم بهبود یابد؟
- عوارض جانبی این داروها چیست؟
- باید انتظار چه مقدار بهبودی را داشته باشم و آیا باید از برنامه درمانی خاصی پیروی کنم؟
پزشک نیز احتمالا سوالاتی را از شما خواهد پرسید. آمادگی پاسخ به سوالات پزشک را داشته باشید. برخی سوالات احتمالی پزشک عبارت است از:
- کندن مو در شما چه زمانی برای اولین بار آغاز شد؟
- آیا برای توقف کندن مو تلاش کرده اید؟ نتیجه چه بوده است؟
- آیا زمان ها یا موقعیت هایی وجود دارد که سبب کندن مو در شما می شود؟
- قبل و بعد از کندن مو چه احساسی دارید؟
- موی کدام بخش بدن خود را می کنید؟
- آیا موها را جویده و یا می خورید؟
- آیا کندن مو بر زندگی اجتماعی، مدرسه و موقعیت شغلی شما تاثیر گذاشته است؟
- آیا برای کندن مو و یا مشکلات روانی خود درمانی انجام داده اید؟
درمان تریکوتیلومانیا
و اما پاسخ این پرسش باقی می ماند که درمان تریکوتیلومانیا چیست؟ تحقیق در مورد درمان بیماری تریکوتیلومانیا محدود است. به هر حال برخی گزینه های درمانی به خیلی از افراد در درمان کندن موی سر کمک کرده است تا کندن مو را کاهش داده و یا به طور کامل متوقف کنند.
انواع درمانی که می تواند برای تریکوتیلومانیا مفید باشد عبارت است از:
- رفتار درمانی گزینه اول برای درمان بیماری تریکوتیلومانیا محسوب می شود. شما می آموزید که چطور می توانید موقعیت هایی که شما را در خطر کندن مو قرار می دهد را شناسایی کنید و چطور می توانید رفتارهای دیگری را جایگزین آن کنید. برای مثال شما می توانید مشت های خود را گره کنید و به این ترتیب اصرار برای کندن موها را متوقف کنید و یا دست های خودتان را از روی موها به روی گوش ها هدایت کنید.
- درمان شناختی به شما کمک می کند تا باورهای تحریف شده خود را در ارتباط با کندن موها بشناسید و بررسی کنید.
- نوع دیگر درمان این گونه است که به شما کمک می کند تا بیاموزید اصرار برای کندن موها را بپذیرید اما در مورد آن عملی انجام ندهید.
توجه به اضطراب، افسردگی یا سوء مصرف مواد نیز بخش مهمی از روند درمان افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا محسوب می شود.
درمان دارویی تریکوتیلومانیا
اگر چه دارویی برای درمان بیماری تریکوتیلومانیا توسط سازمان غذا و دارو تایید نشده است، اما برخی داروها می توانند به کنترل برخی علائم کمک کنند.
برای مثال پزشک استفاده از داروهای ضدافسردگی به نام کلومیپرامین را توصیه خواهد کرد. سایر داروها که بر اساس تحقیقات انجام شده می توانند مفید باشند عبارت است از ان استیل سیستئین، آمینواسیدی که بر انتقال دهنده های عصبی کنترل کننده خلق و خو تاثیر می گذارد و الانزاپین که نوعی آنتی سایکوتیک آتاپیکال می باشد.
مقابله و پشتیبانی
خیلی افراد مبتلا به اختلال تریکوتیلومانیا در تجربه کندن موهایشان احساس تنهایی را گزارش می کنند. ملحق شدن به گروه مبتلایان به تریکوتیلومانیا می تواند موثر باشد به این ترتیب شما کسانی را ملاقات خواهید کرد که با آن ها تجارب مشابه دارید. برای ملحق شدن به این گروه ها از پزشک یا درمانگر خود راهنمایی بخواهید.