تعریف:
تومور خوش خیم میومتر رحم.
اتیولوژی:
نامشخص. احتمالا عملکرد استروژن و پروژسترون، در عضله صاف رحم نقش دارد. آسیب DAN (بر بسیاری از فیبروئیدها، اختلالات کروزومی دیده می شود).
ریسک فاکتورها:
- تعداد کم زایمانها
- چاقی
- زنان سیاه پوست
- افزایش رشد در دوران بارداری
- کاهش ریسک با مصرف سیگار، مصرف OCP و زایمانهای متعدد
اپیدمیولوژی:
بیش از یک سوم زنان بالای 30 سال.
شرح حال:
- بدون علامت (50 درصد از موارد)
- منوراژی (در یک سوم موارد، به ویژه در فیبروئیدهای زیر مخاطی)
- IMB (به ویژه فیبروئیدهای داخل جداری)
- آنمی
- اثرات فشاری (تکرار ادرار، تنسموس)
- ادم پاها (در نتیجهء فشار بر ورید ایلیاک مشترک)
- درد
- ناباروری
- ممکن است به صورت درد لگنی حاد تظاهر یابد (در نتیجهء فشار و یا دژنراسیون قرمز)
معاینه بالینی:
معاینه شکم: اتساع
معاینه لگن: معاینه دودستی: بزرگی غیر قرینه و ندولار رحم. رحم اغلب غیر حساس است، مگر آن که دژنراسیون قرمز ایجاد شود (بیشتر در دوران بارداری شایع است).
جابجایی سرویکس.
پاتولوژی:
- ماکروسکوپیک: فیبروطیدها ممکن است به صورت داخل جداری، سروزی یا سابموکوزال باشند.
- میکروسکوپیک: حاوی لایههای عضلانی صاف، همراه با بافت همبندی است.
فیبروئیدها ممکن است، دستخوش برخی تغییرات زیر شوند:
- دژنراسیون هیالن: تجمع موکوپلیساکاریدها در اطراف در اطراف فیبرهای عضلانی، که شایعترین تغییر است.
- اغلب پس از منوپوز شایع است.
- دژنراسیون قرمز²: نکروز انعقادی که به طور شایع، در دوران بارداری دیده می شود.
- تغییرات کیستیک: تشکیل مایع و نواحی کیستی.
ارزیابیها:
آزمایشات خونی: FBC (افزایش و یا کاهش هموگلوبین).
سایر بررسیها: سونوگرافی لگن،هیستروسکوپی و لاپاراسکوپی (در موارد فیبروئیدهای بزرگ).
درمان:
تنها در موارد علامتدار، درمان صورت می گیرد.
درمان طبی: درمان روتین منوراژی (نظیر استفاده از NSAIDs و OCP)، ممکن است برای کنترل علایم ناشی از فیبروئیدها، کافی نباشد. استفاده از آنالوگهای GnRH (به دلیل افزایش ریسک استئوپروز، حداکثر تا مدت 6 ماه باید استفاده شوند)، را باید در نظر گرفت. می توان قبل از عمل جراحی، ترجیحا سایز و واسکولاریته فیبروئیدها را کاهش داد. فیبروئیدها ممکن است، پس از قطع درمان مجددا رشد کنند.
درمان جراحی: برخی روشها عبارتند از:
- برداشتن فیبروئید در طی هیستروسکوپی (در صورتی که سایز آن کوچک باشد)
- میومکتومی (شانس خونریزی را افزایش می دهد)
- آمبولیزاسیون شریان رحمی
- هیسترکتومی (به عنوان آخرین خط درمان)
عوارض:
- آنمی فقر آهن
- پلیسیتمی (در موارد لیومیومهای بزرگ)
- پیچ خوردگی و انفارکت
- ناباروری
- تغییرات بدخیمی به سمت تشکیل لیومیوسارکوم (در 0.5 درصد از موارد)
عوارض در دوران بارداری:
- دژنراسیون قرمز
- انسداد جنین
- اختلال در پرزانتاسیون
- خونریزی پس از زایمان
- عفونت پس از زایمان
پیش آگهی:
با افزایش سن و در طول دوران بارداری، فیبروئیدها اغلب بزرگ تر و مشکل سازتر خواهند شد و اغلب پس از دوران منوپوز، دچار چروکخوردگی و کلسیفیکاسیون می شوند (به دلیل کاهش سطوح استروژن). پس از درمان (به جز در موارد هیسترکتومی)، در حدود 1 درصد از موارد، عود مجدد دیده می شود.
1- Fibroid (Leiomyoma)
2- Red degeneration
کتاب: مروری سریع بر بیماری های زنان و مامایی
نوشته: میشا داتا، لوئیس رندال، نانومی هولمز
ترجمه: دکتر سارا آرین مهر
زیر نظر: دکتر فاطمه قائم مقامی (استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران)