تعریف:

نوعی تومور بدخیم، که از سلول‌های اپی تلیالی تخمدان منشا می گیرد.

اتیولوژی:

تغییرات بدخیمی در تومور خوش خیم و یا فاز پیش بدخیمی، که تشخیص داده نشده است. در 5 تا 10 درصد از موارد، مربوط به فاکتور های ارثی است: BRCA1 ( کروموزوم17- ریسک تشکیل کانسر بدخیم تخمدان کمتر و یا مساوی 45 درصد است)، BRCA2 ( کروموزوم 13- شانس تشکیل کانسر بدخیم تخمدان 20 درصد افزایش می یابد)، عدم هماهنگی در ژن‌های ترمیم کننده.

ریسک فاکتور‌ها:

تعداد زیاد تخمک گذاری: زایمان‌های کم، منارک زودرس، منوپوز دیررس، القاء طولانی مدت، تخمک گذاری، سابقه خانوادگی مثبت، سن بالا.

عوامل محافظت کننده: مصرف قرص‌های ضد بارداری خوراکی، بارداری، شیردهی.

اپیدمیولوژی:

شایع‌ترین بدخیمی ژنیکولوژیک به شمار می رود، به طوری که سالیانه، 500 مورد جدید در انگلستان تشخیص داده می شوند. بیشترین شیوع: سنین 50 تا 70 سالگی.

شرح حال:

بدون علامت (به صورت اولیه)، درد شکمی، لمس توده، تورم، علایم فشارنده: تکرار ادرار، احتباس ادرار، یبوست، قاعدگی‌های نامنظم (به ندرت)، کاهش وزن، ضعف، سوزش سردل، علایم گوارشی و یا علایم در پستان‌ها (متاستاز).

معاینه بالینی:

بزرگ شدن شکم، توده قابل لمس در شکم و یا لگن، آسیت، کاشکسی.

پاتولوژی:

مرحله I: تومور محدود به تخمدان‌هاست.

مرحله II: تومور به درون لگن گسترش می یابد.

مرحله III: تومور گسترش یافته است، اما هنوز محدود به شکم می باشد.

مرحله IV: متاستاز دوردست و یا گسترش به کبد.

هیستولوژی:

سیست آدنوکارسینوم سروزی پاپیلاری¹ (اجزاء کیستی حاوی مایع)، شایع‌ترین فرم: آدنوکارسینوم موسینی (کیست‌های پر از موسین)، کارسینوم اندومتروئید ( مشابه با آدنوکارسینوم اندومتر)، کارسینوم سلول روشن ² (سلول‌ها سیتوپلاسم روشن و شفاف دارند)، تومور برنر (اپی تلیوم ترانزیشتال).

تومور حد³ واسط (هریک از انواع اشکال بافت شناسی فوق، با قابلیت بالقوه‌ء پایین از نظر بدخیمی).

ارزیابی‌ها:

آزمایش خون: FBC، U&E، تست‌های عملکردی کبد، Ca125 (که در بیش از 80 درصد بیماران افزایش می یابد و به همین جهت به عنوان یک مارکر تومورال و معیار ارزیابی کننده‌ء پاسخ به درمان شناخته می شود)، آلفافیتوپروتئین، ßhCG، استرادیول (در مواردی که تومور طناب جنسی و یا تومور استرومایی مورد شک باشد).

تصویر برداری: اولتراسوند لگن ± CT و MRI.

سایر درخواست‌ها: لاپاراسکوپی / لاپاراتومی ( برای انجام مرحله‌بندی تشخیصی و درمان).

درمان:

مشاوره با بیماران، درمان چند بعدی و پیگیری هر 5 سال.

درمان علاج دهنده: جراحی، هیسترکتومی کامل شکمی، سالپنگواوفور کتومی دو طرفه، امنتکتومی اینفراکولیک⁴، بررسی و نمونه‌برداری از غدد لنفاوی، درمان سایر بیماری‌های ماکروسکوپیک در صورت امکان (مراحل III و IV)، جراحی محافظه کارانه را در مورد زنان جوان با یک بار زایمان قبلی در نظر بگیرید.

شیمی درمانی: (مراحل II تا IV و Ic؟) با کاربوپلاتین و یا سیس پلاتین + تاکسول.

رادیوایمونوتراپی: هنوز در دست بررسی است.

درمان تسکین دهنده (در مورد بیماری بسیار شدید و غیر قابل علاج): مسکن به میزان کافی (به میزان مورد نیاز تجویز شود)، دارو‌های ضد تهوع، رادیوتراپی (در موارد خون‌ریزی واژینال)، پاراسنتز (در موارد وجود آسیت)، جراحی.

عوارض: پیچ خوردگی، پارگی، خون‌ریزی، سفت شدگی، انتشار متاستاتیک (گسترش در پریتوئن)، انسداد روده‌ء باریک، عوارض ناشی از درمان، مرگ.

پیش آگهی:

میزان حیات 5 ساله، بر اساس مرحله‌ء تومور است(تومور‌های اپی تلیال):

مرحله‌ء I: احتمال 60 تا 70 درصد

مرحله‌ء II: احتمال 30 درصد

مرحله‌ء III: احتمال 10 درصد

مرحله‌ء IV: احتمال 5 درصد