تعریف:

بدخیمی بافت اندومتر.

اتیولوژی:

ناشناخته است.

ریسک فاکتور‌ها:

تخریب بافت اندومتر به وسیله استروژن.

اگزوژن: درمان جایگزین هورمونی، تنها به وسیله‌ء استروژن، مصرف تاموکسیفن.

اندوژن: تعداد کم زایمان، بلوغ زودرس، منوپوز دیررس، سندرم تخمدان پلی کیستیک، تومور‌های تخمدانی تولید کننده استروژن (تومور گرانولوزا، تکا)، چاقی (احتمالا به دلیل آروماتیزاسیون اندروژن‌های محیطی حاصل از چربی).

سایر موارد: عدم تحمل کربوهیدرات‌ها، سابقه خانوادگی مثبت کانسر روده، تخمدان و یا اندومتر (سندرم لینچ¹ II، کانسر کولون ارثی غیر پلیپوز)، فشار خون بالا. ریسک این کانسر، در مصرف دارو‌های ضد بارداری خوراکی و یا درمان جایگزین هورمونی کاهش می یابد.

اپیدمیولوژی:

دومین کانسر شایع دستگاه تناسلی، پس از کانسر تخمدان. در انگلستان، سالیانه 5100 نفر به این کانسر مبتلا می شوند، ریسک آن در طول زندگی در حدود 1 درصد است. بیشترین شیوع، در حدود 60 سالگی دیده می شوند (5 درصد از موارد در زیر 40 سالگی).

شرح حال:

خون‌ریزی در دوران منوپوز، منورژای (در دوران قبل منوپوز)، ترشحات آبکی واژن، درد قسمت تحتانی شکم.

معاینه بالینی:

اغلب طبیعی است.

معاینه عمومی: علایم بدخیمی (آنمی، کاشکسی)

معاینه لگن: بزرگ شدن لنف‌نود‌های کشاله‌ء ران.

معاینه دودستی: رحم: بزرگ شدن و صاف‌شدگی غیر طبیعی و نامنظم.

پاتولوژی:

ماکروسکوپی: ضایعات، به صورت نواحی سخت برآمده در هیسترسکوپی دیده می شوند. انتشار به صورت موضعی و از طریق غدد لنفاوی صورت می گیرد (انتشار خونی، در مراحل دیررس و انتهایی دیده می شود).

مرحله‌ء I: محدود به رحم:a: در اندومتر، b: تهاجم به کمتر از نصف میومتر، c: درگیری بیش از نیمی از اندومتر.

مرحله II: محدود به رحم و سرویکس. A: درگیری غده‌ء اندوسرویکس، b: درگیری استروما.

مرحله‌ء III: درگیری فراتر از رحم، محدود به لگن.

مرحله‌ء IV: درگیری فراتر از لگن. a: درگیری روده یا مثانه، b: متاستاز دوردست.

میکروسکوپی: در 80 درصد از موارد از نوع آدنوکارسینوم (مشابه با فاز پرولیفراتیو اندومتر) است، در 20 درصد از موارد آدنواسکواموس (بافت غده‌ای و سنگفرشی بدخیم) و یا سایر انواع است، نظیر کارسینوم سلول شفاف¹. هیپرپلازی غیر طبیعی و آتیپیک اندومتر، ممکن است به سمت کانسر گسترش یابد.

بررسی‌ها:

تشخیص: اولتراسونوگرافی (در صورتی که ضخامت اندومتر کمتر از 4 میلی‌متر باشد، وجود کانسر اندومتر را رد کنید، همچنین باید وجود پاتولوژی در تخمدان را رد کرد)، هیستروسکوپی و بیوپسی اندومتر (تشخیصی)، اسمیر سرویکس (برای رد کردن کانسر سرویکس)، CXR (برای بررسی گسترش متاستاتیک)، آزمایش خون: FBC (پایین بودن هموگلوبین)، آزمایش ادرار: ß-hCG (در صورتی که قبل از دوران منوپوز باشد حاملگی را رد کنید)، هماچوری، سلول‌های بدخیم (انتشار متاستاز).

وضعیت بیمار را از نظر جراحی ارزیابی کنید: آزمایش خون: FBC (پایین بودن هموگلوبین)، U&E، آزمایش لخته، تست‌های عملکردی کبدی، تعیین گروه خونی، CXR، ECG.

درمان:

حمایت روانی و مشاوره.

مراحل I و II: لاپاراتومی همراه با هیسترکتومی کامل شکمی، سالپنگواووفور کتومی دو طرفه و برداشتن قسمت فوقانی واژن. پیگیری: رادیوتراپی والت واژن در برخی زنان (در موارد مراحل Ia رادیوتراپی انجام نمی شود)، برای کاهش ریسک عود در والت واژن. رادیوتراپی با اشعه خارجی، در بیماران با ریسک بالا از نظر درگیری گره‌های لنفاوی (درگیری عمقی میومتر، تمایز ضعیف، درگیری استرومای سرویکس).

مراحل III و IV: مراقبت‌های ویژه.

درمان طبی: رادیوتراپی، شیمی درمانی، درمان با پروژسترون، مراقبت‌های اختصاصی، در صورت عدم پاسخ به درمان.

عوارض: گسترش متاستاتیک، سبب انسداد روده و ایجاد علایم ادراری می شود، عوارض روانی، عود، عوارض ناشی از درمان.

پیش آگهی:

میزان بقای 5 ساله، در مجموع 65 درصد است، که بر اساس مرحله (در مرحله‌ء I، 75 درصد و در مرحله IV، 10 درصد)، میزان تمایز، نوع تومور (آدنوکارسینوم، نسبت به کارسینوم آدنواسکوآموس، دارای بدترین پیش آگهی است) و درگیری لنف نود، متفاوت خواهد بود.