اندوکاردیت باکتریایی علائم، علل، تشخیص و درمان

اندوکاردیت عفونت اندوکاردیوم می باشد. اندوکاردیوم لایه داخلی محفظه ها و دریچه های قلبی را شامل می شود. اندوکاردیت معمولا زمانی ایجاد می شود که عامل باکتریایی یا قارچی از طریق دهان وارد بدن شده، در جریان خون منتشر شده و به قلب برسد. اندوکاردیت اگر به سرعت درمان نشود سبب تخریب دریچه های قلبی شده و می تواند مرگ را به دنبال داشته باشد. درمان اندوکاردیت مبتنی بر استفاده از آنتی بیوتیک ها می باشد. در برخی موارد به منظور درمان اندوکاردیت به انجام جراحی نیاز خواهیم داشت. از آنجاییکه راههای مختلفی برای ابتلا به اندوکاردیت باکتریایی وجود دارد، پزشک به درستی نمی تواند تشخیص دهد ابتلا به اندوکاردیت چگونه اتفاق افتاده است. اما افرادی که دارای دریچه های قلبی معیوب، دریچه های قلبی مصنوعی و یا سایر نواقص قلبی مادرزادی هستند بیشتر در خطر ابتلا به اندوکاردیت قرار دارند.

علائم اندوکاردیت

اندوکاردیت می تواند تدریجی یا ناگهانی ایجاد شد که این امر بستگی به نوع میکروب و مشکلات زمینه ای قلبی دارد. علائم اندوکاردیت از فردی به فرد دیگر متفاوت می باشد.

علائم شایع اندوکاردیت عبارت است از:

علائمی شبیه به آنفلوآنزا
تغییراتی در صدای قلب
خستگی
درد ماهیچه ها و مفاصل
تعریق شبانه
تنگی نفس
درد قفسه سینه هنگام تنفس کردن
تورم پاها یا شکم

اندوکاردیت باکتریایی همچنین می تواند علائم غیر معمولی را نیز در پی داشته باشد. از جمله علائم غیر معمول اندوکاردیت باکتریایی عبارت است از:

کاهش وزن بدون توجیه
خون در ادرار که ممکن است قابل رویت نباشد و تنها در زیر میکروسکوپ دیده شود
تندرنس طحال، طحال ارگانی است که در مباره با عفونت ها نقش مهمی ایفا می کند
ضایعاتی که به شکل لکه های قرمز رنگ روی کف دست ها و پاها ظاهر می شود
گره های اوسلر که به شکل لکه هایی قرمز زیر پوست انگشتان دست یا پا مشخص می شود
پتشی که به صورت لکه های قرمز یا ارغوانی روی پوست، سفیدی چشم ها یا داخل دهان ایجاد می شود

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر دچار علائم اندوکاردیت شدید به سرعت به متخصص مراجعه کنید، مخصوصا اگر فاکتورهای خطر مربوط به اندوکاردیت را دارا باشید. علائم پوستی اغلب به دلایل دیگری غیر از اندوکاردیت روی می دهد اما برای تشخیص نهایی مراجعه به پزشک الزامی خواهد بود.

علت اندوکاردیت

اندوکاردیت زمانی روی می دهد که میکروب وارد جریان خون شده و سپس به قلب مهاجرت کند و به دریچه های قلبی غیر نرمال یا بافت های قلبی آسیب دیده متصل شود. برخی باکتری ها در ایجاد اندوکاردیت دخالت دارند اما در بعضی موارد عوامل قارچی یا سایر میکروارگانیسم ها نیز در علت اندوکاردیت دخیل می باشند.

معمولا سیستم ایمنی مانع از ورود باکتری به جریان خون می شود. حتی اگر باکتری بتواند به سلول های قلبی برسد ممکن است بدون ایجاد عفونت خارج شود. اما باکتری هایی که در دهان، گلو یا سایر بخش های بدن مانند پوست زندگی می کنند در برخی موارد می توانند عفونت های جدی مانند اندوکاردیت را به دنبال داشته باشند. باکتری ها، قارچ ها و سایر میکروارگانیسم هایی که سبب بروز اندوکاردیت می شوند به طرق مختلفی وارد جریان خون می شوند:

فعالیت های روزمره: فعالیت هایی مانند مسواک زدن دندان ها می تواند سبب خونریزی لثه شود و به این ترتیب باکتری وارد جریان خون خواهد شد. اگر دندان ها و لثه های شما سالم نباشند احتمال ورود باکتری بیشتر نیز خواهد بود.
ابتلا به عفونت یا سایر بیماری ها: باکتری ممکن است از نواحی آلوده و عفونی مانند زخم های پوستی وارد خون شود. بیماری هایی مانند بیماری های لثه، عفونت های مقاربتی یا برخی اختلالات روده ای مانند بیماری کرون سبب ورود باکتری به جریان خون می شود.
کاتتر: باکتری از طریق سوند یا کاتتر می تواند وارد بدن شود. کاتتر لوله ای نازک می باشد که برای برداشت مایعات از بدن داخل بدن کار گذاشته می شود. اگر کاتتر به مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرد احتمال ورود باکتری به جریان خون فراهم می شود.
سوزن هایی که برای تتو استفاده می شود یا پرسینگ بدن:باکتری های مولد اندوکاردیت از طریق سوزن هایی به کار فته برای تتو یا پرسینگ وارد بدن می شوند.
استفاده از داروهای مخدر تزریقی: استفاده از سوزن ها و سرنگ های آلوده در افراد معتاد راهی برای ورود باکتری مولد اندوکاردیت فراهم می آورد. اغلب افرادی که از مواد مخدر تزریقی استفاده می کنند به سوزن و سرنگ تمیز دسترسی ندارند.
برخی عملیات های دندانپزشکی: برخی عملیات های دندانپزشکی سبب پارگی لثه ها می شود به این ترتیب راهی برای ورود باکتری مولد اندوکاردیت فراهم می شود.

باکتری می تواند به سادگی به دیواره داخلی حفره قلب (اندوکاردیوم) متصل شود اگر سطح پوشاننده حفره قلب خشن و زبر باشد. ابتلا به بیماری ها یا داشتن دریچه های قلبی آسیب دیده احتمال ابتلا به اندوکاردیت را افزایش می دهد. اما اندوکاردیت در افرادی با قلب سالم نیز ممکن است ایجاد شود.

فاکتورهای خطر اندوکاردیت

احتمال ابتلا به اندوکاردیت در افرادی با قلب سالم اندک است، اگر چه این احتمال باز هم صفر نخواهد بود. میکروب هایی که باعت اندوکاردیت می شوند به دریچه های قلبی متصل شده و به سرعت تکثیر می شوند.افرادی که بیشتر در خطر ابتلا به اندوکاردیت قرار دارند عبارتند از:

افرادی با دریچه های قلب مصنوعی: میکروب ها به دریچه های مصنوعی قلب راحت تر از دریچه های طبیعی متصل می شوند.
وجود نواقص قلبی مادرزادی: اگر فرد از زمان تولد دچار نواقص مادرزادی باشد مانند افرادی با دریچه های قلبی غیر نرمال، بیشتر در خطر ابتلا به اندوکاردیت قرار خواهد داشت.
سابقه ابتلا به اندوکاردیت: اندوکاردیت سبب آسیب به بافت ها و دریچه های قلبی می شود و احتمال ابتلا به عفونت های قلبی را در آینده افزایش می دهد.
دریچه های قلبی آسیب دیده: برخی شرایط مانند تب روماتوئیدی یا عفونت می تواند به دریچه های قلبی آسیب زند، به این ترتیب احتمال ابتلا به اندوکاردیت افزایش می یابد.
سابقه استفاده از داروهای مخدر تزریقی: افرادی که از داروهای مخدر تزریقی استفاده می کنند بیشتر در خطر ابتلا به اندوکاردیت قرار خواهند داشت. سوزن های به کار رفته برای استفاده از مواد مخدر ممکن است به باکتری مولد اندوکاردیت آلوده باشد.

عوارض اندوکاردیت

در بیماری اندوکاردیت توده های باکتری و تکه های سلولی در محل عفونت در قلب ایجاد می شود. این توده ها vegetation نامیده می شود. احتمال تجزیه این تود ها و مهاجرت آن ها به مغز، ریه ها ، ارگان های شکمی، کلیه ها یا اندام های دست و پا وجود دارد. در نتیجه اندوکاردیت می تواند عوارض متعددی را در پی داشته باشد:

مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی و آسیب به دریچه های قلبی
سکته
تشنج
از دست دادن توانایی حرکت بخش های بدن
ایجاد آبسه هایی در قلب، مغز، ریه ها و سایر ارگان ها
آمبولیسم ریوی
آسیب کلیوی
بزرگ شدن طحال

تشخیص اندوکاردیت

پزشک بر اساس سابقه پزشکی و علائمی که تجربه می کنید همچنین نتایج تست های انجام شده به وجود اندوکاردیت مشکوک خواهد شد. تشخیص اندوکاردیت بر اساس در نظر داشتن چندین فاکتور صورت می گیرد. برای تشخیص اندوکاردیت پزشک از تست های تشخیصی زیر استفاده خواهد کرد:

آزمایش خون برای تشخیص اندوکاردیت: کشت خون به منظور شناسایی باکتری یا قارچ موجود در جریان خون استفاده می شود. انجام آزمایش خون مهم ترین تست تشخیصی اندوکاردیت محسوب می شود. همچنین آزمایش خون به تشخیص برخی شرایط پزشکی کمک می کند که می تواند نشان دهنده اندوکاردیت باشد، شرایطی مانند آنمی.
اکوکاردیوگرام: در اکو کاردیوگرام با استفاده از امواج صوتی تصویری از قلب در حین تنفس ایجاد می شود. اکوکاردیوگرام اغلب برای بررسی علائم عفونت اندوکاردیت استفاده می شود. پزشک از دو نوع اکوکاردیوگرام متفاوت برای تشخیص اندوکاردیت استفاده می کند.

در اکوکاردیوگرام transthoracic از امواج صوتی استفاده می شود که به سمت قلب هدایت می گردد و در نهایت تصویری ویدوئویی در حال حرکتی روی مانیتور ایجاد می شود. این تست به پزشک امکان می دهد تا ساختار قلب را معاینه کرده و احتمال عفونت اندوکاردیت را ردیابی کند. پزشکان نوع دیگری از اکوکاردیوگرافی را مورد استفاده قرار می دهند تا دریچه های قلبی را به طور نزدیک تری مشاهده کنند. این نوع اکوکاردیوگرافی transesophogeal echocardiogram نام دارد. در طول انجام این تست مبدل کوچکی از طریق دهان به مری ارسال می شود. با استفاده از این تست پزشک می تواند تصاویر جزئی تری از قلب فراهم آورد.

الکتروکاردیوگرام: الکتروکاردیوگرام اختصاصا برای تشخیص اندوکاردیت استفاده نمی شود بلکه تنها نشان می دهد عاملی بر فعالیت الکتریکی قلب تاثیر می گذارد. در طول انجام الکتروکاردیوگرام از سنسورهایی استفاده می شود که روی قفسه سینه، بازوها یا پاها متصل می گردد. این تست زمان و دوره فاز الکتریکی را در هر ضربان قلب اندازه گیری می کند.
عکسبرداری از قفسه سینه: با استفاده از عکسبرداری از قفسه سینه پزشک ریه ها و قلب را معاینه خواهد کرد. با استفاده از این تست مشخص می شود آیا عفونت اندوکاردیت به ریه ها منتشر شده است یا اینکه آیا عفونت اندوکاردیت سبب بزرگ شدن قلب گردیده است.
سی تی اسکن یا ام آر آی: با استفاده از سی تی اسکن یا ام آر آی مغز، قفسه سینه یا سایر بخش های بدن بررسی شده و احتمال انتشار اندوکاردیت ارزیابی می شود.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

برای ملاقات با پزشک توجه به موارد زیر می تواند بسیار کمک کننده باشد:

علائمی که تجربه می کنید را یادداشت نمایید: علائمی که تجربه می کنید و مدت زمانی که این علائم در شما ایجاد شده است را یادداشت نمایید. اگر علائم مشابهی را در گذشته تجربه می کرده اید پزشک را در جریان قرار دهید.
لیستی از اطلاعات پزشکی خود فراهم کنید: پزشک را در جریان تمامی داروهای مصرفی خود چه داروهای نسخه ای و چه داروهای غیر نسخه ای قرار دهید. مکمل هایی که استفاده می کنید را نیز در نظر داشته باشید.
همراهی با خود داشته باشید: برای ملاقات با پزشک بهتر است همراهی با خود داشته باشید تا شما را در به خاطر سپردن موارد مهم یاری سازد.

بسیار اهمیت دارد قبل از ملاقات با پزشک سوالاتی که در ذهن دارید را لیست بفرمایید. در مورد بیماری اندوکاردیت باکتریایی برخی سوالات پایه ای عبارت است از:

علت احتمالی علائم من چیست؟
چه تست هایی را باید انجام دهم؟ آیا انجام این تست ها به آمادگی خاصی نیاز دارد؟
چه درمانی را برای اندوکاردیت پیشنهاد می کنید؟
آیا بعد از شروع درمان حالم بهتر خواهد شد؟
عوارض جانبی احتمالی ناشی از این درمان ها چه خواهد بود؟
آیا قبل از انجام کارهای مربوط به دندانپزشکی استفاده از آنتی بیوتیک ضرورت دارد؟
من به بیماری دیگری نیز مبتلا هستم. چطور می توانم این بیماری ها را با هم کنترل کنم؟

پزشک نیز سوالاتی را در مورد علائمی که تجربه می کنید خواهد پرسید. برخی سوالات پایه ای پزشک عبارت است از:

چه علائمی دارید؟
علائم از چه زمانی آغاز شده است؟ آیا علائم تدریجی آغاز شده یا به طور ناگهانی ظاهر شده است؟
آیا علائم مشابهی را در گذشته تجربه کرده اید؟
آیا اخیرا به سختی تنفس می کنید؟
آیا اخیرا به تب مبتلا شده اید؟
آیا اخیرا به عفونت مبتلا شده اید؟
آیا اخیرا به دندانپزشکی مراجعه کرده اید و یا از سوزن یا کاتتر استفاده کرده اید؟
آیا از داروهای وریدی استفاده کرده اید؟
آیا اخیرا بدون دلیل دچار کاهش وزن شده اید؟
آیا بستگان درجه یک شما مانند پدر، مادر، خواهر و یا فرزندان سابقه ابتلا به بیماری های قلبی دارند؟

درمان اندوکاردیت

اغلب موارد درمان اندوکاردیت با استفاده از آنتی بیوتیک به طور موفقیت آمیزی انجام می شود. برخی اوقات برای ترمیم دریچه های آسیب دیده قلبی و از بین بردن بقایای عفونت اندوکاردیت به انجام جراحی نیاز خواهد بود.

آنتی بیوتیک ها

اگر شما به اندوکاردیت دچار باشید پزشک دوز بالایی از آنتی بیوتیک های تزریقی را به عنوان درمان اندوکاردیت در نظر خواهد گرفت. با استفاده از کشت خون نوع ارگانیسمی که سبب ایجاد عفونت شده شناسایی می گردد. بر اساس نتایج به دست آمده آنتی بیوتیک مناسب برای درمان اندوکاردیت تعیین خواهد شد. برای درمان اندوکاردیت با استفاده از آنتی بیوتیک های تزریقی باید به مدت یک هفته یا بیشتر در بیمارستان بستری بمانید. به این ترتیب پزشک زمان خواهد داشت تا عملکرد آنتی بیوتیک را علیه عفونت اندوکاردیت بررسی کند. شما معمولا به مدت چند هفته برای رفع کامل عفونت به مصرف آنتی بیوتیک نیاز خواهید داشت. بعد از بین رفتن علائمی مانند تب مرخص خواهید شد اما استفاده از آنتی بیوتیک های وریدی در خانه ادامه خواهد داشت و همچنان باید تحت نظر پزشک قرار داشته باشید. تجربه علائم زیر خطرناک خواهد بود و در صورت بروز باید آن را به پزشک گزارش دهید:

تب
لرز
سردرد
درد مفصل
تنگی نفس
اسهال
راش
خارش

برخی از این علائم نشان دهنده واکنش حساسیتی به آنتی بیوتیک های نسخه شده می باشد. علائمی مانند تنگی نفس، تورم در پاها و زانوها پس از شروع استفاده از آنتی بیوتیک ها ممکن است نشان دهنده نارسایی قلبی باشد.

جراحی

اگر عفونت به دریچه های قلبی آسیب زند، در آن صورت سال ها بعد از درمان عوارضی را تجربه خواهید کرد. در برخی موارد برای درمان عفونت دائم و یا جایگزین کردن دریچه های آسیب دیده به انجام جراحی نیاز خواهید داشت. در برخی موارد اندوکاردیت ناشی از عامل قارچی با استفاده از جراحی درمان می شود. بسته به شرایط ترمیم دریچه های قلبی و یا جایگزین کردن دریچه های مصنوعی می تواند در انجام جراحی به منظور درمان اندوکاردیت مورد توجه قرار داشته باشد.

پیشگیری از اندوکاردیت

شما به طرق مختلفی می توانید از بروز اندوکاردیت جلوگیری کنید:

شناختن علائم اندوکاردیت: اگر دچار علائمی شدید که به طور خود به خود از بین نرود، مخصوصا علائمی مانند خستگی غیر قابل توضیح، ابتلا به عفونت های پوستی، داشتن زخم های بازی که به طور مناسب بهبود نیابند، فوا به پزشک مراجعه کنید.
توجه به سلامت دندان ها: به طور مرتب دندان و لثه ها را مسواک کرده و از نخ دندان استفاده کنید و مرتب چکاپ های دندانپزشکی را انجام دهید.
پرهیز از اقداماتی که منجر به بروز عفونت های پوستی می شود مانند انجام تتو یا پرسینگ بدن

آنتی بیوتیک های پیشگیرانه

برخی اقدامات انجام شده در دندانپزشکی ممکن است راهی را برای ورود باکتری ها به جریان خون فراهم کند. در مورد برخی افراد مبتلا به بیماری های قلبی یا افرادی که دچار نقص یا مشکلی در دریچه های قلبی خود می باشند استفاده از آنتی بیوتیک قبل از انجام اقدامات دندانپزشکی ضروری خواهد بود. به این ترتیب از ایجاد اندوکاردیت جلوگیری می شود.

در گذشته پیش از انجام هر اقدامی در دندانپزشکی یا سایر اقدامات پزشکی مانند انجام جراحی در مسیر ادرار یا روده از آنتی بیوتیک استفاده می شد و این صرف نظر از وجود فاکتور خطر بیماری اندوکاردیت بود. اما امروزه برای انجام همه اقدامات دندانپزشکی و همه جراحی ها از آنتی بیوتیک استفاده نمی شود. همچنین امروزه استفاد از آنتی بیوتیک محدود به افرادی می باشد که فاکتور خطر اندوکاردیت را دارا می باشند.

پیش از مراجعه به دندانپزشک خود اگر فاکتور خطر اندوکاردیت را دارا می باشید پزشک را در جریان قرار دهید. به این ترتیب پزشک می تواند در مورد مصرف آنتی بیوتیک تصمیم گیری کند. به طور کلی مراقبت مناسب از دندان ها در طول مسواک زدن و استفاد از نخ دندان بسیار اهمیت دارد، زیرا عفونت های دهانی ناشی از بهداشت ضعیف خطر ورود میکروب به جریان خون را افزایش می دهد.

منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org