دروانا: 

پیشگیری سرطان دهانه رحم به یافتن سلول های پیش سرطانی و تشخیص سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه کمک می کند. به این ترتیب احتمال مرگ ناشی از سرطان دهانه رحم کاهش می یابد. در پیشگیری سرطان دهانه رحم باید توجه داشته باشیم مهم ترین عامل دخیل در ابتلا به این سرطان عفونت ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی می باشد که به اختصار اچ پی وی خوانده می شود. بیش از 100 نوع متفاوت اچ پی وی وجود دارد اما اغلب انواع اچ پی وی منجر به بروز سرطان دهانه رحم نمی شود. حداقل 80 درصد خانم ها در طول زندگی خود در معرض ویروس اچ پی وی قرار می گیرند. در بیشتر موارد سیستم ایمنی بدن می تواند قبل از ایجاد آسیب از ویروس رها شود.

محققین انواع اچ پی وی را بر اساس پر خطر و کم خطر بودن و ارتباط آن ها با سرطان دهانه رحم به دسته های زیر تقسیم می کنند:

• انواع کم خطر اچ پی وی: نوع 6 و 11 ویروس اچ پی وی در ایجاد زخم های تناسلی دخالت دارند اما احتمال ایجاد سرطان دهانه رحم در این افراد بسیار نادر می باشد.
• انواع پر خطر اچ پی وی: این نوع از ویروس های اچ پی وی در برخی خانم ها احتمال ایجاد سرطان دهانه رحم را به دنبال دارند. اگر چه اغلب خانم هایی که به انواع پر خطر این ویروس دچار می شوند به سرطان دهانه رحم مبتلا نمی گردند اما خانم هایی که تست اچ ی وی آن ها مثبت می باشد بیشتر در خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند. نوع 16 و 18 ویروس اچ پی وی جز انواع پر خطر این ویروس محسوب می شود.

ویروس اچ پی وی از طریق تماس پوستی مستقیم، نزدیکی جنسی یا نزدیکی دهانی و مقعدی همچنین تماس دست به ناحیه تناسلی منتقل می گردد. امکان انتقال ویروس اچ پی وی از طریق تماس با اشیایی مانند توالت فرنگی وجود ندارد. اغلب افرادی که به ویروس اچ پی وی دچار می شوند علائم بالینی نشان نمی دهند. اغلب عفونت های اچ پی وی موقتی است و در طول دو سال به طور خود به خود درمان می شود. اگر ویروس باقی بماند (در 10 تا 20 درصد موارد چنین است) احتمال ایجاد سرطان دهانه رحم یا ضایعات پیش سرطانی وجود خواهد داشت. اما به طور کلی تبدیل عفونت اچ پی وی به سرطان دهانه رحم به سال ها زمان نیاز دارد. از آنجاییکه اچ پی وی از طریق تماس جنسی منتقل می شود داشتن چندین شریک جنسی احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می دهد. استفاده از کاندوم در پیشگیری سرطان دهانه رحم تا حدی موثر است. سیگار کشیدن احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را تا چهار برابر افزایش می دهد.

استفاده از واکسن اچ پی وی یکی از موثرترین اقداماتی است که در راستای پیشگیری سرطان دهانه رحم می توان به آن توجه داشت. بنابراین برای پیشگیری سرطان دهانه رحم استفاده از واکسن اچ پی وی در سنین 9 تا 26 سال توصیه می گردد. قطع مصرف سیگار نیز از دیگر گزینه هایی است که برای پیشگیری سرطان دهانه رحم توصیه می شود.

پیشگیری سرطان دهانه رحم: پاپ اسمیر و تست اچ پی وی

علاوه بر واکسن اچ پی وی تست پاپ اسمیر یکی دیگر از گزینه هایی است که در پیشگیری سرطان دهانه رحم نقش مهمی ایفا می کند. پاپ اسمیر روشی برای بررسی سلول های دهانه رحم و پیشگیری سرطان دهانه رحم می باشد. دهانه رحم در بخش پایینی رحم واقع شده است. به منظور انجام پاپ اسمیر متخصص زنان معاینه لگن انجام داده سپس با استفاده از اسپاتول بخشی از سلول های دهانه رحم را نمونه برداری می کند. سلول های نمونه برداری شده روی اسلاید قرار گرفته و در درون مایع محافظت کننده وارد می شوند تا در آزمایشگاه مورد بررسی بیشتر قرار گیرند.

تست اچ پی وی  نیز به همراه پاپ اسمیر و با هدف پیشگیری سرطان دهانه رحم انجام می شود. در این روش پیشگیری سرطان دهانه رحم نیز همانند پاپ اسمیر نمونه ای از سلول های دهانه رحم در آزمایشگاه بررسی می شود. تست اچ پی وی برای همه انواع این ویروس مناسب نمی باشد. در تست اچ پی وی تنها انواع پر خطر این ویروس که در ایجاد سرطان دهانه رحم دخالت دارند مورد بررسی قرار می گیرد.

انجام تست های پیشگیری سرطان دهانه رحم معمولا از سن 21 سال توصیه می گردد. در برخی کشورها ممکن است غربالگری برای پیشگیری سرطان دهانه رحم از سن 25 سالگی آغاز گردد. سرطان دهانه رحم به ندرت در افراد جوان روی می دهد (سن ابتلا به سرطان دهانه رحم معمولا بعد از 40 سالگی است). غربالگری قبل از سن 21 سالگی در دختران جوانی که به لحاظ جنسی فعال هستند توصیه نمی شود زیرا احتمال بروز نتایج مثبت کاذب در آن ها زیاد است و اغلب عفونت های اچ پی وی در این گروه موقتی است. این نگرانی وجود دارد که انجام برخی روش ها که به منظور پیگیری نتایج مثبت کاذب انجام می شود قدرت باروری آن ها را در آینده به خطر بیندازد.

همواره به خاطر داشته باشید تزریق واکسن اچ پی وی به منظور پیشگیری سرطان دهانه رحم نیاز به انجام پاپ اسمیر و تست اچ پی را از بین نمی برد.

اغلب متخصصین بر این باورند که خانم های بالای 65 سال دیگر نیازی به انجام غربالگری برای پیشگیری سرطان دهانه رحم ندارند، اگرچه تصمیم گیری قطعی در این مورد به فاکتورهای خطر بیمار بستگی دارد. در شرایط زیر بعد از 65 سالگی نیاز به انجام تست های پیشگیری سرطان دهانه رحم وجود دارد:

• سیگار کشیدن
• داشتن نتایج پاپ اسمیر غیر نرمال یا درمان دیسپلازی دهانه رحم
• داشتن شریک جنسی جدید بعد از دریافت آخرین نتایج پاپ اسمیر
• قرار گرفتن در معرض ماده ای به نام diethylstilbestrol یا DES در رحم مادر، این ترکیب دارویی تا قبل از سال های 1981 میلادی به منظور پیشگیری از عوارض بارداری استفاده می شده است. خانم هایی که در دوران جنینی در تماس با این ماده بوده اند در خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم در زندگی آینده خود قرار دارند.

در شرایط زیر بعد از سن 65 سالگی تکرار غربالگری ها به منظور پیشگیری سرطان دهانه رحم توصیه نمی شود:

• تست های پیشگیری سرطان دهانه رحم در گذشته به طور منظم انجام شده است
• حداقل در طول 10 سال گذشته نتایج سه تست پاپ اسمیر متوالی نرمال بوده است

خانم هایی که هیسترکتومی کاملی انجام داده اند یعنی رحم و دهانه رحم خود را به طور کامل خارج کرده اند نیازی به انجام پاپ اسمیر به منظور پیشگیری سرطان دهانه رحم ندارند، مگر آنکه:

• هیسترکتومی به دلیل وجود سرطان دهانه رحم و یا ضایعات پیش سرطانی انجام شده باشد
• در دوران جنینی در رحم مادر در معرض ماده DES قرار داشته اند
• طی عمل هیسترکتومی رحم را خارج کرده اما دهانه رحم را حفظ کرده باشند

فراوانی غربالگری ها برای پیشگیری سرطان دهانه رحم

در گذشته محققین انجام تست های پیشگیری سرطان دهانه رحم را به طور سالانه توصیه می کردند. این رویکرد امروزه تغییر کرده است. امروز در مورد اغلب خانم های بالای 21 سال انجام غربالگری برای پیشگیری سرطان دهانه رحم هر سه تا پنج سال توصیه می شود. اگر نتایج غربالگری به منظور پیشگیری سرطان دهانه رحم نرمال نباشد ممکن است نیاز به تکرار تست ها ضرورت یابد. افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی یا سایر بیماری های مرتبط با سیستم ایمنی نیز ممکن است با فراوانی بیشتری تست های پیشگیری سرطان دهانه رحم را انجام دهند. 

دکتر پروین صادقی

جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی

سرکار خانم دکتر پروین صادقی دارای مدرک پزشکی عمومی تکمیلی از اتریش و بورد تخصصی زنان، زایمان و نازایی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هستند که سال ها سابقه فعالیت در این حوزه و بخصوص درمان نازایی را دارا می باشند. همچنین خانم دکتر صادقی تحقیقات علمی در زمینه تومورهای بدخیم تخمدانی به انجام رسانده اند.

مشاهده پروفایل دکتر پروین صادقی