افسردگی در بارداری، افسردگی بعد از زایمان
افسردگی چیست؟
افسردگی یا دپرسیون، احساس حزن و اندوه است که به مدت چند روز ادامه پیدا می کند. افسردگی یک بیماری جدی است که مغز در بروز آن دخالت دارد. افسردگی با علائمی مانند ناراحتی، اضطراب و احساس بیهودگی همراه است و در زندگی روزمره فرد مشکلاتی را به وجود می آورد. علائم افسردگی و این احساسات منفی می تواند خفیف تا شدید باشد. خبر خوب اینکه افسردگی قابل درمان است و بیشتر افراد مبتلا به افسردگی می توانند با درمان، بهبود یابند.
افسردگی در بارداری و افسردگی بعد از زایمان چقدر شایع است؟
افسردگی یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری و بعد از زایمان است. 13 درصد زنان باردار و مادران بعد از زایمان دچار افسردگی می شوند.
افسردگی در بارداری چیست؟
در طول دوران بارداری (افسردگی قبل از زایمان) ممکن است دچار افسردگی بارداری باشید اما متوجه آن نشوید. برخی تغییرات در طول بارداری و بعد از آن می تواند منجر به علائم شبیه به افسردگی شود. اگر علائم افسردگی بیش از دو هفته طول کشید با پزشک متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید. برخی از علائم افسردگی در بارداری شامل موارد زیر می باشد:
- احساس بی قراری و بی ثباتی
- احساس ناراحتی، ناامیدی و در فکر فرو رفتن
- گریه کردن در دوران بارداری (گریه کردن زیاد و بیش از حد نرمال)
- نداشتن انرژی یا انگیزه
- تمایل به زیاد خوردن یا بی اشتهایی
- خوابیدن زیاد و یا کم خوابی و بی خوابی
- مشکل در تمرکز کردن و یا تصمیم گیری
- داشتن مشکلاتی در حافظه
- احساس بیهودگی و گناه
- نداشتن انگیزه و علاقه در فعالیت هایی که از انجام آن لذت می بردید
- انزوا از دوستان و خانواده (گوشه گیری)
- داشتن سردرد و سایر درد ها و مشکلات گوارشی
پزشک متخصص زنان و زایمان می تواند تشخیص دهد که علائم شما ناشی از افسردگی بارداری است یا این که علت دیگری دارد.
علت افسردگی بعد از زایمان چیست؟
افسردگی دلیل واحدی ندارد. معمولا علت افسردگی بعد از زایمان می تواند با فاکتورهای زیر مرتبط باشد:
- افسردگی، بیماری روانی است و در خانواده هایی که سابقه افسردگی وجود دارد احتمال ابتلا به افسردگی بعد از زایمان بیشتر است.
- تصور بر این است که تغییر در ساختار مغز و هم چنین مواد شیمیایی آن نقش مهمی در افسردگی و افسردگی بعد از زایمان ایفا می کند.
- حوادث استرس زا در زندگی افراد مانند از دست دادن عزیزان، مراقبت از عضو سالخورده در خانواده، سو مصرف مواد مخدر و فقر می تواند منجر به ایجاد افسردگی بعد از زایمان و یا حتی افسردگی قبل از زایمان شود.
- فاکتورهای هورمونی زنانه می تواند در برخی از زنان منجر به ایجاد افسردگی در بارداری و افسردگی بعد از زایمان شود. ما می دانیم که هورمون ها به طور مستقیم مواد شیمیایی مغز را تحت تاثیر قرار می دهد، حال آن که این مواد شیمیایی در کنترل احساسات و خلق و خو موثرند. می دانیم که زنان در برخی از مراحل زندگی خود بیشتر در خطر افسردگی قرار دارند مانند زمان بلوغ، در طول بارداری و پس از آن، همچنین در دوران قبل از یائسگی. برخی از زنان درست قبل از قاعدگی خود علائم افسردگی تجربه می کنند.
بعد از زایمان و تولد نوزاد، مادر افسردگی را تجربه میکند که با نام افسردگی بعد از زایمان شناخته می شود. بطور خاص می توان عنوان کرد که تغییرات هورمونی احتمالا منجر به ایجاد علائم افسردگی بعد از زایمان می شود. وقتی که خانمی باردار است، میزان هورمون زنانه یعنی استروژن و پروژسترون تا حد زیادی افزایش می یابد. در 24 ساعت نخست بعد از زایمان، میزان هورمون ها سریعا به حالت نرمال باز می گردد. تصور محققین بر این است که تغیرات شدید و قابل توجه در سطح هورمون ها منجر به ایجاد افسردگی بعد از زایمان می شود و این حالت درست شبیه به قبل از دوران پریود یا قاعدگی است. در دوران پریود نیز فرد تغییرات کوچکی را در سطح هورمونی خود تجربه می کند و به این دلیل است که قبل از قاعدگی فرد دچار تغییرات خلقی می شود.
همچنین بعد از زایمان، میزان هورمون های تیروئیدی افت می کند. تیروئید غده کوچکی است که در گردن قرار دارد و مصرف و ذخیره انرژی حاصل از غذا را در بدن تنظیم می کند. میزان پایین هورمون های تیروئید می تواند منجر به علائم افسردگی بعد از زایمان شود. با استفاده از آزمایش خون می توان گفت که آیا این شرایط منجر به بروز علائم افسردگی بعد از زایمان در یک خانم شده است یا خیر. اگر چنین باشد، پزشک متخصص داروهای تیروئید را تجویز خواهد کرد.
سایر فاکتورها احتمالی در بروز افسردگی بعد از زایمان عبارتند از:
- خستگی بعد از زایمان
- خستگی ناشی از کمبود خواب
- در فکر فرو رفتن به دلیل وجود نوزاد جدید و عوض شدن شرایط زندگی زناشویی
- شک کردن به توانایی های خود و اینکه می توانید مادر خوبی باشید یا خیر
- استرس ناشی از تغییر در کار و شرایط روتین در خانه
- تصور اشتباه در مورد از دست دادن جذابیت خود
- نداشتن اوقات فراغت کافی
- تغییر در اندام ظاهری نسبت به قبل از زایمان
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با افسردگی بعد از زایمان به مطلب زیر مراجعه نمایید:
- افسردگی بعد از زایمان - از دیدگاه مایوکلینیک
چه کسانی مستعد افسردگی در بارداری و افسردگی بعد از زایمان هستند؟
برخی از فاکتورهای زیر می تواند خانم ها را مستعد ابتلا به افسردگی در بارداری و افسردگی بعد از زایمان کند:
- وجود سابقه ابتلا به افسردگی و یا هر گونه بیماری روانی دیگر در فرد
- سابقه خانوادگی در ابتلا به افسردگی و یا سایر بیماری های روانی
- فقدان حمایت از جانب خانواده و دوستان
- اضطراب یا احساسات منفی درباره بارداری
- مشکلات مشابه در بارداری یا زایمان قبلی
- مشکلات زناشویی و مالی
- اتفاقات پر استرس در طول بارداری و بعد از آن
- بارداری و زایمان در سنین پایین
- اعتیاد به مواد مخدر
زنانی که در طول بارداری دچار افسردگی می شوند بعد از زایمان نیز بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند.
اگر شما برای افسردگی دارو مصرف می کنید، قطع کردن این داروها منجر می شود تا علائم افسردگی بازگردد. قبل از این که مصرف هر گونه داروهای نسخه شده را قطع کنید با پزشک متخصص مشورت نمائید. از طرفی توجه داشته باشید که استفاده خودسرانه از داروی ضد افسردگی در بارداری می تواند به جنین و مادر آسیب بزند و عوارض داشته باشد. بنابراین برای درمان افسردگی بارداری باید تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان قرار بگیرید.
تفاوت بین افسردگی بعد از زایمان، جنون بعد از زایمان و baby blues چیست؟
خیلی از زنان در روزهای بعد از زایمان دچار baby blues (حالت سایکولوژیکال موقت که درست بعد از زایمان اتفاق می افتد) می شوند. علائم baby blues عبارتند از:
- داشتن تغییرات خلقی
- احساس ناراحتی، اضطراب یا در فکر فرو رفتن
- تمایل به گریه کردن
- از دست دادن اشتها
- اختلالات خواب
علائم مربوط به این حالت چند روز تا یک هفته طول می کشد و علائم baby blues چندان شدید نیست و اغلب نیازی به درمان ندارد.
علائم افسردگی بعد از زایمان طولانی تر و شدیدتر است. در مورد زمان افسردگی بعد از زایمان می توان گفت افسردگی بعد از زایمان هر زمان در سال اول زایمان ممکن است اتفاق بیافتد. اگر شما به افسردگی بعد از زایمان دچار شوید ممکن است هر کدام از علائم بالا را داشته باشید. همچنین برخی دیگر از علائم افسردگی بعد از زایمان شامل:
- افکاری پیرامون آسیب زدن به نوزاد
- افکاری پیرامون آسیب زدن به خودتان
- عدم علاقه به نوزاد
افسردگی بعد از زایمان نیاز به درمان دارد و باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
سایکوز یا جنون بعد از زایمان به ندرت اتفاق می افتد. شیوع جنون بعد از زایمان بین یک تا چهار مورد در هر 1000 زایمان است. جنون بعد از زایمان معمولا در دو هفته اول بعد از زایمان اتفاق می افتد. زنان مبتلا به اختلال دو قطبی یا مشکل روانی مانند شیزوفرنی یا اسکیزوفرنی بیشتر در خطر ابتلا به سایکوز یا جنون بعد از زایمان قرار دارند. علائم جنون بعد از زایمان شامل:
- توهم و دیدن چیزهایی که وجود ندارد
- احساس آشفتگی
- داشتن تغیرات خلقی سریع
- سعی در آسیب زدن به خود یا کودک
در صورت بروز افسردگی در بارداری و افسردگی بعد از زایمان چه باید کرد؟
در صورتی که در دوران بارداری یا بعد از زایمان علائم زیر را داشتید به متخصص زنان و زایمان خود مراجعه کنید:
- علائم baby blues بعد از دو هفته از بین نرفت.
- علائم افسردگی در شما تشدید شد.
- علائم افسردگی هر زمان بعد از زایمان، حتی چند ماه بعد از زایمان بروز کرد.
- انجام وظایف معمول در خانه و یا محل کار برای شما سخت و دشوار شد.
- زمانی که احساس کردید نمی توانید مراقب خودتان یا نوزادتان باشید.
- افکاری پیرامون آسیب زدن به خود یا نوزاد در شما ایجاد شد.
پزشک متخصص زنان احتمالا پرسش هایی خواهد پرسید تا بروز افسردگی را در شما تشخیص دهد. ممکن است پزشک متخصص زنان و زایمان شما را برای درمان افسردگی به متخصص اعصاب و روان ارجاع دهد.
برخی زنان نمی خواهند درباره علائم خود با کسی صحبت کنند. آنها به دلیل افسردگی احساس خجالت، شرمندگی و گناه می کنند و از این نگران می شوند که دیگران در مورد آنها فکر کنند که آنها بیماری روانی دارند و نمی توانند مادر مناسبی برای کودک خود باشند. اما باید در نظر داشت که هر خانمی ممکن است در دوران بارداری و بعد از زایمان دچار افسردگی شود و این بدان معنی نیست که شما نمی توانید مادر خوبی باشید. شما و فرزندتان مجبور نیستید که از این حالت رنج ببرید زیرا راه حل های زیر برای کمک به شما وجود دارد:
- تا جایی که می توانید استراحت کنید و زمانی که کودک شما خواب است شما نیز بخوابید.
- خیلی تلاش نکنید که کامل و بهترین باشید.
- از همسر، خانواده و یا دوست خود کمک بخواهید.
- بیرون بروید، دوستان خود را ملاقات کنید و زمان هایی را با همسرتان تنها بگذرانید.
- در مورد احساسات خود با همسر، اعضای خانواده و دوستان صمیمی خود صحبت کنید.
- با مادران دیگر صحبت کنید تا بتوانید از تجارب آنها استفاده کنید.
- به یک گروه دوستی یا پشتیبان ملحق شوید، از پزشک خود بخواهید تا در منطقه شما چنین گروهی را به شما معرفی کنند.
- در طول بارداری و یا فورا بعد از زایمان، تغییر عمده ای را در زندگی خود اعمال نکنید. تغییرات عمده می تواند منجر به ایجاد استرس های بی مورد شود. اما برخی اوقات نمی توان از بروز تغییرات عمده جلوگیری کرد، در این حالت سعی کنید تا اوضاع و شرایط را مدیریت کنید و خود را با موقعیت جدید تطبیق دهید.
درمان افسردگی بارداری و افسردگی بعد از زایمان چگونه است؟
دو نوع روش درمان برای افسردگی بارداری و افیردگی بعد از زایمان رایج است:
- مشاوره: این روش درمان افسردگی شامل صحبت کردن با یک درمانگر، روانشناس یا مددکار اجتماعی است تا افسردگی بهبود یابد و به نوع تفکر، احساسات و عملکرد فرد کمک می کند.
- دارو درمانی: پزشک متخصص برای درمان افسردگی بارداری یا افسردگی بعد از زایمان، داروهای ضد افسردگی تجویز می کند. این داروها به تخفیف علائم افسردگی کمک خواهد کرد.
این روش های درمانی برای درمان افسردگی می تواند تنها و یا با هم استفاده شود (درمان ترکیبی افسردگی). اگر شما دچار افسردگی بعد از زایمان باشید، افسردگی شما می تواند بر کودکتان نیز اثر بگذارد. درمان افسردگی بعد از زایمان، هم برای مادر و هم برای کودک حائز اهمیت بسیار است. اگر در دوران بارداری و یا شیردهی هستید در مصرف داروهای ضد افسردگی محتاط باشید و درباره مزایا و عوارض داروهای ضد افسردگی با پزشک متخصص خود مشورت نمائید.
اگر درمان افسردگی بارداری و یا درمان افسردگی بعد از زایمان انجام نشود چه اتفاقی می افتد؟
افسردگی بارداری یا افسردگی بعد از زایمان اگر درمان نشود می تواند به مادر و کودک آسیب هایی وارد کند.
زنان مبتلا به افسردگی بارداری در بیشتر موارد وقت کافی برای مراقبت های دوران بارداری نمی گذارند. بنابراین:
- به مقدار کافی و مناسب غذا نمی خورند.
- به اندازه کافی وزن اضافه نمی کنند.
- به درستی نمی خوابند.
- به اندازه کافی تحت مراقبت و نظارت متخصص قرار نمی گیرند.
- دستورالعمل های دارویی خود را دنبال نمی کنند.
- از مواد خطرناک مانند تنباکو، الکل یا داروهای غیر قانونی استفاده می کنند.
افسردگی در باردای احتمال خطرات زیر را افزایش می دهند:
- مشکلاتی در وضع حمل و زایمان
- داشتن نوزادی با وزن کم
- زایمان زودرس
افسردگی بعد از زایمان درمان نشده می تواند توانایی شما را برای مادر بودن تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین:
- مادر انرژی کافی برای مراقبت از نوزاد را ندارد.
- مادر در تمرکز کردن دچار مشکل می شود.
- مادر زودرنج و کج خلق می شود.
- مادر قادر نخواهد بود که نیاز های نوزاد را تامین کند.
در نتیجه مادر احساس گناه خواهد کرد و اعتماد به نفس خود را به عنوان یک مادر از دست می دهد. این احساسات منفی باعث تشدید افسردگی بعد از زایمان خواهد شد.
محققین بر این باورند که افسردگی مادر بعد از زایمان بر نوزاد اثر خواهد گذاشت. بنابراین:
- کودک در یادگیری زبان تاخیر خواهد داشت.
- ارتباط بین مادر و کودک دچار مشکل می شود.
- کودک دچار مشکلات رفتاری می شود.
- کودک تمایل زیادی برای گریه کردن دارد.
در دورانی که شما دچار افسردگی بعد از زایمان هستید کمک گرفتن از یک پرستار و یا همسر در رفع نیازهای کودک مفید خواهد بود.
همه کودکان سزاوار داشتن مادرانی سالم هستند و همه مادران نیز سزاوارند تا از زندگی خود و از کودک خود، لذت ببرند. اگر شما در دوران بارداری و یا بعد از زایمان دچار افسردگی شدید در تنهایی و خلوت خود رنج نبرید و احساسات خود را با فردی که دوستش دارید در میان بگذارید و همچنین با پزشک متخصص زنان و زایمان خود نیز صحبت نمائید.
برگرفته از: وبسایت http://www.WomensHealth.gov
