مایع آمنیوتیک اطراف جنین را پوشانده و او را از آسیب در امان می دارد، همچنین در تغذیه جنین نیز نقش مهمی ایفا می کند. مایع آمنیوتیک به جنین امکان می دهد تا آزادانه در رحم حرکت داشته باشد و از فشرده شدن بند ناف ممانعت به عمل می آورد. مایع آمنیوتیک به حفظ دمای پایدار نیز کمک می کند.
آزمایش مایع آمنیوتیک اغلب در سه ماهه دوم بارداری و در هفته های 15 تا 20 انجام می شود. انجام آزمایش مایع آمنیوتیک زمانی توصیه می شود که:
- دلیل انجام آزمایش مایع آمنیوتیک: نتایج حاصل از غربالگری های سه ماهه اول یا غربالگری سرم مادر در سه ماهه دوم ناهنجاری هایی را نشان دهد
- دلیل انجام آزمایش مایع آمنیوتیک: در بارداری قبلی سابقه ناهنجاری های کروموزومی یا اختلالات ژنتیکی وجود داشته باشد
- دلیل انجام آزمایش مایع آمنیوتیک: پدر یا مادر به اختلالی موروثی مبتلا باشند
- دلیل انجام آزمایش مایع آمنیوتیک: ناهنجاری هایی در سونوگرافی جنین مشاهده شده باشد
آزمایش مایع آمنیوتیک در اواخر بارداری به منظور تشخیص عفونت جنینی انجام می شود. زمانی که احتمال زایمان زودرس وجود داشته باشد نیز وضعیت بلوغ ریه ها با استفاده از آزمایش مایع آمنیوتیک بررسی می شود.
نتایج حاصل از آزمایش مایع آمنیوتیک به این صورت تفسیر می گردد:
- احتمال وقوع ناهنجاری های ژنتیکی از جمله مواردی است که در آزمایش مایع آمنیوتیک مشخص می شود. به دست آمدن نتایجی مبنی بر ناهنجاری های ژنتیکی پیچیده می باشد و بنابراین مراجعه به مشاوره ژنتیک در این صورت الزامی می باشد. باید توجه داشته باشید که همه اختلالات ژنتیکی یا ناهنجاری های کروموزومی با استفاده از این تست ها قابل تشخیص نمی باشد.
- فاکتور Rh: افزایش مقدار بیلی روبین در مایع آمنیوتیک ممکن است نشان دهنده ناسازگاری نوع گروه خونی به لحاظ وجود فاکتور Rh باشد. در این شرایط احتمال تخریب سلول های قرمز خون جنین وجود دارد.
- عفونت جنین: نتایج حاصل از کشت مایع آمنیوتیک همچنین تست هایی که برای بررسی ویروس های مختلف انجام می شود احتمال عفونت را بررسی می کند.
- بلوغ ریه جنین: نتایج حاصل از آزمایش مایع آمنیوتیک نشان می دهد آیا ریه های جنین بالغ شده است یا خیر. اگر نیاز مبرم به انجام زایمان زودرس باشد در آن صورت با استفاده از برخی داروها می توان بلوغ ریه ها را تسریع کرد.
آیا در صورت دریافت نتایج غیر نرمال به دنبال انجام آزمایش مایع آمنیوتیک می توان از بروز مشکلات پیشگیری کرد؟ باید توجه داشت ناهنجاری های کروموزومی قابل پیشگیری نیستند. اگر احتمال بروز نقص در لوله عصبی وجود داشته باشد در آن صورت با مصرف مقدار کافی فولیک اسید قبل از بارداری و در طول آن می توان از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کرد. در صورتی که احتمال حساسیت به فاکتور Rh مطرح باشد نیز با دریافت ایمونوگلوبولین تزریقی می توان از بروز بسیاری عوارض پیشگیری کرد.
به منظور انجام آزمایش مایع آمنیوتیک با استفاده از سوزن و سرنگی که به کیسه آب اطراف جنین وارد می شود بخشی از مایع آمنیوتیک نمونه برداری می شود. قبل از انجام آزمایش مایع آمنیوتیک سونوگرافی انجام می شود تا موقعیت جنین در رحم تعیین شود. در طول نمونه برداری نیز از سونوگرافی استفاده می شود تا جنین محفوظ بماند. سوزن از طریق شکم مادر وارد رحم و کیسه آب می شود. قبل از وارد کردن سوزن باید شکم مادر ضد عفونی شده همچنین ممکن است از ماده بیحسی موضعی نیز روی پوست استفاده شود. سوزن به دقت وارد دیواره رحم، رحم و کیسه آب می گردد. نمونه جمع آوری شده برای انجام آزمایش مایع آمنیوتیک به آزمایشگاه فرستاده می شود. احتمال اینکه وارد کردن سوزن منجر به آسیب جنین شود بسیار اندک است. ممکن است بخش اندکی از مایع آمنیوتیک به بیرون ترشح کرده و به عفونت رحم و در موارد نادر به سقط منتج شود.
دکتر مژگان جهانفر جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی عنوان می دارند مبحث روش micro array در آمنیوسنتز تست گرانی است ولی دقت آمنیوسنتز را در تشخیص یک سری از بیماری های ژنتیکی بیشتر می کند.
