دروانا: 

کلستاز بارداری چیست؟

کلستاز کبدی بارداری یا کلستاز بارداری نوعی بیماری کبدی است که در اواخر بارداری اتفاق می افتد. کلستاز بارداری خارش شدیدی را به دنبال دارد. خارش ناشی از کلستاز بارداری در دست ها و پاها روی می دهد اما ممکن است سایر بخش های بدن نیز به خارش ناشی از کلستاز بارداری دچار شوند. کلستاز بارداری می تواند بسیار آزاردهنده باشد همچنین خطر کلستاز بارداری برای جنین و مادر بالا می باشد. اگر احتمال بروز خطر کلستاز بارداری وجود داشته باشد در آن صورت متخصص زنان و زایمان دستور انجام زایمان را خواهد داد.

علائم کلستاز بارداری

خارش شدید از عمده ترین علائم کلستاز بارداری می باشد. کلستاز بارداری با راش همراه نیست. اغلب خانم های مبتلا به کلستاز بارداری تنها خارشی را در کف دست ها و پاهای خود احساس می کنند اما ممکن است سایر بخش های بدن نیز خارش داشته باشد. خارش ناشی از کلستاز بارداری شب هنگام تشدید می شود. خارش ناشی از کلستاز بارداری در برخی موارد به اندازه ای شدید است که مانع خوابیدن فرد می شود. خارش در سه ماهه سوم بارداری شایع می باشد اما برخی اوقات این خارش زودتر آغاز می گردد. مادامیکه به روز زایمان نزدیک تر می شویم خارش شدت می یابد. با تولد نوزاد خارش معمولا ظرف چند روز از بین خواهد رفت.

سایر علائم کلستاز بارداری عبارت است از:

• زردی پوست و سفیدی چشم ها (یرقان)
• تهوع
• از دست رفتن اشتها

اگر در دوران بارداری به خارش شدیدی مبتلا شدید فورا پزشک را در جریان قرار دهید.

علت کلستاز بارداری

علت کلستاز بارداری شناخته شده نیست. به نظر می رسد ژن ها در علت کلستاز بارداری دخالت دارند. برخی اوقات کلستاز بارداری در خانواده به طور موروثی منتقل می گردد. برخی واریانت های ژنتیکی در ارتباط با کلستاز بارداری شناخته شده است.

هورمون های بارداری به نظر می رسد در علت کلستاز بارداری دخالت داشته باشند. هورمون های بارداری در زمانی نزدیک به زایمان افزایش می یابند. متخصصین بر این باورند که افزایش مقدار هورمون های بارداری جریان نرمال صفرا را آهسته می سازد. صفرا شیره گوارشی است که در کبد ساخته می شود و سیستم گوارشی را در هضم چربی ها یاری می سازد. صفرا به جای ترک کبد در آن باقی می ماند. در نتیجه نمک های صفراوی وارد خون شده و سبب ایجاد خارش می گردند.

فاکتورهای خطر کلستاز بارداری

برخی فاکتورها که خطر ایجاد کلستاز بارداری را به دنبال دارند عبارتند از:

• سابه خانوادگی در ابتلا به کلستاز بارداری
• سابقه آسیب کبدی یا ابتلا به بیماری های کبدی
• باردار دو قلو یا چند قلو

اگر در بارداری قبلی به کلستاز بارداری دچار شده اید احتمال ابتلای مجدد به کلستاز بارداری در شما وجود خواهد داشت. حدود 60 تا 75 درصد خانم هایی که به کلستاز بارداری دچار شده اند، عود کلستاز بارداری را تجربه خواهند کرد.

عوارض کلستاز بارداری

عوارض کلستاز بارداری مادر و جنین را در خطر قرار می دهد. عوارض کلستاز بارداری در مادر به طور موقتی بر جذب چربی ها تاثیر می گذارد. جذب ضعیف چربی سبب کاهش مقدار فاکتورهای وابسته به ویتامین کا می شود. این فاکتورها در ایجاد لخته های خونی دخالت دارند. به طور کلی احتمال ایجاد مشکلات کبدی در آینده چندان شایع نخواهد بود. عوارض کلستاز بارداری بر جنین می تواند بسیار شدید باشد. عوارض کلستاز بارداری بر جنین عبارت است از:

• تولد زودرس
• مشکلات ریوی ناشی از تنفس در مکانیوم (ماده ای سبز رنگ چسبنده که به طور طبیعی در روده جنین در حال رشد جمع می شود اما در صورتی که مادر به کلستاز بارداری دچار باشد این ماده می تواند به مایع آمنیوتیک وارد شود.
• مرده زایی

از آنجاییکه عوارض کلستاز بارداری بر جنین بسیار خطرناک می باشد، پزشک اقدام به القای زایمان خواهد کرد. باید عنوان داشت راه شناخته شده ای نیز برای پیشگیری از کلستاز بارداری در دست نیست.

تشخیص کلستاز بارداری

برای تشخیص کلستاز بارداری متخصص زنان موارد زیر را در نظر خواهد داشت:

• سوالاتی پیرامون علائم و سابقه پزشکی
• انجام معاینه فیزیکی
• انجام آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد و اندازه گیری مقادیر نمک های صفراوی در خون

درمان کلستاز بارداری

هدف از درمان کلستاز بارداری تخفیف خارش و پیشگیری از برخی عوارض کلستاز بارداری می باشد. به منظور تخفیف خارش متخصص زنان گزینه های زیر را توصیه می کند:

• استفاده از داروی نسخه ای ursodiol که میزان صفرا در خون را کاهش می دهد. سایر داروهای تخفیف دهنده خارش نیز می تواند به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود.
• قرار دادن نواحی خارش دار در آب ولرم یا خنک

مانتیور کردن وضعیت نوزاد می تواند در پیشگیری از عوارض کلستاز بارداری بر جنین موثر باشد. به این منظور متخصص زنان گزینه های زیر را درنظر خواهد داشت:

• انجام تست بدون استرس: در طول انجام تست بدون استرس در دوران بارداری، میزان ضربان قلب جنین بررسی خواهد شد.
• پروفایل بیوفیزیکال جنینی: پروفایل بیوفیزیکال جنینی مجموعی از تست ها می باشد که به کنترل وضعیت سلامت جنین می انجامد. تست پروفایل بیوفیزیکال جنینی اطلاعاتی را در مورد حرکت، تون ماهیچه ای، تنفس و مقدار مایع آمنیوتیک فراهم خواهد کرد. اگرچه نتایج تست بدون استرس و تست پروفایل بیوفیزیکال جنینی می تواند اطمینان بخش باشد اما انجام این تست ها ریسک زایمان زودرس و سایر عوارض کلستاز بارداری را پیش بینی نمی کند.
• القای زایمان: حتی اگر نتایج تست های پریناتال نرمال باشد با توجه به خطر مرده زایی القای زایمان انجام می شود. 

دکتر فاطمه هنرپیشه

جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی

سرکار خانم دکتر فاطمه هنرپیشه جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی، دارای بورد تخصصی از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، عضو انجمن زنان و زایمان شیراز، همچنین عضو انجمن باروری و ناباروری ایران می باشند.

مشاهده پروفایل دکتر فاطمه هنر پیشه