سونوگرافی در بارداری روشی بسیار ارزنده و مبتنی بر امواج صوتی می باشد که منجر به تشکیل تصویری از جنین در حال رشد و ارگان های مادر می گردد. با استفاده از سونوگرافی در بارداری روند نرمال رشد جنین همچنین غربالگری به منظور بررسی برخی مشکلات احتمالی مطالعه می شود. امروزه اغلب خانم های باردار در کشورهای توسعه یافته در معرض معاینات سونوگرافی قرار دارند و شکی نیست که پیشرفت در زمینه تکنیک های سونوگرافی سبب بهبود نتایج بارداری شده است. ارزش غربالگری سونوگرافی در بارداری با اندیکاسیون های خاص در مواردی مانند ناهنجاری های احتمالی جنین، تعیین موقعیت جفت و بارداری چند قلو بسیار روشن است. ارزش تشخیصی سونوگرافی در بارداری عبارت است از:
- سونوگرافی برای تشخیص بارداری خارج از رحم یکی از اندیکاسیون های مهم سونوگرافی در بارداری می باشد. در برخی موارد جنین ممکن است خارج از رحم، در لوله های فالوپ قرار داشته باشد. در این شرایط سونوگرافی در بارداری احتمال بارداری خارج رحم را مشخص خواهد کرد.
- سونوگرافی در بارداری به تعیین سن جنین کمک می کند. دانستن سن جنین می تواند پزشک را یاری کند تا نقاط عطف رشد جنین را در طول بارداری دنبال کند.
- اگر پزشک به بارداری چند قلو مشکوک باشد در آن صورت انجام سونوگرافی در بارداری می تواند تعداد جنین را تعیین کند.
- پزشک با استفاده از سونوگرافی در بارداری می تواند روند رشد جنین را دنبال کند. با استفاده از سونوگرافی می توان حرکات جنین، تنفس، جریان خون و ضربان قلب او را دنبال کرد. سونوگرافی اندام جنین و سونوگرافی اندازه جنین می تواند شاخصی از سلامت جنین باشد.
- جفت غذا و اکسیژن لازم را به جنین می رساند. کاهش یا افزایش مایع آمنیوتیک می تواند اختلالاتی را در عملکرد جفت به دنبال داشته باشد. با استفاده از سونوگرافی در بارداری می توان موقعیت جفت و میزان مایع آمنیوتیک اطراف جنین را ارزیابی نمود. مواردی مانند جفت سر راهی (شرایطی که جفت دهانه رحم را می پوشاند) و پارگی زودرس جفت (زمانی که جفت قبل از زایمان به طور زودهنگامی از رحم جدا می شود) را می توان با استفاده از سونوگرافی در بارداری تشخیص داد.
- سونوگرافی در بارداری می تواند روشی برای غربالگری نواقص احتمالی در جنین باشد (سونوگرافی آنورمالی جنین(. سونوگرافی در بارداری برای بررسی احتمال سندرم داون در هفته های 13 تا 14 انجام می شود.
- اگر خونریزی یا سایر عوارض بارداری وجود داشته باشد انجام سونوگرافی در بارداری می تواند به تعیین علت عارضه کمک کند.
- برای انجام تست هایی مانند آمنیوسنتز یا نمونه برداری از پرزهای جفتی جنین نیاز به انجام سونوگرافی در بارداری وجود دارد زیرا با استفاده از سونوگرافی سوزن وارد شده در رحم هدایت می گردد.
- در اغلب موارد جنین تا اواخر سه ماهه سوم بارداری در موقعیتی قرار می گیرد که سر آن در ابتدا قرار دارد (سر جنین رو به پایین و به سمت دهانه رحم است). با استفاده از سونوگرافی در بارداری می توان موقعیت جنین را بررسی کرد و در مورد نحوه زایمان تصمیم گرفت. همچنین با استفاده از سونوگرافی در بارداری امکان اندازه گیری دهانه رحم فراهم می شود.
- انجام سونوگرافی در بارداری در مواردی که مرگ درون رحمی روی داده باشد می تواند به تشخیص شرایط کمک کند.
- انجام سونوگرافی در بارداری برای تشخیص مشکلات مربوط به رحم و یا تخمدان ها مانند تومورهای بارداری موثر است.
مزایای سونوگرافی در بارداری در مقایسه با سایر روش های تشخیصی عبارت است از:
- سونوگرافی در بارداری روشی بی درد است که نیازی به ایجاد برش یا انجام تزریق ندارد.
- سونوگرافی در بارداری سبب قرار گیری بیمار در معرض تابش های یونیزه نمی شود بنابراین در مقایسه با عکسبرداری با استفاده از اشعه ایکس و سی تی اسکن بی خطر تر می باشد.
- تصاویر حاصل شده از سونوگرافی بافت های نرم را نشان می دهد در حالی که چنین امکانی با استفاده از اشعه ایکس حاصل نمی شود.
- سونوگرافی در بارداری در مقایسه با سایر روش ها روشی ارزان قیمت و در دسترس می باشد.
دکتر فرحناز مهیار
جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
دكتر فرحناز مهيار جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی از دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر فرحناز مهیار دارای 23 سال سابقه تخصصی پزشکی و تجارب ارزشمند در حوزه زنان در تهران می باشند.
