انواع تست های دوران بارداری
تست های دوران بارداری مجموعی از تست های پزشکی می باشد که شما باید در دوران بارداری آن ها را انجام دهید. این تست ها به شما کمک می کند تا از وضعیت سلامت خود و فرزندتان مطلع شوید.
شما برخی از تست های دوران بارداری را چندین بار به عنوان آزمایش روتین بارداری انجام خواهید داد. برخی از تست ها نیز باید در وقت مخصوصی در دوران بارداری انجام گیرد. در مواردی که به نظر می رسد سلامت شما و یا فرزندتان تحت تاثیر قرار گرفته ممکن است انجام برخی دیگر از تست ها ضروری باشد. برای مثال، برخی تست های دوران حاملگی به بررسی موارد زیر می پردازند:
- نواقص مادرزادی: نواقص مادرزادی از زمان تولد وجود دارند. این نواقص بر شکل و عملکرد بخش یا بخش هایی از بدن تاثیر می گذارد. نواقص مادرزادی می تواند مشکلاتی را در وضعیت کلی سلامت جنین به دنبال داشته باشد. همچنین می تواند رشد و عملکرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
- شرایط کروموزومی و ژنتیکی: ژن بخشی از سلول های بدن را تشکیل می دهد. ژن حامل دستورالعمل هایی می باشد که نحوه رشد و عملکرد بدن را تعیین می کند. کروموزوم ساختاری در سلول می باشد که ژن را نگاهداری می کند. سیستیک فیبروزیس و بیماری سلول داسی شکل و برخی نواقص قلبی از جمله شرایط ژنتیکی محسوب می شوند. بیماری مانند سندرم داون نیز به عنوان مشکلی کروموزومی شناخته شده است. برخی از این مشکلات از طریق والدین به فرزندان منتقل می گردد. در برخی موارد نیز این مشکلات به طور خود به خودی در فرزند ایجاد می شود.
اگر یک مشکل خاص ژنتیکی در خانواده به طور موروثی منتقل شود در آن صورت باید با مشاور ژنتیکی مشورت صورت گیرد. مشاور ژنتیکی متخصصی است که ژن ها، نواقص مادرزادی و سایر مشکلات موروثی در خانواده را به صورت علمی می شناسد. همچنین آگاه است این مشکلات چگونه می تواند بر سلامت کلی فرد تاثیر داشته باشد.
آزمایشات غربالگری دوران بارداری و تست های تشخیصی
تست های تشخیصی و آزمایشات غربالگری دوران بارداری عبارت است از:
- آزمایشات غربالگری دوران بارداری: این تست ها بررسی می کنند که آیا احتمال بروز مشکلی خاص در فرزند شما چقدر است اما بر اساس نتایج حاصل از این تست ها نمی توان با اطمینان وجود بیماری را تایید کرد. همچنین باید توجه داشت انجام آزمایشات غربالگری دوران بارداری برای شما و فرزندتان خطری در پی ندارد.
- تست های تشخیصی: این تست ها به شما نشان می دهند آیا فرزند شما مشکلی در سلامت خود دارد یا خیر. اگر تست های غربالگری نشان دهد فرزند شما در خطر قرار دارد پزشک انجام تست تشخیصی را به شما توصیه خواهد کرد تا نتایج حاصل از آزمایشات غربالگری تایید شود. انجام برخی تست های تشخیصی برای فرزند شما خطراتی مانند سقط را در پی خواهد داشت. سقط به معنی مرگ جنین در هفته قبل از بیستم بارداری می باشد. در صورتی که شما تصمیم به انجام تست تشخیصی بگیرید آموزش ها و اطلاعات لازم به شما ارائه خواهد شد. شما خواهید آموخت انجام این تست به چه معناست و چطور می توانید بعد از تولد از فرزند خود مراقبت کنید. شما همچنین می توانید برای داشتن زایمانی بهتر برنامه ریزی دقیق تری داشته باشید.
سایر تست های دوران حاملگی
تست های زیر معمولا چندین بار در دوران بارداری انجام می گیرد:
- چکاپ فشار خون: پزشک فشار خون را به دفعات در دوران بارداری اندازه گیری می کند تا از عدم وجود پره اکلامپسی اطمینان حاصل کند. بررسی فشار خون جز اولین چکاپ دوران بارداری شناخته می شود. پره اکلامپسی زمانی ایجاد می شود که فشار خون خانم باردار بسیار بالا باشد علاوه بر این علائمی از آسیب سایر ارگان ها نیز ظاهر می گردد. برای مثال کلیه ها و کبد نیز ممکن است به درستی عمل نکنند. پره اکلامپسی می تواند عوارض جدی را در طول بارداری به دنبال داشته باشد.
- تست ادرار: انجام آزمایش ادرار از دیگر چکاپ های دوران بارداری محسوب می شود. پزشک می تواند نمونه ادرار را به لحاظ وجود عفونت (برای مثال عفونت مثانه، عفونت کلیه ها) همچنین سایر مشکلاتی مانند پره اکلامپسی بررسی کند. حضور پروتئین در ادرار می تواند علامتی از وجود پره اکلامپسی باشد.
- آزمایش خون: پزشک به منظور بررسی احتمال برخی عفونت ها مانند سیفلیس، هپاتیت بی و اچ آی وی دستور انجام آزمایش خون را خواهد داد. همچنین پزشک بر اساس آزمایش خون می تواند نسبت به نوع گروه خونی و حضور فاکتور Rh مطلع شود. احتمال وجود آنمی نیز بررسی خواهد شد. آنمی نوعی کم خونی می باشد که در آن تعداد سلول های قرمز خونی سالم ناقل اکسیژن به تعداد کافی نمی باشد. فاکتور Rh پروتئینی است که در سلول های قرمز خونی اغلب افراد وجود دارد. اگر شما فاقد فاکتور Rh باشید و فرزند شما فاکتور Rh را داشته باشد ممکن است بیماری Rh در فرزندتان ایجاد شود. برخی درمان ها در طول بارداری می تواند مانع از بروز این بیماری شود.
- در جلسات چکاپ دوران بارداری وزن شما اندازه گیری می شود تا از اضافه وزن مناسب در دوران بارداری اطمینان حاصل شود.
آزمایشات سه ماهه اول بارداری
در سه ماهه اول بارداری چندین آزمایش انجام می شود که به آزمایشات سه ماهه اول بارداری معروف می باشند. اینکه در سه ماهه اول دوران بارداری انجام چه تست هایی برای شما مناسب است به تشخیص متخصص بستگی خواهد داشت.
برخی آزمایشات سه ماهه اول بارداری عبارت است از:
- غربالگری حامل: در این غربالگری نمونه خون یا بزاق بررسی می شود تا مشخص گردد آیا مادر ناقل برخی شرایط ژنتیکی می باشد، زیرا این شرایط نیز می تواند بر سلامت فرزند تاثیر بگذارد. اگر شما ناقل شرایط ژنتیکی خاصی باشید ممکن است این مشکل به فرزند شما نیز منتقل شود. اگر شما یا همسرتان ناقل مشکلی مشابه باشید ریسک ابتلای فرزند به بیماری بیشتر خواهد بود. تست حامل می تواند به عنوان آزمایشات قبل از دوران بارداری انجام گیرد. اگر نتایج نشان دهد که شما یا همسرتان ناقل مشکلی ژنتیکی هستید باید مشخص شود آیا فرزند شما به این شرایط مبتلا خواهد بود و یا تنها ناقل است. بیماری سیستیک فیبروزیس و تالاسمی از جمله بیماری هایی است که در این شرایط مورد توجه قرار دارد. برخی شرایط ژنتیکی در برخی قوم یا نژاد ها شایع تر می باشند.
- تست غربالگری پریناتال غیر تهاجمی یا cffDNAنمونه خون مادر را به منظور بررسی DNA جنین بررسی می کند تا احتمال بیماری هایی مانند سندرم داون برآورد شود. این تست بعد از هفته نهم بارداری انجام می گیرد و پزشک زمانی انجام آن را توصیه می کند که نتایج سونوگرافی وجود برخی نواقص ژنتیکی را نشان داده باشد و یا زمانی که شما فرزند دیگری دارید که دچار نقص مادرزادی می باشد. زمانی که فرد فاکتور خطر خاصی نداشته باشد انجام این تست توصیه نمی شود. این تست غیر تهاجمی خوانده می شود زیرا تنها شامل نمونه برداری ساده از خون می باشد. برای نمونه برداری به ابزاری مخصوص برای پاره کردن پوست نیاز نخواهد بود و ابزاری وارد بدن جنین نخواهد شد. بعد از انجام این تست ممکن است انجام تست های تشخیصی مانند آمنیوسنتز ضروری باشد.
- نمونه برداری از پرزهای جفتی یا کوریونی: در این تست تشخیصی از بافت جفت نمونه برداری می شود تا وجود برخی بیماری ها مانند سندرم داون بررسی شود. این تست در هفته دهم تا سیزدهم دوران بارداری انجام می شود. این تست در مادران بالای 35 سال عموما انجام می گیرد. وجود برخی سوابق ژنتیکی موروثی در خانواده و یا نتایج مشکوک حاصل از تست غربالگری سه ماهه نیز ممکن است انجام نمونه برداری از پرزهای جفت را به دنبال داشته باشد.
- سونوگرافی های دوران بارداری: سونوگرافی هایی در دوران بارداری به طور مکرر انجام می گیرد. در اولین سونوگرافی که سونوگرافی سه ماهه اول بارداری نامیده می شود از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از جنین بهره گرفته می شود. پزشک با انجام این سونوگرافی تعیین می کند شما باردارید و زمان زایمان تقریبی شما مشخص خواهد شد. همچنین مشخص می شود چه مدت از زمان بارداری را سپری کرده اید.
- غربالگری سه ماهه اول بارداری: این غربالگری شامل آزمایش خون و انجام سونوگرافی می باشد تا ریسک وجود نواقص مادرزادی مانند سندرم داون و نواقص قلبی در جنین تعیین شود. این تست معمولا در هفته 11 تا 14 بارداری انجام می شود.
آزمایشات سه ماهه دوم بارداری
در سه ماهه دوم بارداری یعنی ماه های 4 تا 6 بارداری تست های زیر انجام می گیرد:
- غربالگری خون مادر: تست غربالگری خون مادر به منظور بررسی نواقص مادرزادی جنین انجام می شود. این تست غربالگری به عنوان تست چهارگانه نیز معروف است زیرا در این تست چهار ماده در نمونه خون مادر اندازه گیری می شود. این تست در هفته های 15 تا 22 بارداری انجام می گیرد.
- آمنیوسنتز: در این تست تشخیصی نمونه ای از مایع اطراف جنین به منظور بررسی برخی نواقص ژنتیکی برداشته می شود. این تست معمولا در هفته های 15 تا 20 بارداری انجام می شود. همچنین ممکن است انجام آمنیوسنتز برای بررسی وضعیت بلوغ ریه های جنین یا بررسی برخی عفونت ها در اواخر بارداری صورت گیرد.
- سونوگرافی های دوران بارداری: در سونوگرافی همانطور که عنوان گردید با استفاده از امواج صوتی تصویری از جنین در حال رشد در رحم ایجاد می گردد. سونوگرافی در سه ماهه دوم بارداری معمولا در هفته های 16 تا 20 انجام می شود.
- غربالگری گلوکز: با استفاده از این غربالگری احتمال وجود دیابت دوران بارداری بررسی می شود. این تست در هفته 24 تا 28 دوران بارداری انجام می گیرد.
آزمایشات سه ماهه سوم بارداری
در طول سه ماهه آخر بارداری پزشک آزمایش GBS را انجام خواهد داد. در این آزمایش گروهی از عفونت هایی که ممکن است حین زایمان به فرزند منتقل شود بررسی خواهد شد. در این تست نمونه برداری از مایع سرویکس انجام می شود. این تست در هفته 35 تا 37 دوران بارداری انجام می گیرد.
شمارش تعداد حرکات جنین
شمارش تعداد حرکات یا اصطلاحا لگد زدن جنین راهی است که شما می توانید الگوی حرکت جنین را دنبال کنید. تا پنج ماهگی (هفته بیستم بارداری) شما باید حرکت جنین را در شکم خود احساس کنید. جنین می تواند از یک طرف به طرف دیگر بچرخد. در موارد زیر باید فورا پزشک را در جریان قرار دهید:
- اگر در هفته بیستم بارداری قرار دارید اما حرکت جنین را هنوز احساس نکرده اید.
- نگرانی هایی در مورد حرکت جنین دارید.
- متوجه تغییر در حرکات جنین خود می شوید. مخصوصا اینکه فراوانی تعداد حرکات جنین کاهش یافته باشد.
در برخی موارد پزشک از شما خواهد خواست تا تعداد و زمان حرکات جنین را بشمارید. دو راه وجود دارد که شما می توانید با استفاده از آن تعداد حرکات جنین را شمارش کنید:
- چه مقدار زمان لازم است که جنین 10 بار حرکت کند. اگر این زمان بیش از دو ساعت بود به پزشک اطلاع دهید.
- چه تعداد حرکت را در یک ساعت احساس می کنید. این کار را سه بار در هفته انجام دهید. اگر تعداد حرکات تغییری داشت فورا به پزشک اطلاع دهید.
شما می توانید شمارش تعداد حرکات جنین را در سه ماهه سوم بارداری نیز انجام دهید. اگر پزشک در این مورد نگرانی داشته باشد می تواند برای ارزیابی وضعیت سلامت جنین دستور انجام تست هایی را بدهد.