انواع پرزانتاسیون جنین یا وضعیت جنین در رحم مادر هنگام زایمان
اگرچه جنین در طول دوران بارداری تحرک دارد، اما قبل از وضع حمل و زایمان معمولا به طریقی قرار دارد که سر در پایین قرار می گیرد (وضعیت سفالیک جنین). جنین با وضعیت سفالیک امکان انجام زایمان از طریق کانال زایمان را فراهم می آورد. این موقعیت جنین در رحم بسیار مطلوب است. اما در برخی موارد چنین نیست و موقعیت جنین در رحم حالت دیگری دارد. در مقاله پیش رو به حالت های مختلف وضعیت جنین در رحم مادر به هنگام زایمان و تاثیر آن بر روند زایمان خواهیم پرداخت.
- سر پایین، صورت پایین
این موقعیت جنین در رحم حین زایمان به عنوان یک رفرنس یا مرجع در نظر گرفته می شود. در این حالت سر و صورت جنین هر دو پایین قرار دارد.
- سر پایین، صورت بالا
در این موقعیت جنین در رحم، سر جنین در پایین قرار دارد اما صورت او رو به شکم مادر قرار دارد. در بیشتر موارد اگر فضای کافی وجود داشته باشد خود به خود می چرخد. اگر شما در مرحله دوم وضع حمل قرار داشته باشید و جنین همچنان در همین حالت باقی مانده باشد در آن صورت متخصص زنان با استفاده از دستان خود به جنین کمک می کند تا بچرخد. این احتمال نیز وجود دارد که جنین در همین پوزیشن از رحم مادر خارج شود.
- موقعیت Frank breech
پوزیشن بریچ نوعی موقعیت جنین در رحم می باشد. پوزیشن بریچ زمانی وقتی اتفاق می افتد که باسن یا پاها و یا هر دو در پایین قرار می گیرد. انواع بریچ اغلب با استفاده از سونوگرافی در پایان بارداری مشخص می گردد. جنین در موقعیت frank breech به گونه ای قرار دارد که زانوها باز شده و پاها نزدیک به سر قرار دارد.
Frank breech شایع ترین نوع از انواع بریچ می باشد. در هنگام زایمان یا نزدیک به زایمان پزشک تلاش می کند تا جنین در شکم بچرخد. به این منظور دستان پزشک روی شکم قرار گرفته و یا از اعمال فشار (external cephalic version) استفاده می گردد. قبل و در طول این پروسه وضعیت سر جنین مورد ارزیابی قرار می گیرد. اگر برای مثال به دلیل موقعیت جفت، زایمان طبیعی خطرناک باشد پزشک از اعمال فشار استفاده نخواهد کرد. این روش تنها در شرایطی استفاده می شود که در صورت لزوم، امکان انجام سزارین فراهم باشد.
- موقعیت بریچ کامل
بریچ کامل یکی از انواع بریچ می باشد.در این حالت لگن و زانوها خمیده می باشند. در موقیعت بریچ ناقص یک یا هر دو مفصل ران در حالت خمیده قرار نداشته و یک یا هر دو پاها و یا زانوها زیر باسن قرار دارند. در این حالت ممکن است احساس لگد به بخش پایینی شکم خود را احساس کنید. اگر جنین هنگام زایمان در موقعیت کامل یا ناقص بریچ قرار داشته باشد در آن صورت پزشک با قرار دادن دست و یا اعمال فشار روی شکم سعی بر چرخاندن جنین خواهد داشت. قبل و در طول انجام این فرایند وضعیت سلامت جنین مورد توجه قرار خواهد داشت. اگر انجام زایمان طبیعی به هر دلیلی خطرناک باشد پزشک فشاری را روی شکم اعمال نخواهد کرد. این روش تنها در صورتی انجام می شود که امکان انجام سزارین در موارد لزوم وجود داشته باشد.
- پرزانتاسیون transverse (جنین عرضی)
در این حالت جنین به صورت افقی قرار دارد (وضعیت افقی جنین). به این ترتیب وضعیت پشت جنین ممکن است بدین قرار باشد:
- پایین، به نحوی که پشت جنین رو به روی کانال زایمان قرار دارد.
- یکی از شانه ها در موقعیتی به سمت کانال زایمان قرار گرفته باشد.
- بالا، به نحوی که دست ها و پاها رو به روی کانال زایمان قرار داشته باشد.
در اغلب موارد در اوایل بارداری جنین در این موقعیت قرار دارد. تعداد اندکی از جنین ها در زمان وضع حمل در این حالت قرار دارند. اگر پزشک متخصص زنان و زایمان قبل از شروع وضع حمل تشخیص دهد که جنین در وضعیت افقی قرار دارد، در هفته 37 بارداری تلاش بر چرخاندن جنین خواهد داشت و به این منظور از دست ها و یا اعمال فشار روی شکم مادر استفاده خواهد کرد. قبل و در طول این پروسه وضعیت سر جنین مورد ارزیابی قرار می گیرد. اگر برای مثال به دلیل موقعیت جفت زایمان طبیعی خطرناک باشد پزشک از اعمال فشار استفاده نخواهد کرد. این روش تنها در شرایطی استفاده می شود که در صورت لزوم، امکان انجام سزارین فراهم باشد.
- جنین دو قلو
جنین های دو قلو در صورتی از طریق زایمان طبیعی متولد می شوند که سر یکی از جنین ها در پایین قرار داشته باشد. در این صورت جنینی که سر او پایین قرار دارد از طریق زایمان طبیعی متولد می شود و سپس پزشک با استفاده از دست و یا فشار بر شکم مادر سعی بر چرخاندن جنین باقیمانده خواهد داشت تا جنین از طریق واژن خارج گردد. اگر جنین در موقعیت بریچ قرار داشته و برخی شرایط فراهم باشد در آن صورت ابتدا لگن جنین خارج می شود. اگر چنین چیزی ممکن نباشد انجام سزارین مورد توجه قرار خواهد گرفت. اگر هیچ یک از جنین ها در موقعیتی نباشند که سر آنها در پایین قرار گرفته باشد در آن صورت معمولا زایمان از طریق سزارین انجام می گیرد.
