دروانا: 

 افزایش آب دور جنین: عوامل افزایش آب دور جنین و کنترل آن

آب دور جنین چگونه تولید می شود؟ در طول 14 هفته اول بارداری مایعی از سیستم گردش خون شما وارد کیسه آمنیوتیک می گردد. در اوایل سه ماهه دوم، جنین شروع به بلعیدن مایع و دفع آن از طریق ادرار می کند، سپس دوباره شروع به بلعیدن کرده و این چرخه ادامه می یابد. در نهایت این بدان معناست که حجم بیشتر این مایع در نهایت از ادرار جنین حاصل می شود.

بنابراین جنین شما نقش مهمی در حفظ مقدار مناسب مایع در کیسه آمنیوتیک ایفا می کند. برخی اوقات، این سیستم مختل شده و حجم مایع بیش از حد شده و یا خیلی کم می شود که هر دوی این شرایط می تواند مشکلاتی را برای جنین به دنبال داشته باشد.

چه مقدار مایع آمنیوتیک طبیعی است؟

در شرایط نرمال، مقدار مایع آمنیوتیک تا آغاز سه ماهه سوم بارداری افزایش می یابد. در هفته های 34 تا 36 بارداری به اوج خود می رسد. پس از آن، مقدار مایع آمنیوتیک تدریجا کاهش می یابد و این روند تا زمان زایمان ادامه خواهد داشت. اگر در هر زمانی از بارداری مقدار مایع آمنیوتیک در شما بیش از حد افزایش یابد شرایطی ایجاد خواهد شد که بدان پلی هیدرامینوس گفته می شود. این عارضه معمولا در یک درصد بارداری ها اتفاق می افتد. شرایطی که در آن مقدار مایع آمنیوتیک تا حد زیادی کاهش یابد الیگوهیدروآمینوس نامیده می شود.

چطور متوجه خواهم شد که افزایش آب دور جنین اتفاق افتاده است؟

اگر رحم شما بیش از حد انتظار رشد کرده باشد پزشک به احتمال افزایش آب دور جنین مشکوک خواهد شد. همچنین ممکن است شما احساس ناراحتی و درد غیر طبیعی را داشته باشید. ممکن است به علائمی مانند کمر درد، تنگی نفس و تورم بیش از حد در پاها دچار شوید. اگر چنین علائمی اتفاق بیفتد پزشک انجام سونوگرافی را برای شما در نظر خواهد گرفت.

در طی انجام سونوگرافی اندازه کیسه آمنیوتیک در چهار بخش متفاوت در رحم بررسی می شود و همچنین به نرخ شاخص مایع آمنیوتیک یا amniotic fluid index) AFI) نیز توجه خواهد شد. اندازه گیری نرمال برای سه ماهه سوم بارداری بین 5 تا 25 سانتی متر می باشد و اندازه بیش از 25 سانتی متر بالا در نظر گرفته می شود.

دلایل افزایش آب دور جنین چه می باشد؟

همیشه علت افزایش آب دور جنین کاملا روشن نیست. اما برخی از شایع ترین راههای افزایش آب دور جنین عبارت است از:

• دیابت مادر: افزایش آب دور جنین در 10 درصد خانم های بارداری که به دیابت مبتلا هستند تشخیص داده می شود.
• بارداری دو قلو یا چند قلو: در این شرایط شما در خطر افزایش آب دور جنین قرار خواهید داشت. افزایش آب دور جنین در مواردی بیشتر شایع است که در آن یکی از جنین ها مایع آمنیوتیک کمتری دارد و به جنین دیگر مقدار مایع بیشتری می رسد.
• ناهنجاری های ژنتیکی: جنینی که مایع آمنیوتیک اطراف آن ها بالا است بیشتر به ناهنجاری ژنتیکی به نام سندرم داون مبتلا هستند.
• ناهنجاری های جنین: در موارد نادر نوزاد متولد شده با این شرایط دچار مشکلات یا نواقصی خواهد بود که طی آن بلعیدن مایع متوقف می شود در حالی که کلیه ها همچنان به تولید مایع ادامه می دهند. برخی انسدادها در مسیر گوارشی جنین می تواند مانع از بلعیدن مایع شود. برخی مشکلات نورولوژیکی مانند هیدروسفالی نیز می تواند موحب اشکال در بلع در نوزاد گردد.
• آنمی جنین: در موارد بسیار نادر، افزایش آب دور جنین می تواند نشان دهنده آنمی ناشی از ناسازگاری فاکتور Rh یا عفونت هایی مانند بیماری پنجم باشد (بیماری پنجم نوعی عفونت ویروسی می باشد). در هر دوی این موارد با دریافت چند واحد خون مشکل برطرف خواهد شد. بیماری پنجم بدون درمان بهبود خواهد یافت.

بعد از این که تشخیص افزایش آب دور جنین داده شود، چه پیش خواهد آمد؟

اگر افزایش آب دور جنین تشخیص داده شود پزشک برای بررسی ناهنجاری های احتمالی سونوگرافی با دقت بالا انجام خواهد داد. برای بررسی نواقص ژنتیکی و احتمال عفونت نیز تست آمنیوسنتز انجام خواهد شد.

در بقیه دوران بارداری مانیتورهای لازم انجام خواهد گرفت تا از رشد مناسب جنین اطمینان حاصل شود. در این شرایط باید مراقب علائم زایمان زودرس باشید. توصیه می شود اگر تست دیابت دوران بارداری را انجام نشده باشد آن را سریعا انجام دهید.

در طول وضع حمل به دقت مانیتور خواهید شد. از آن جاییکه مقدار مایع آمنیوتیک زیاد است، در زمان پارگی کیسه آب، ریسک پرولپس بند ناف و پارگی جفت وجود دارد. در هر دوی این شرایط نیاز به انجام سزارین فوری خواهد بود.

زمانی که افزایش آب دور جنین اتفاق می افتد احتمال خونریزی بعد از زایمان افزایش می یابد؛ زیرا در این شرایط رحم تا حد زیادی منبسط شده و نمی تواند به درستی منقبض شود. بنابراین به لحاظ بروز خونریزی بعد از زایمان نیز تحت مانیتور قرار خواهید گرفت.